Ke Aloha Aina, Volume V, Number 11, 18 March 1899 — Page 2

Page PDF (832.81 KB)

This text was transcribed by:  Merrillyn Pace
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

POAONO MARAKI, 18, 1899

 

KE  -  ALOHA  -  AINA

Hookumuia no ka

@ o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

 

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU ..... MAR. 18, 1899

 

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

 

            Ua loaa mai ia makou ka lono e pili ana no ka nupepa Ka Lahui Hawaii pukala, ua moe a nalo aku la kona puka hou ana mai imua o ka lehulehu.  Ma ke kakahiaka P@ and puka ana mai o kona pepa o ka Poakahi nei, a i ka Poal@ a me ka Poakolu mai, ao le oia i hoea hou mau, a pela no a hiki mai i keia wa a makou e puka aku nei.

 

            He @ minamina ke hoonele ia ana o kona mau makamaka heluhelu i paulehia hoi ma ka emi o kona @ mahina, a me kona uku @ 12 ½ keneta, he auliau haahaa loa hoi i manaoia e oi aku ana kona nui a me kona ulumahiehie ia mamua o ko makou wahi auhau mahina e hoomanawanui ia nei malalo o ke aloha o ka poe lawe pepa, e hoomanawanui ana i na ihea mamua o ko makou alo. 

 

            Ua hoike mau aku makou, aia no ko makou hanu a me ko makou ikaika iloko o ka lokahi o ka poe e lawe ana i ka makou pepa aole hoi he mau kokua mahope mai o ko makou kua, elike la me ko makou hoa o ka makapeni, i aili aku la ke aho a hoopale mai la i kona mau makamaka heluhelu (ma nae hoi ua make io elike me ka hoike a kona mau limahana ia makou).  He nupepa keia i kakooia malalo o ka noho mana ana a kekahi poe Hawaii kuonoono o ka aoao Repubalika Hawaii, a e kamoe ana hoi kona alahele no ka pono o ko kakou hoohui ia.

 

            Aole oia wale no, aka, he nupepa keia i keha ia ae, ua hoohui ia ko lakou kuleana hana me ke aupuni, a he kumuwaiwai hoi ko lakou i kaupalena ia, a e hele mai ana lakou e poipu i ka nee ana o ka nupepa KE ALOHA AINA puka @ a me ko makou nupepa puka pule.  Aka, aole makou i nui mai ihope, me ka manao e kaoli iho i ko makou alakai ana, oiai ko makou mau hoaloha ua makaukau i ke dala, ua piha i na paahana lehulehu, a oia lohe e pili ana ia mea, oia ka makou i hooikaika ai o @ ae mai ia mau hoolala ana, ina he @.

 

            Ae, @ @ @ naua ma ia mea, oiai na makou e @ ana me ka uiha ole i na koiko o na hana maluna o ko makou hokua ponoi, a ku aku la no imua o ka lahui me ka manaoio hana e hoonee ana iloko o na hakoko ikaika ana o ka nele, aka, aole no nae ia he mea e kanalua ia ai ka hoonee ana o ka makou papa konane, a i keia minute, ua hiki ia makou ke ike pono, aku i ke ao aina o na manaopaa o ko makou lahui aloha, a makou hoi i hauoli nui ai, i ka hiki ole ke hoololi ia ae na manaopaa a lilo mea luliluli wale.

 

            O kekahi no hoi, ua hoea mai no ko makou makamaka i kinohi loa @ @ manaoio kalaiaina, a iloko oia manaoio, i kukulu iho ai oia i kona mau manao kalaiaina, ana i olelo iho ai, aole e hiki ke hoololi ia, a me ia mau manao, i waiho aku ai oia i momoku ahi a hooki koke ia ai kona mau la iloko wale no o elua mahina o kona kaahele ana.  Aka, o ko makou minamina no ia wahaolelo ma ka aoao o ka poe ikaika, eia no ia iloko o ko makou puuwai, a malia no hoi, o like no hoi me ka make o ke kalo a ola aku ma ka apua.  Aloha no.

 

KA HOOILINA ALII O KE KALAUNU.

 

            Oiai, ma ke kuahaua alii a ka Moiwahine Liliuokalani, i Kona wa i pii ae ai ma ka nohoalii, ua hoike ae oia i ka wa e make ai o ke Kama’liiwahine Kaiulani, a ua hakahaka hoi ka nohoalii aole he hooilina, e ili aku no ka noho hooilina alii ana maluna o David Kawananakoa, kekahi o na Keikialii e ola nei ma ka aoao o ka Moiwahine Kapiolani.

 

            A oiai hoi, aole he pua alii i hoea mai, mai ka puhaka mai o Kaiulani, e hiki ai ke holo pololei aku la ma ka lalani pololei ka nee ana o ka nohoalii, nolaila, ua ku iho la ke kuahaua alii a ka Moiwahine Aimoku maluna o Kawananakoa, a nona hoi ke kuleana e pii ae ma ia wahi, ina o ka wa o ke aupuni Moi, aole i hookahuli ia; a oiai no hoi, eia no kakou ke imi a ke hakoko nei no ka pono o ko kakou aina, a malia paha aia no iloko o ka Ma@a K@hikolu Kiekie Loa, he hoololi a he hooponopono kulaua aupuni hou ana ma keia mua aku, ua hoikeike e aku makou i na aui manawa, mamu a o ka hoea ana mai o na hooko ia ana.

 

            E lilo ana paha keia mau hoike e ana aku a makou, i mea e ka@@ha ai ka manao o kekahi poe, a olelo mai heaha ka waiwai a me ke kao na a ka moe i hiki ai i ka makou makapeni he kamailio pela?  He oiaio, a ka @ ana o na hana maluna o ko ka kou aina, no na mea e pili ana i ke kulana hooponopono aupuni, ua like no me ke Kekake nuha, i hele aku a ma kae o ka auwai, alaila hoomaka e nuha, a e hoi hou ihope, me ka makemake ole e a-e aku ma kekahi aoao o ka auwai, oiai, aia ma kekahi aoao mai o ka auwai he mau pilikia koikoi e hiki ole ai ke kokua ia iho.

 

            O ko makou hoaia ana ae nei i ke kamailio ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ka hooilina alii o ka kalaunu, he hana makaala no ia ma ka aoao o ka lahui Aloha Aina, aole nae hoi ma ke ano e hoino wale aku ana i kekahi poai e ku nei iloko o ka aina, aka, maluna o ke kahua ma kee i ko kakou nohoalii, i he@iku ia e ka poe hao wale, a i koho me ka manaopaa, o ka Hale Ahaolelo o Amerika ko kakou pahu hopu e pau ai o ko kakou hakeko ana.

 

NA MEA E PILI ANA IA HAWAII.

 

            Ma ke ku ana mai o na moku ahi mai Kapalakiko mai iloko o keia mau la, aole kekahi o lakou i lawe mai i na lono no na hana e pili ana i ko kakou kulana noho aupuni ma keia mua aku, a oiai hoi, aole i manao nui ia na hooponopono Panalaau ana ma na palena mamao mai ko Amerika alo mai, oiai oia e lilo ana i ka hoouna ana aku i kona mau pualikoa aina a me na aumoku kaua moana ma na wai o Cuba, a me na Paemoku o Pilipine.

 

            I kela a me keia la, ua oi aku ka punahele a me ka noonoo nui o ke poo alakai o ko Amerika lahuikanaka, mamua o na hana hoowaiwai e ae o ka aina, oiai, o ke kaua ko ia nei makemake, i loaa ke kaulana i kona inoa, mamua o ka hoea ana aku i ka pahu hopu o kona wa e pau ai, o kona mau la e noho poo ai no ka lahuikanaka.

 

            A oiai hoi, mai kona wa i lilo ai i Peresidena (oia hoi o Makinile) ua hoea kino aku la ka kakou mau noi imua o kona alo, e hoihoi hou ia mai ko kakou mau pono kumu, aka, ma kahi nae o ke noi haahaa ana aku, ua haawi ia mai la ia kakou he pohaku paakiki na kakou e @ ai, ma ka la 12 o Augate, 1898, ka mea hoi a kakou i upu ole ai e hoea koke mai ana ia haawi ua pahaohao maluna o ka aina, aka, ua hoea mai nae, a eia kakou ke auam@ nei me ka lihaliha i na haua hookumukaia a ka aina i oleloia he hoaloha no na Paemoku o Hawaii.

 

            I keia mau la hoi, oiai ka Ahaolelo lahui o Amerika, ua pau mai la paha i keia mau la, aia hoi aole he mau hoololiloli ai a i hanaia, aole hoi he mau kanawai e pili ana no ko kakou no o Panalaau ana i kukala akea a mai imua o ke ao holookoa, koe wale no na mea e pili ana i ka hakaka ma Manila kahi hoi e holomoku nei ka hoouna ia o ia koa no ia wahi.

 

            Mamuli o keia ano, eia no kakou ka lahui ke noho hamau nei, me ka hiki ole i na poe uahoa o ka aoao alunu iloko nei o ka aina ke olelo mai, aohe o oukou kuleana i koe, a ke noho nei no kakou me na manao maikai, e hiki ole ai ke hoopilikia wale ia mai ma ka kakou hana, ma ka manao a pela aku, a oia hoi ka makou e hoolana mau aku nei, aole loa e hiki i ka poe kumakaia ke hoinoino mai i ko kakou noonoo i na wa a pau.

 

EO IA HAWAII MOKU O KEAWE.

 

            Ma ke ku ana mai nei o ke Kinau i ka hora 4 a oi o ke ahiahi Poaono nei, i hoea mai ai o Henry West, o ka Ua Kanilehua o Hilo, ma ke ano, he Elele a he Komite na ke aloha, ma ka aoao o na makaainana aloha alii oia apana, ka apana hoi nana e hoohiluhilu nei i ko kakou mau alii oiwi, me ka manao aloha alii oiaio e paa mau ana iloko o ko lakou mau puuwai.

 

            Ua hoouna ia mai oia aole ma ka manao o ka mea hookahi, aka, mamuli o ka makemake o ka lehulehu e lawe mai i ka lakou mohai hoohiwahiwa no ke kino a me ka olowaa o ua Lani Opio la i hoopale aku ia lakou ma keia ao.  I kona hike ana i ka uwapo o Ainahou, ua kau iho la maluna o ke kaa no ke kamoe ana aku i ka hale, ka pahuku hoi e hoomaha ana no ka wa hope loa, ma ka luakini o Kawaiahao, a iloko o na waimaka e hiolo ana mai kona mau lihilihi mai, i kukuli iho ai ilalo me ka ehaeha, me ke kahoahoa ana aku, he elele oia na ke aloha i hoouna ia mai.  A ma ia wa no hoi oia i makana aku ai i na kiheue pua lehua, ua owili lei hala o Upeloa, a me ka maile kupaoa o Panaewa.  Aloha ka au ana mai o ke kai loa, e noho aku ana kamaaina o ka Lale.  A malalo hoi o ke kauoha ua komo aku la oia i hoa no ka puali ku kahili o ke Alii Opio.  A ua komo pu hoi i ka hoolewa o ua Wohi la i hoopale mai la ia kakou ka lahui.  Ua ao no i ko Hilo Elele aloha Alii.  Nui ka mikiala.

 

            Ke papahi aku nei makou i ua mahalo kiekie ana i na makani naua aloha alii o ka Apana o Hilo, ka lima akau hoi o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina ma na hana mikiala a pau, ina no ka hauoli, aia no lakou e komo pu ana, a ina hoi no ke kaumaha, aia no lakou e awaiaulu ana me ka nana ole aku na hai lakou e ao mai.  Nui ke aloha, a nui pu no hoi me ke kaumana.  Aloha no!

 

HE HOOMAIKAI I KA AHAHUI POOLA.

 

            Oiai, ua haawiia mai ia’u na hoomaikai ana, a me na mahalo ana mai ka Ohana Alii, a me ke Aupuni mai, no na hoohiwahiwa i lawelaweia e ma Keiki Aloha Aina o ka Ahahui Poola no ke komo pu ana ma ka huki ana i ke kaa kupapau ma ka huakai hoolewa o ke Kama’liiwahine Victoria Kaiulani.  A oia ka’u e pahola aku nei ia mau hoomaikai ana a pau maluna o na Luna a me na Lala a pau o ka Ahahui Poola.

 

            A ke haawi pu aku nei au i ka’u mau hoomaikai ana he nui i na Luna a me na Lala a pau, ma ko’u ano he Alakai no ia hana.

 

            JAS. K. KAULIA,

            Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina.

 

HAALELE KA LOIO KUHINA.

 

            I ke kakahiaka Poakolu nei, i waiho aku ai o W. O. Kamika kona noho Loio Kuhina, a haalele pu aku la i ka noho Peresidena ana no ka Papa Ola.  He mau mahina i hala ae nei, ua waiho aku oia i kana hoi i ke aupuni no ka hookuu ana mai iaia, aka a hiki mai i ka Poakolu nei, akahi no a ae ia kana hoi.  Aole he maopopo o ka mea e koho ia ae ana ma keia wahi, aka, ke lohe wale ia mai nei nae, me he mea ia, e lilo ae ana no i kahi o lakou.

 

IMUA O KA AHA APANA.

 

            I keia kakahiaka Poaha, imua o ka Aha Apana o Honolulu nei, i hooloheia ai ka hinia a ka Repubalika kue ia Henere Vida a me Keaka Gibikona no ka hoeha ia J. K. Kaulie, elike me ka moolelo a makou i hoike mua aka ai, a ua hoohoio ka Aha e ahewa ana i na mea hoopulia e uku i $25 pakahi a me na koina.

 

            Ua ae aku na mea hoopuia ia ua o ka Aha i hele lakou me Kaulia i ka moku e ohi mai ai i na dala 100, @ loio elike me la lakou olelo @ pau ia Kaulia.  Ua lohe makou @ @ nei o Kaulia e hahao hou ae i @ @ hoi imua o ka Aha no kona uku loio o $100.  Pela e @ ai na hopena ehaeha i ka poe hana ino.

 

            E malama ia ua ma keia Poaono iho ka hookuku kinipopo hinai @ o na kula Kamehameha a me Punahou no ka inoa @, @ like keia @ @ ka @ @ @ ka @, aka, he [remainder of sentence unreadable]