Ke Aloha Aina, Volume V, Number 14, 8 April 1899 — Page 6

Page PDF (766.96 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

KE ALOHA AINA

 

6 KE ALOHA AINA, POAONO APERILA 8, 1899.

 

HOOUKAIA HE KAUA WELIWELI.

KOIKOI KA POINO MAWAENA O NA AOAO ELUA.

Aia ke Emi Hope la na Pilipine no Malolo.

 

            O keia malalo iho nei na lono hope loa i loaa mai la maluna o ka moku lawekoa Zealandia, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke kuupau aku nei makou penei:

 

UA EMI HOPE AKU NA PILIPINE, A UA NUI KA POINO O NA AMERIKA.

            Manila, Mar. 24. Ma ka hora 6 o keia kakahikaka i hoomaka ai ka nee ana o na liana mai San Juan del Monte aku no Caloocan. O keia mahele koa malalo o Kenerala MacAurthur, ua mahelehele ia aku keia pualikoa malalo o ka hoomalu ana a na Kenerala H.G. Otis, Hale, Hall a me Wheaton.

            Ua halawai mua mai na regimana Nebraska a me Colorado me na kaua kue ikaika ana ma San Francisco del Monte a me na auwaha e hoopuni. Ua wawahi ia ka laina o na enemi e na koa kaualio, i haalele iho a holo aku la, me ka halawai ana me kekahi poino nui hewahewa aka, ua kue hou mai na enemi maloko o na ululaau ma ka akau aku o La Loma.

            O na regimana Kansas, Penesalevania me ka Montana ma ka hema, malalo o ka hoomalu a ka puali pukaa Uta, ua nee aku lakou ma na mala raiki akea. O na enemi e pee ana maloko o na ululaau, ua ki hoomau mai lakou a hiki i ke kokoke loa ana aku o na Amerika, a ia wa i holo aku ai lakou no loko o na ululaau. Ua hoikeia mai he 125 kino make o na kipi i loa aku.

            Ua ku mai na kipi ma ko makou aoao akau no elua mile ka loihi. O ka puali pukaa Ekolu kai komo iloko o ka hahana o keia hoouka kaua ana. Ua poino he eiwa pa keneta o kona mau kanaka. Ua au aku ka puali Pukaa Ekolu no kekahi aoao o ka muliwai Talighan a hoauhee aku la i na kipi mailoko aku o ka hale kiai.

            Ua kaua mai na kipi me ka wiwo ole, a o ko makou poino ua nui hewahewa ia mai ka hoomaka ana o ke kaua, iwaena o na regimana i komo aku iloko o ka hakaka.

 

KA HOIKE A KENERALA OTIS. 

            Manila, Mar. 26. Aukukana Kenerala. O ka hoolala no ka nee ana i ka akau aole ia i holopono. O na puali o Otis a me Hale, me na puali kaualio Eha, ua halawai mai lakou me na kue ikaika ana a me ka pilikia o ke alahele, aia lakou ke hoomoana la i keia po he eono mile mai kahi a lakou i hoomaka aku ai i ka nee.

            O ka puali o Wheaton ma Caloocan, ua kipaku aku lakou i na enemi he hookahi mile me ka hapa ma kekahi aoao o ka muliwai. Ua hoauhee hou ia aku lakou e na pualikoa o Hall ma ka akau. He hahana ka hakaka ana ma Pilipine. Ua hoomau ia aku ka nee ana i keia kakahiaka. O ko makou poino he 160 a he 26 i make. O ka poino o na enemi he 200.

 

PUHI IA O MALABON I KE AHI.

            Manila, Mar. 26, 7:30. O na pualikoa o Amerika Huipuia malalo o na Kenerala Hall a me Wheaton ua lawe pio ae la i ke kaona o Malinta, ma kekahi aoao o ka muliwai Talighan i keia la mahope o kekahi kaua hahana. Ua make o Konela Harry C. Egbert o ka puali Iwakalua-kumamalua. Ua make pu me ke Keikialii Loewenstein, ka ukali o Kenerala Mila ma Iloilo. Me ka hoeha pu ia o kekahi Geremania e ukali pu ana.

            O ka poino o na Amerika i keia la, aole he koikoi loa elike me nehinei, o na poino i hoike ia mai, mai ka hoomaka ana o keia kaua he 45 i make a he 145 i hoeha ia.

            Ua komo aku o Kenerala Wheaton ma ka hora 1 o keia auina la, ma Malinta he wahi kauhale nuku. O na mokukaua liilii o Amerika Huipuia, ua kipoka aku lakou ia Malabon, ma kahi he hookahi mile ma ke komohana akau o Caloocan no kekahi mau hora.

            Mamuli o ka hoomaopopo ana e kipoka hou mai ana na aumokukaua, ma kahi o hookahi tausani poe kini i haalele iho ia Malabon i ka nonei, me ka hookoe iho he mau kanaka kakaikahi no ke puhi ana i ke taona i ke ahi. Ua ike ia aku he kolamu uwahi i ka wa i hoomaka mai ai ke alaula o ke kakahiaka, aka, ua oili hou mai la he mau kolamu ma na wahi like ole e ae me ka pii malie ae o ko lakou mau uwahi me he baluna la. Ua hiki ke ike moakaka ia aku na lapalapa ahi o ka hale wili raiki a me kekahi mau hale nunui e ae e u ana mai Caloocan i ka wa a ka malamalama o ka la e hoolei ana me ka ikaika.

            O ka hale hookahi wale no e ku ana i ka hora 11 o keia kakahiaka i hoopoino ole ia he luakini pohaku iwaenakonu hoi o ke taona, ma keia awakea ua puka hou ae la ke ahi ma na hale mawaho aku o Malabon. He lehulehu wale o na poe kipi i holo aku ma kahi kokoke i Navotas a me Casag, i kipaku ia aku noloko o ka aina e na poka pahu o na mokukaua Helena, Callao, Ningdapan a me Laguna de Bai.

            Ua loaa aku ia Kenerala Wheaton ke alahao a hiki i ka muliwai, aka, ua hiki ole nae iaia ke hana hou i ka uwapo i hoopoino ia e na enemi, a i ole e ka nee hou ana aku, mamuli o ka nui o kue a me na puu ma kekahi aoao.

            Ua loaa aku he Sepania i na koa Oregona ma ke komohana o Malinta, i ka wa e malama ia ana o ke kaua ua hoole mai oia i ke kokua ana i ke kipi.

            O na kauka o na mokukaua a me ka mokukaua Beritania Powerful, ua lawe mai lakou no ke kokua ana i na poe i hoeha ia maluna o na kahua kaua.

           

LOAA AKU E A IA ANA E KE AHI.

            Manila, Mar. 27, hora 11:35: Ua loaa aku la i na Amerika i keia kakahiaka kekahi o na kulanakauhale ano nui, oia hoi, o Polo a me kekahi mau kauhale ma ke komohana aku o ke alahao e a ia ana e ke ahi, aole he kanaka i koe maloko oia kulanakauhale.

            I keia la i malamaia ae ai he hoouka kaua mawaena o na koa Wasinetona, e paa ana ia Pasig me kekahi puali kipi, Ua make he mau kipi ma keia hakaka ana.

 

NA ALII KOA I POINO.

            Konela P.C. Egbert, Iwakaluakumamalua, make.

            Kapena John S. Stewart, Regimana Colorado Ekahi, make.

            Kapena C.D. Clay, Regimana Umikumamahiku, hoehaia.

            Lutanela Ekahi H.L. Jackson, Regimana Iwakaluakumamalua, hoehaia.

            Kapena Lee Forby, Regimana Neberasaka Ekahi i hoehaia.

            Kapena Wallace C. Taylor, Regimana Neberasaka Ekahi hoeha ia.

            Lutanela Ekahi A. Brazee, Regimana Oregona Elua, hoehaia.

            Lutanela Elua W.S. Owerton Puali Pukaa Ekolu, hoehaia.

            Kapena George B. Forsten Regmana Wasinetona Ekahi, hoehaia

 

NAHA KE KANAKA, KA HALE A KE ALOHA, KA MAKAMAKA O KA HOME E KIPA AKU AI.

            Ae, ua hala ua naha ke kaupaku hale o ko Rev. James Davis Home e noho ai. Ua haalele iho la kona kokoolua iaia e noho hookahi iho i ka luhi a laua i hoomanawanui pu ai, a niau kololani aku la ka hele'na huna na maka nalo i ke aouli. Aloha, aloha wale ka hoapili o ke kane he wahine, ua hala, ua lawe aku la ka mea nona ka uhane i kana, a waiho iho la i ka lepo no ka lepo.

            A maluna iho o makou na lala a pau o Kapualiokealoha me ka manaoio hookahi me ka puuwai hookahi a me ke aloha hookahi, ma o ko makou alakai la, ke waiho aku nei i ka makou ulono ana ma na Paepae Laahia o ko ke Akua Nohoalii nani, e lawe aka i ua kaumaha a em ua luuluu mai ko makou kahu maikai aku, a mai na hoahanau aku hoi o ka Ekalesia o Waikane. O makou iho no, ua lala a pau o Kapuahokealoha ma o ko makou alakai ala.

            SAMUEL K. KAMAKAIA.

Waiahole Koolaupoko Feb. 3, 1899.

 

HE OULI KUPAIANAHA.

            Mahope iho o ka 6 hora o ke ahiahi Poakolu nei, ua ikeia aku la kekahi popo ahi kupaianaha i ka oili ana mailoko mai o na ao eleele panopano e pahola ana ma ke kukulu komohana o ka paia lani, a i kona wa i pio iho ai, ua ikeia aku la he ao keokeo ano e, e moe kololio ana no ke kukulu hema me ke kau malie ana no ke kahi mau minute. He nui a lehulehu na poe i makaikai aku i keia mea kupaianaha. He nui na kohokoho like ole a kekahi poe i kamailio ae ai no keia popo ahi kupaianaha.

 

MAKE I KA WA E ALAKAI ANA I KONA PUALI.

            Ua make o Konela H.C. Egert ke alakai nui o ka regimana Iwakalua-kumamalua, i ka wa e malamaia ana o kekahi hoouka kaua weliweli ma kahi kokoke i Polo, ma ke komohana aku o Manila, ma ka la 27 o Maraki. I ka wa o na Amerika i ike ai i na Pilipine, ua kokoke loa lakou ma kahi he 300 i-a wale no ke kaawale. E nee ana na koa Oregona a me Kansas ma ka akau a a me ka hema , a o ka Iwakalua-kumamalua mamua pono lakou o ka enemi. Ua ku o Konela Egbert i ka poka i ka wa e alakai ana i kona regimana no ka hakaka elelau pu ana, maluna o kona lio, a na make oia he mau hora pokole wale no makope iho o kona hoehaia ana ma ka opk.

            O Konela Egbert kekahi o na kanaka puni hakaka e hiki ai ke hoopiha ia he buke holookoa me kona moolelo. I ka wa i poha ae ai o ke kaua huliamahi ma Amerika Huipuia, ua hoehaia kona mau wawae i ka poka. No iwakalua makahiki ua malama mau ia he hakaka mawaena ona me na ilikini. I ka hoouka kaua o Santiago, ua ku kona akemama i ka poka, a ua manaoia aole oia e ola ana, aka, he elua mahina mahope iho ua hoea aku la oia i ka paaua Thompson me ka makaukau no ka hana.

            Ua lele iho o Kenerala Wheaton mailuna iho o kona lio i ka wa e hapai ia ae ana o Konela Egbert no lua o kekahi manele no ka hoihoi ana aku no hope iwaena o na poka e hiolo makawalu ana me ke kulou ana o kona poo no keia aliikoa, wiwo ole i hoopoinoia.

 

            I ka Poakolu nei ua iho aku o Hope Ilamuku Cullingworth no Waialua a hopu aku la ia Ah Chew ua loaa aku maloko o ka halekuai o keia Pake he 10 tini opiuma me 117 hua laisi i piha i ka opiuma a me kekahi mau omole okolehao. Ua lawe ia mai oia no Honolulu nei a ua hookuu ia aku ma ka bona o $1,000.

 

Nohou Kuloko.

            Ua huli hoi mai nei maluna o ka Mauna Loa ke Keikialii Kalanianaole me kana wahine.

            Ua hoea mai nei ka mokuahi Garonne i kakahiaka Poalua nei mai Seattle mai me 950 tona ukana.

            Ua hoopiha ia ae na luakini like ole o ke kulanakauhale nei me na poe hele pule o ka La Pakoa.

            Eia makou me na nuhou hope loa o ke kahua kaua o Manila, i loaa mai nei maluna o ka mokuahi Zealandia, e oili aku nei.

            Ina he ike powehiwehi kou maka e hele ae e ike ia S.E. Lucas nana e hoolawa mai me na maka aniani ike ma ke kumukuai emi loa.

            Imua o Lunakanawai Wilikoki ua hoopai ia iho la o Kealoha, he wahine Hawaii, no ka malama opiuma he $75, ma ka Poakolu nei.

            Ua pau loa i ka nahaha ke kino o ka moku poino Edward O'Brien, a me ka lawe ia mai o na apana o kona kino no uka nei o ka aina.

            Ua hoea mai nei ma ke ahiahi Poalua nei ka mokuahi Rio Janeriro mai Kina a me Iapana mai, ua halawai oia me ka mokuahi Kina ma ka moana.

            O ka pake i hoeha kukonukonu loa ia ai ma ka haunaele o Kahuku, ua manao wale ia e loaa ana iaia ka palekana, ua hoihoi ia mai oia no ka haukapila.

            Ua huli hoi aku la kahi moku kuna Iapana poino Ryusui Maru no ka mokupuni Wake no ka lawaia mano ana a malaila loa aku no Iokohama, ma ka Poalua nei.

            Ua lilo ae la ia Henere Walakahauki ka hoolimalima o ka mokupuni o Niihau no Kanalima makahiki, ke loheia mai nei e hoala ia ae ana i hui mahiko malaila.

            He pauahi kai ikeia ma ka home o Mrs. Angus ma ke alanui Ema, ma ka po Poalima aku nei, a ua nui na poino i hanaia e ke ahi a me ka wai o na kaa kinaiahi.

            Ua makemakeia na poe a pau he koena aie ko lakou o ka hapaha makahiki i hala aku nei i ka nupepa KE ALOHA AINA e hookaa kokoke mai, no ka mea, aole e loaa aku ana ia lakou ka pepa o keia hapaha ke ole e hookaa mua ole ia mai ia koena.

            Ke paipai ia nei na poe a pau i lawe he mau mahele iloko o ka Hui Halekuai Hawaii, e noho hooponopono ia nei e Edward Hanapi a me Moses Palau, e hookaa koke mai i na dala o ko lakou mau mahele e like me na olelo o ka palapala aelike.

            Ua hala aku la maluna o ka mokuahi Mikahala no Kauai, he kanaono-kumamalima mau koa o na puali K ame M o na koa eneginia. E hala ana ia lakou he elua mau pule no ke kaapuni ana ia Kauai, mamua o ko lakou huli hoi ana mai no ke kulanakauhale nei.

            Ua hoao ae kekahi kupakako o ka halekuai o Hakafila nona ka inoa o Podeyn, e lawe i kona ola ma ke ki ana iaia iho me kekahi pu panapana, ma ka hora 1 o keia auina la. Ua kapoo aku ka poka ma kona umauma ma kahi kokoke i ka puuwai. Aole oia i make.

            Ua hoopukaia ae nei na luna nui e ka Hui Alahao o Hilo, no keia makahiki e hele nei, oia hoi, o B.F. Dilinehama, Peresidena, L.A. Kakina, Hope Peresidena, M.P. Robikana, Puuku, A.W. Kaala, Kakauolelo, Hanale Walakahauki, Luna Hooloio, A.S. Hakawela, F.M. Haki, A. White, Papa Hooko.