Ke Aloha Aina, Volume V, Number 9, 4 March 1899 — Page 6

Page PDF (761.86 KB)

This text was transcribed by:  Judy Leach
This work is dedicated to:  In honor of Dwayne Nakila Steele

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

:NO

 

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu

 

Keokeo.

 

A I OLE

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            A he mea oiaio, aole i kuhihewa na koho ana a Magarita, no ka mea he mau minute pokole wale no keia pahupahu ana mai o na kapuai wawae ho, aia hoi, ua oili mai la he ekolu mau powa.

            I ko lakou manawa i ike mai ai i keia mau hololio e ku aku nei, oia no ka wa i nakeke koke ae ai o ka lakou mau mea kaua, me he mea la e hoike mai ana, ua makaukau lakou e pakaha mai i na waiwai o na hololio i na he mau waiwai ko lakou, a ia wa pu no hoi i poha mai ai ka leo o ko lakou alakai me ka uahoa i ka i ana mai me ka moakaka.

            E na aea haukae e hele ana oukou ihea, aole anei oukou i hoomaopopo eia oukou iloko o na'palena o ka home o na powa o ka aahu ulaula.  Nolaila e hoike mai, auhea ka oukou mau waiwai e uku mai ai, i hiki ke hoopakele ia ko oukou mau poo mai ke kaawale ana aku mai ko oukou mau kino aku.

            I keia manawa koke no i nee aku ai o Walata imua, a me kana pahikaua i makaukau no ka halawai ana aku me ka enemi, a me ka puuwai hoi i hoopiha ia ma ha manao koa, loheia aku la oia i ka panai ana aku me ka leo wiwo ole.

            E na ilio kawau ona pae mauna o Sekotia nei, ua ike no makou ua komo mai makou maloko o na palena a na moo omo koko e noho ana, aka, aole nae ia he mea ano nui i ko makou manao.

            A no kau noi e uku aku makou i na waiwai i wahi no ka hoopakele ana ae i ko makou mau ola, aole, aole loa ia e loaa aku, aka, malalo wale no o ka ikaika hoohana o ka pahikaua e hooko ia ai ko @ukou mau iini.

            A ia manawa no i huila ae ai ka pahikaua a ua Walata nei, me ka hoomau ana aku i ka holo ana o kona lio no ka halawai ana aku me kona man enemi, @ ua eleu pu aku o Kaisa kona kokoolua i ke kokua pu ana aku iaia.

            Iloko o na s@kona pokole wale no ua loheia aku la ka leo kauoha o ke alakai o na powa i ka puana ana aku me ka leo nu moakaka i ka i ana aku i kona mau kanaka.

            E o'u mau hea o ka @ahu ulaula e hoike aku i keia mau aea haukae, aole kokou he poe e @ wale aku ana e kapa a mai he mau ilio kawau, a e hoomanao pu iho aole kakou he poe e hookuu aku ana e paheneheneia mai.  Nolaila, e o'u mau hoa e nee imua a hookau aku i ka hoopai o ka make maluna o keia poe hookano, a mai hookuu aku hoi i hookahi o lakou e pakele mai a kakou aku.

            I ka hooki ana ae o ua alakai nei o na powa i kona leo, oia koke no ka wa o kona mau kanaka i lele mai ai maluna o Walata a me Kai @a, a o ko laua alakai hoi, ua holo aku la oia me Alanadela a me Magarita, me ka manao ana e hookau pu aku hoi i ka make maluna o laua.

            A iloko o keia manawa i halawai koke ae ai na aoao elua, a lohe ia aku la ke kani oeoe o na pahikaua i ko lakou wa e hookui ae ai me ka lele liilii ana o na huna ahi ma o a maanei.

            E hoike mai ana, aole lakou a pau he poe i lawa ole ma ka hoohana ana ia mau mea make, aka, he poe i lae ula ma ia hana.

            Ke ikea aku la hoi lakou e hou ana, e pale @na, a pela wale aku, a i ka ike ana o Walata ua loaa iaia he manawa maikai e hoohaahaa aku ai i kona hoa paio, oia koke no kona wa i huki mai ai i kana pahikaua ihope, a me ka ikaika a p @ u @ loaa iaia, ua hoopololei koke aku la oia i ka huini oi o kana pahi no ka puuwai o ke kanaka powa, a mamua o ka hoomaopopo ana o kona hoa paio i kona poino, ua kapoo koke aku la ka maka o ka pahikaua a ua Walata nei iloko o ka puuwai o kona enemi.

            A mamuli o ka ika ka loa o keia pahuna pahi a ke koa opio, ua kulai pu ia aku la ke kanaka powa mailuna aku o kona lio, a walawala pahu aku la oia no lun@ o ka honua me ka haalele koke ana mai o ka hanu ola i kona kino.

 

HOOPAI IA NO KA HOOWAHAWAHA I KA AHA.

 

            Maloko o ka ha kaapuni maka Poalima nei, ua hoahewa ia iho la o Loio Humphreys mamuli o kona hoowahawaha aha, oia hoi, kona hoeha ana i kekahi ha ole nona ka inoa o Frank Dawe, he hoike no ka hihia hana dala apuka o Aldrich.

            Ua ae aku oia i kona hewa imua o ka aha, a na uku aku hoi i na dala hoopai a ka aha he $100 me ka hoohakalia ole aku.

            Eia ke hoomoe ia mai nei na paipu wai hou ma ke alanui Luss, malalo o ka hoohana ana a Luna Wai Nui Baraunu.

 

            Ua hoopouli ia ae o loko o ka luakiui o Kawaiahao ma ka po Sabati nei i ka wa e malama ia ana o ke anai@ haipule no kekahi mau minute, mamuli o ka pio @ua o na kukui uwila e hoomalamalama ana ia loko o ka luakini.

           

NUI KE ANU MA WASINETONA

 

ANEANE 3 KAPUAI KE KIEKIE O KA HAU.

 

Pau na Hale Oihana i ka Paa ---

            Wehe ia ka Hale Ahaolelo me ke Kahunapule Ole.

 

            Wasinetona, Feb. 13.  Me elua iniha malalo o ekolu kapuai ke kiekie o ka hau hehee (snow) mai ka ilihonua ae a me ke ana wela hoi e kokoke ana i ke zero, eia ke kapitala ke umi@ paa ia nei o kekahi anu nui i ike ole ia maloko o kona moolelo.  O ka hau hehee i hoomaka ai e hiolo ma ke ahiahi Poaono nei, aia no ia ke hoomau nei me ka hoomaha ole, o ke ana a ke aupuni  no kanalima hora he 20 iniha ke kiekie ae o keia i ka haule hau koikoi o na la i hala aku la.

            Ma ke puhi ana mai a ka makani komohana akau mai, ua lilo ae lakou i mau ahua hau no lakou ka hohonu o elima @ ewalu kapuai, e hoopau ana i ka hiki ana i na kaa uwila ke holo aku ma na alanui, me ka paa pu ana aku i na launa ana me na poe mawaho aku ma ke alahao, a ua nui hoi ka pilikia i ike ia iwaena o na poe ilihune.

            Ma ke awakea na hiki ole i na laina kaa a pau ke hoomau aku i ka holo ana maloko o ke kulanakauhale.  O ka hapanui o na halekuai nui, ua pani ae ko lakou mau puka me ka hookuu ana i ko lakou mau kupakako.

            He nui na kalaiwa i haalele aku i ka lakou mau kaa iwaena o na alanui a hoopakele ae la i na lio mai keia anu nui.

            Ma ke kapitala, aole he nui o na hoa i akoakoa ae maloko o na hale ahaolelo elua e hiki ai ke lawelawe ia na hana, a he mau kakauolelo kakaikahi kai hoe@ mai.  Ma ka hale aupuni City Hall, aole he mau hihia i hoolohe ia, a ua paa pu ae me na halekula.  I ka auina la, i ka wa i hoike mai ai na hui kaaahi, ua hoopau ia ka noonoo ana i ka hoouna ana mai i na kaaahi iloko o ke kulanakauhale, na ike ia iho la ka pilikia o ka nele i ka nanahu me ka ai, a ua pii koke ae ke kumukuai o na mea a pau.

            Ua hoike ae ka oihana makai, he nui ka pilikia i ike ia iwaena o na poe paele ilihane, ua haawi ia aku na kokua a@a ia lakou e he aupuni a me na hui kokua aloha e ae, aka, he auku wale no nae na mea i hana ia, mamuli o ka nui o ke anu.  He nui na poe i loohia i na poino o keia anu, a ua hopohopo ia ka palekana o na ola.

 

            Wasinetona, Feb. 13.  Aole he wa a ke Senate i noho ai, o ke kakaikahi loa o na poe i hiki mai elike me keia la, a o ka hapanui o na hoa, ua noho aku lakou i ko lakou home no ka paa i ka hau. 

            O ka manawa mua loa hoi keia no na makahiki loihi i hoonele ia ai ka ahaolelo me ka leo pule ole i kona wa i wehe ia ai, no ka mea, aole kona kahunapule a i ole o kekahi kahunapule e ae paha i hiki aku i ka hale kau kanawai no ka paa i ka hau. 

            Wasinetona, Feb. 13.  Na ka hau i hoopau aku  ka lawelawe ia ana o na hana o na Hale i keia la.  O ka hale mabala nui Kaukanawai, ua like oia me kekahi hale alii.  Ua uhi ia ka hale e na ahua hau, a aole hoi he laina kaa alanui i hoea aku i ke Kapitala, a maluna o na kaa a me na holua i hoea aku ai kekahi poe ilaila, a ua hoopouliuli ia hoi o loko o kona mau keena ma o ka uhi ia ana o na aniani kahi o ka malamalama o komo mai ai e ka hau.

 

HE MOOLELO NO KA MAKE ANA O W.L. HOLOKAHIKI.

 

(Hoomauia)

            Iloko o ka M, H, 1877, ua haawi ka Aha Kiekie iaia i laikiui loio piha ma ka oihana loio, a malalo ia oia oihana a hiki aku la i kona h@moe ana aku la iloko o ka maluhia.

            Ma ka la 30 o Aukake 1879, ua male ia iho la oia me Mrs. Nakoolani Akong e ka Rev. E. Kekoa ma Hilo Hawaii.

            He kanaka oia i kamaaina nui iloko o keia kulanakauhale, a pela pu hoi me na wahi apau o keia Pa@aina, malalo o ka hanohano o kana o@hana.  He kanaka no hoi oia i pime na haawina o ka oluolu palena ole.  Aole ona mau hoa pilikino hoopaapaa ma na wahi apau ana i hele ai, a i noho ai hoi, a iloko o kona ohana, mai kona mau la opiopio mai, a hiki i kona hala ana aku la.

            He ake ole hoi oia i ka hanohano oi ae mamua o ke kulana i loaa.

            He hoahanau kahiko oia no ka Ekalesia o Kaumakapili malalo o na noho kahu ana a na Rev. Kamika, Polepe Pilipo a me Kuaea.  O kana mau kokua ana apau iloko oia au, eia no ia iloko o ka puuwai oia Ekaiesia.

            I ka wai noho kahu mai ai o Rev. M. Kuaia, o@a nei no kekahi lala o ka Papa Kahu Waiwai.  Ua hooholo iho la ka aha @una a me Kahu Waiwai, @ wawahi ia ka luakini mua, a e kukulu ia i hale pohaku Hawaii.  Ma keia, ua kak@ ikaika oia ma ke kukulu ana i hale pohaku uinihep@ mamuli o ka hoakaka @ a kekahi kanaka u@uao.

            Nolaila, ua hooheleia i hale pohaku uinihepo, a oia keia hale a kakou e ike nei.  A i ka paa aua o keia hale, ua hoohele ka hap@nui o na hoahanau, e kahea ia o Rev. J. Waiamau i kahu, aka, ua kue oia mamu@i o keia kumu, he mea maikai ole ke kahea koke ia ona kahu me ke kaa mua ole o ka aie.  Nolaila, ua noho no oia malalo oia ekalesia a hiki wale i kona hala ana aku la.

            No kekahi mau makahiki loihi i hala aenei, he rumatika kona ma'i mau.  A iloko mai o ka M.H. 1897, ua loli ae la kona ma'i mau a i ka lo---lo (dropsy), a na ia ma'i i hoonawaliwali mai iaia a hiki wale aku la i kona hooluolu ana akua la.

            Ua nui ka imi ia ana o ke ola malalo o na lapaau ana a na Kauka aka, ua oi aku ka ikaika o ka @'i imua o ka mea hiki.

            O ka nui o kona mau makahiki ma keia ola ana he 70, 10 mahina a me 9 la.  Ua waiho iho oia mahope nei he wahine, he keiki, he moopuna, he kaikamahine hanai me na moopuna, he ohana nui a me na hoaloha he lehulehu e u aku nona.

            Ma ka la Sabati, Feb. 5, i malamaia ai he anaina haipule hope loa maluna o kona kino, ma ka luakini o Kanmakapili e na Rev. E. S. Kimokeo a me J. Waiamau, a mai laila oia i lawe ia aku ai no ka ilina o Kawaiahao.  Aloha wale oia.  Nana no i haawi mai, a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia ka inoa o Iehova o na Kaua.

 

HOOKUU IA O JOE KALANA.

 

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i hookuu ia mai ai o Joe Kalana, ke kalaiwa o ke kaa i hookui ai me Herrington, he koa Amerika a make, he mau pule i kaahope ae nei e Lunaka@awai Wilikoki, mamuli o ka pau ana aku o na hoike o keia hihia i ke kaawale aku ma kahi mamao, a loaa ole hoi na hoike kupono e lawelawe ia aku ai e ke aup@i, nolaila, ua n@ aku ka mea i hoopii ia e hookuu ia mai oia, a na ae ia mai.

 

KA MOKUAHI HONGKONG MARU.

 

            Ua pili mai i ka uwapo ma ka hora 10 o ka po Poalua nei ka mokuahi Hongkong Maru mai Iokohama mai, me ka lawe ana mai he elua ohua kapena a me 292 limahana, Iapana no keia awa.  He like loa no ka nanaina o ka Hongkong Maru me na moku America Maru a me ka Nippon Maru.  O kona loihi he 421 kapuai, laula 19 kapuai, hehenu 29 kapuai.  E holo loa aku ana me oia no Kapalakiko i keia auina @ ma ka hora 5.

 

            He 25 ka nui o na koa Enegi@ia e hoihi ia mai ana no ka halekoa kahiko ma keia mua iho.

            Ua kokok@ loa e pau na hemahema o ke halekula nou mauka o Keoneula e kukulu ia nei.

            Ua hala aku la no Maui o Loio Kamika, no ka u a @ ana i ke kulana o ka oi@ana makai malaila.