Ke Aloha Aina, Volume V, Number 14, 8 April 1899 — Page 1

Page PDF (688.93 KB)

This text was transcribed by:  Shawna Alapa'i
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu-Rey, a beautiful Aunty Maiki dancer

KE ALOHA AINA

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

HONOLULU, POAONA, APERILA 8, 1899

 

BUKE V.                                                                                                        HELU 14

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

 

            E hoopuka mau ia kau ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.

            Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule.  No ke kope hookahi he 5 keneta.

            E loaa no ka pepa maike Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

            E pai ia no na Olelo Hoolaha, no Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike.  Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa

            E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Iona i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

            Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

Ka Nupepa Puka Pule

Ke – Aloha – Aina

Hookahi makahiki..... $2.00

Eono mahina.....$1.00

Ekolu mahina..... .50

Hookahi mahina..... .20

EMMA A. NAWAHI

Puuku o

Ke – Aloha – Aina

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono a Hope Puuku

S.P. KANOA

Hope Lunahooponopono.

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai o ka Puuku ma Honolulu.

 

Nuhou Kuwaho.

 

HAUNAELE NUI MA HAVANA

            Nu Ioka, Mar. 19.  Ua loaa mei nei he lono telegrapa i ka nupepa La mai Havana mai e olelo ana: Ua ulu ae he haunaele weliweli mawaena o na makai a me na negero a me na ilikeokeo a me kekahi mau aliikoa ma kekahi aoao.  He eha poe i make a me kanaono i hoehaia.

            Ma ka po nei ua malamaia ae he aha hulahula ma ke kihi o na alanui Campanario a me San Jose.  He heluna nui o na poe i hiki ae malaila me na aliikoa negaro e ku ana ma ke alanui hele aoao.  He makai malalo o ka hooko kai hoao iho no ka hookaawale ana i ke alahele no elua manawa.

            Ua hoole aku he negero i ka hoolohe aua i ke kauoha a ka makai, a ia wa i uhau kokeia aku ai oia i ka paele i ka newa.  I keia wa no i lele mai ai ka puulu kanaka e ku ana malaila a hoeha iho la iaia me ke kaili ana aku i mau mea eha.

            Ua hoike kokeia aku ka lohe i ke poo nui o ka oihana makai Menocal no keia haunaele, ua hoouna koke aku oia he 25 makai malalo o Kapena Joseph Estrampes, he konela oi no ka pualikoa Cuba mamua, no ka hoopuehu ana aku i na kanaka a me ka hoopau ana i ka hulahula.  I ka ike ana mai o na negero i na makai ua emi hope lakou no loko o ka hale hulahula a me na wahi e pili pu ana.  Maluna o na kaupoku hale i ki mai ai kekahi poe o lakou a hoeha ia iho la he 12 mame Kapena Estrampes, aole nae oia i kuemi hope aku, aka, ua alakai aku la oia imua a malalo o ke kokua ana a na puali makai kiu ua hopu ia iho la he 25 poe o lakou a me 20 i hoehaia, a mawaena o lakou he mau wahine.

            He nui ka pioo iwaena o na poe o ke kulana haahaa, a ua piha inaina hoi lakou no na hana a na makai.  Me he mea la, e ulu hou mai ana he haunaele ma keia mua iho.  I keia po ma kahi o kanaha hale hulahula i weheia ae ma na wahi like ole o ke kulanakauhale, a ua hooholo ae na negero e hakaka i ka wa e hoao ia ai e hoopaa ia lakou.

            Ma ka hora 8:45 o keia po ua ulu ae la he hakaka ma Cerro.  He nui na poe o na aoao a elua i hoehaia.

 

HAKAKA MA PATEROS.

 

            Manile, Mar. 19, hora 10:20 a.m.  He puulu nui o na koa kipi kai lele kaua mai i ka po ma kahi kokoke i Pateros, ma kahi a ka pualikoa Iwakalua-kumamaha e hoomoana nei.  Ua loaa aku lakou i na koa e hiai ana mawaho a ua hoala kokeia ae he mau puali ekolu o keia regimana no ka halawai ana me ka enemi, mahope o kekahi mau hakaka ana ua emi hope aku na enemi.  He 2 mau koa Amerika i make a me 15 i hoehai, aole i maopopo ka nui o na poino ma ka aoao o na kipi.

HE KAI MIMIKI WELIWELI.

            Vitoria, B.C., Mar. 24.  Ua loaa mai nei he lono weliweli i anei maluna mai ia o ka mokuahi Warimu, mai na paemoku Solomon, ma ke alahele ae o Kikane.  He kai mimiki i hoea mai mamuli o ke pahu ana o kekahi luapele o ka moana, kai pulumi ae he lehulehu wale o na kauhale, a he mau haneri ola e noho ana ma na mokupuni pele i pau aku i ka make ma ka la 17 o kela mahina aku nei.

            O na lono i lawe ia mai e ka mokuahi Emu i Kikane, mamua koke iho no ia o ka haalele ana aku o ka Warimu ia Kikane,  Mahope hoi o kona hoohala ana ke elua mahina ma na paemoku, ua holo aku ua mokuahi la no Manihiki.  Malaila, i loaa mai ai he mau hoike e pili ana i ka hana a ke kai mimiki weliweli.  Ua olelo mai lakou ua ike no ka Emu i ke kupikipikio o ke kai, aka, aole nae he makani nana i hoala mai.  Nolaila, ua koho ia ua hoea mai keia kai mamuli o ke pahu ana o kekahi lua pele malalo o ka papaku o ka moana.

            Ua olelo ae na kanaka Manihiki, ua ike aku lakou i ke kai mimiki ma kahi he mau lie ke kaawale.  U a ike ia aku ka nee mai o ke ahua nui o ke kai, me he mea la, e uhi holookoa ana no i ka mokupuni.

            O kekahi kauhale nona ka huina o na pupuhale he kanaha, ua lilo aku ia i ke kai.  He uuku na ola i make o keia wahi mamuli o ka ike mua ia ana o keia poino a me ka halulu o na ale e nee mai ana, a ua holo aku lakou no luna o na laau.

            He uuku na poino i hana ia ma Manihiki, aka, o kekahi mokupuni naui o na paemoku Okeanika, kai pulumi holookoa ia aku e ke kai, oia hoi o Rakahanaga.  Ua helu ia aku oia kekahi o na mokupuni kiekie loa ma keia aoao o ka Pakipika, aka, o na mea pae i hoike ia mai e na aliimoku o ka Emu, ua uhi pu aku ke kai iaia me he aina hapapa la, a he mea kupaianaha loa i na he ola kekahi i pakele mahunehune nai.  Aka, o na lono like ole i hoea aku i Manihiki, me he mea la, ua uhi pu ia ka mokupuni o ke kai me ka pulumi ia aku o na ole a pau mailuna aku ona.

            He elima ka nui o na kulanakauhale maluna ona, aole he wahi hoailona i koe iho o na hale, aole pu hoi he kanaka i koe maluna ona nana e hoike mai i ka hopena weliweli i halawai aku me kona mau hoa i hoi aku la no lalo o ka opu o ka moana.

            Ua loaa pu mai hoi he lono i ka Emu, no ka nui o na ola a me na waiwai i hoopoino ia ma kekahi mau mokupuni o keia paeaina ma ia kai mimiki hoi nana i hooneoneo aku ia Rakahanga.

            Ma Siola, ke kahua o ka Misiona Milesian, ua hoopoino ia na mala niu.  Ua olelo ae na aliimoku o ka Emu, he mea makehewa ka hoao ana e huli i ka nui o na make i ke kai.  He mea kanalua ole ke koho ana ae, ua hiki aku ia ma kahi o na haneri he lehulehu wale.

 

LOAA HE MOO KAI POOLUA

Vitoria, Mar. 24.  Ua loaa mai nei he nuhou maluna o ka mokuahi Warimu i hoea mai la i keia la, no ka loaa ana e kekahi moo kai ma Suwarrow, kekahi o na mokupuni o ka paemoku Solomon, i ka mokuahi Emu o Kikane.  Ua hoea mai o Kapena Oliver o ka Emu, mamua o ka haalele ana aku o ka Warimu ia Kikane me kekahi hapa o ka iwi o ua moo kupanaha la, me ka haawi ana aku no ka hale hoikeike o Kikane.  Ua lilo keia he mea e hoopihoihoi ana i na poe akeakamai huli i na mea pili i na holoholona, a ua olelo ia ae aia ke hoomakaukau ia la he huakai no ka huli pono ana.

            O ke ano o ka loaa ana o keia mea kapaianaha, ua hoike mai ke Kapena o ka Emu, penei:

            Mahope o ko makou haalele ana aku ia Manihiki, ua hoi mai la makou no Suwarrow ma ko makou alahela huli hoi no Kikane, a oiai makou malaila, ua hoike mai na kanaka, ua lawe ia mai he akua nui mai ke kai mai no uka o ka aina he elua mahina i hala ae nei.  Aole i maopopo ia lakou o kona inoa a he elua ona poo.  Ua holo koke aku makou no ke kapa kahakai o keia moo e waiho ana, mamua o ka hoea ana aku ilaila, ua halawai mai makou me kona ea ino, a ua aneane loa hoi makou e hoopau ae i keia huakai.  Mahope o ka hoomanawanui ana i na poino o ka moana a me ka ea inoino, ua loaa aku la ia makou ka moo kai mua loa i lawe ia i Auseteralia, a i ole i kekahi wahi e ae no.

            Ua hoike mai na aliimoku o ka Emu, he hookahi no kino nui o keia moo, aka, he elua nae iwi kumoo a me elua poo.  Ua olelo ae o Kapena Oliver, ua hookaumaha ia oia mamuli o ka loaa wale ana no o na poo elua, na iwi kuamoo a me ka hapa o kona iwi aoao.  Aka, o ka noho loihi ana aku he hoopoino ana mai ia i ke ola o kona mau kanaka.

            Ma ka olelo a na aliimoku he ili hauliuli kona me ka ulu ia e ka hulu elike me ka lauoho.  O kona mau poo he hiohiona like loa me ke poo o ka lio.  O ke kaumaha o ka moo kai i ka wa i lawe ia mai ai o kona kino make maluna o ka moku, aole ia i emi iho malalo o kanahiku tona.  O kona loihi ma kahi no ia o kanaono kapuai.  O keia moo kai na ike nui ia e na poe holo moku.  Kupanaha no hoi na hana a ke Akua. 

 

E HAKAKA HOU ANA

 

Nu Ioka, Mar. 21.  Ua hoopuka ae ka luna nui o Sharkey e malama hou ia ana he hookuku kuikui puupuu mawaena o Sharkey a me McCoy maliko o ka mahina o Iune maloko o Lenok.

            O ka hookuku kuikui puupuu mawaena o Sharkey a me Charles Mirchell no na puni he 20, i manao ia e malama ia ana ma Ladana ma ka la 29 o Mei, ua hoopau ia.