Ke Aloha Aina, Volume V, Number 16, 22 April 1899 — Page 8

Page PDF (794.34 KB)

This text was transcribed by:  Roy A Newton
This work is dedicated to:  Helen Kealoha, Grandmother

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 22, 1899.

 

HE KUAI HOEMI NUI LOA NOU E HAWAII PONOI.  MA KA Heiau:o:na:Paikini!

Ma ka Poakolu, Aperila 19.

NA KEOKEO PAINA                      20 i-a i ke $1.00

NA KALAKOA                                 30 i-a i ke $1.00

KINAMU                                           30 i-a i ke $1.00

HULUHULU PULUPULU               30 i-a i ke $1.00

MAKALENA                                     20 i-a i ke $1.00

            He nui wale na Waiwai e ae o na ano a pau no ke kuai hoemi pau loa ana.  Ke kono ia aku nei oukou e naue mai.    

EDWARD HANAPI & MOSES PALAU, Na Luna Nui.

 

HE MOOLELO WALOHIA :NO KA: UI SOPAEA.  ILOKO O KA HANOHANO. 

:A ME: TOME BAKALA Ka Ilihune.

[Hoohenoia no KE ALOHA AINA.]

            Nolaila, o ka`u wale no e noi aku ai ia oukou a pau, a me ko kakou alakai opio, e haawi kakou i wa hoomaha no ko kakou mau holoholona a me kakou pu, a hiki i ka wa e uhi mai ai ka malu o ka po.

            I loaa ai i wa hooluolu kupono no ko kakou mau kino, a pela pu no hoi me ko kakou mau holoholona, ke pono nae keia manao ia oukou.

            Na keia mau olelo maikai a ko lakou pailaka, ua hooholo iho la lakou e hoomaha lakou ia koena la, no ka haawi ana i manawa kupono no ko lakou mau holoholona e hoomaha ai.

            Ua haawi koke iho la ka opio i na hakilo pono ana no na hoolala hana ana i makemake ai e lawelawe aku i wahi e holopono ai ka makemake o kona makuakane hookama.

            I ka maopopo pono ana iaia o na mea a pau, ua mahele iho la oia i ekolu ona puali e komo aku ai iloko o ke kulanakauhale, ma ka 165 kanaka o ka mahele hookahi.

            I ka pau pono ana o kaua mau hoolala ana, ia wa no i haawi koke ae ai oia i ke kauoha no ka mahele ana i ekolu puali, me ko lakou mau alakai ponoi no ka hoomakaukau ana no ka nee ana aku imua.

            He mea oiaio, o keia mau kuhikuhi a me keia mau alakai ana a ke alakai opio ua hooko pono ia ia e kona mau hoahele a pau, a i ke hakalia wale no i ka uhi mai o ka malu o ka po.

            I ka uhi ana mai o ka malu o ka po, oia koke ao ka wa i liuliu ae ai o na mea a pau no ka hele ana, e komo kino iloko o ke kulanakauhale a malalo o ke kauoha a ka opio, oia no ka wa i haalele koke iho ai lakou i ke kulana hoomoana a lakou i hoomaha ai mamua iho.

            O ka hikiwawe a me ka loaa ole he manawa e hiki ai i ka moi ke hoomakaukau nona iho ma ke pale ana mai i ke komo maalahi ana aku o na koa kaua lio o ka opio iloko o na papu a me ka Paalii kahi a ka moi e no o ana me ka nanea nui.

            Oia ka ka opio i haawi koke ae ai no ka nee koke ana aku iloko o na papu a me ka Paalii, oiai no hoi na kiai maloko mai o ka Paalii e ku ana me ka nanea nui.

            O keia no hoi ka wa i no ha koke aku ai o ke pani puka o ka papu, a me ka Paalii, a oia no hoi ka wa i lumai koke aku ai na koa kaua lio i ka lakou mau pahikaua iloko o na puuwai o na poe o Irelani.

            O ke komo palanehe ana aku o na koa kaua lio iloko o ka Paalii a me na papu, he mea hiki ole ia ke pale ia mai, oiai, ua lawe ae lakou i na ai a Wahie, o ke ka make loa.

            Iloko wale no o ka hapaha hora, aia ka Moi a me kona poe lawelawe he poe pio iloko o ka lima o kahi Tome eueu, ka ilihuna koaka hoi o na kapa alanui o Wale.

            Mamua ae o ka hiki ana ke loaa he manawa no na pualikoa kumau o ka Moi, i hele hoomaha iloko o ke kulanakauhale, me ko lakou haupu mua ole, eia ko lakou make ke uhai aku la mahope o ko lakou alahele.  O ka Moi a me na poe a pau iloko o ka halealii, ua paa ko lakou mau lima a me na wawae i ke kupee ia.

            Ua haawi koke ia ae la hoi ke kauoha no ke pani ana i na ipuka o ka Paalii a me ko loko o na papu, no ka hopu pio ana i ka poe i hele iwahi me ka nanea a hoi mai.

            He mea oiaio, elike me keia kauoha i haawi ia aku, oia ka na keiki alo ululaau o Wale i hooko koke aku ai me ka hakalia ole.

            I ka wa io i hoi mai ai na koa kumau i hookuu ia a me na poe e ae, mai ko ka Paalii a me na papu, ua pau loa iho la lakou i ka hopu pio ia, iloko o ka malie me ke eha ole.

            I ka pau pono ana o na mea a pau i ka hopu ia, e paa ana he ku lana koa kona, oia koke no ka wa i haawi hou ia aku ai he kauoha mai ko lakou alakai opio aku, e huki koke ia ae ka hae o ke alii powa maluna o ka huini o ka pahu hae o ka Paalii.

            Ua haawi hou ia aku la he kauoha haalele koke iho he 150 o ko lakou huina, no ka emi hou ana aku ihope o na ululaau, mamua o ka wehe ana mai o kaiao.

            Elike me ka hikiwawe o na mea a pau i hana ia, pela no hoi ka eleu o ke alahele hooko kauoha i lawe ia ae la, me ka ike ole o na mea a pau oloko o ke kulanakauhale o Dubelina, eia he mea eueu mai kahi mamao mai.

            Ke welo nei ka hae o ke alii powa ma kahi o ka Moi, kona enemi makawelawela loa, a eia hoi na kokoia o kona ulia laki ke hahai aku nei no kona hopena elemakule, elike me kana i hoopaa mai ai imua o kana keiki hookama.

            I ka wehe ana mai o ke alaula o ke ao, aia hoi, ua lohe kokeia aku la ka leo o na mea a pau i ka hooho ana mai mailoko mai o ke kulanakauhale.

            Ua pio ka moi e!  Ua pio ka moe e!!

            He wa keia o ka uluaoa nui iwaena o ka lehulehu, aka, heaha ka lakou mea e hiki ai ia lakou ke hana aku, oiai, iloko o ka manawa pokole wale no, ua paa pono na alanui i na koa kaua lio powa, me ka lakou mau pahikana e wanaoa ana i ka lewa.

            O keia no hoi ka wa i puka mai ai o ke alakai o na powa mailoko mai o ka halealii a kau aku la maluna o kekahi lio nui i wae kupono ia e kona mau ukali, a i lako pono hoi me na mea kaua, e hiki ole ai i mau enemi ke nana pono mai.

            Ua ukali ia keia huakai a ka opio e kona mau ukali ponoi, no ka hele ana aku maloko o ke kahua akea o ka hale hookolokolo no ka hoike ana aku, aohe moi, aohe aha kuhina, aole hoi he mana hooponopono kumau iloko o ke aupuni o Irelani ia la.

            I ka wa i ku iho ai ka opio a alakai hoi o na powa mamua iho o ke alo o ka hale hookolokolo, aohi mai la oia i ke kauluwaha o kona lio, me ka huki pu ana ae i kana pahikaua mailoko ae o kona wa hi a kuhi pololei aku la imua me ka hikiwawe.

            O keia hoailona i haawi ia aku la oia ka kona mau ukali i hoopuni koke ai iaia me ka hiki, e hoike aku ana, eia makou ua makaukau, a i hakalia i kou leo i ka pane mai.

            E lele koke iho mailuna o ko oukou mau lio, wahi a ke kauoha.  O ka haukawewe o na pihi a me ke kuku o ka maka o na laau ihe, oia ka ka lehulehu e ike nei, me ka pihoihoi o na mea a pau, heaha ia na haawina e hookau ia mai ana maluna o lakou.

            A oia no hoi ka wa i poha aku ai o ka leo o ke alakai opio me ka leo i piha i ke kuoo i ka i ana aku.

            I keia la aohe o oukou moi, aohe he mau hooponopono aupuni ana, no ka mea, o ka moi o oukou eia oia he pio iloko e kuu lima.

            Owau ka moi i keia la, a hiki i ka wa e hoea mai ai o ko oukou moi hou, ka mea nona ke kuleana a`u e paa nei.

 

O KA LOKAHI OIA KE KAHUA O KA LANAKILA.

            E na hoa o ka pupuu hookahi, ke hoike aku nei maua me ka manaolana me ka mahiehie imua o oukou o ka lokahi i hoomanawanui ia e maua i na la pokole i hala iho la, a no, ma ka Poalima, Aperila 14, 1899 o kela pule aku nei, oia ka la mua o ka lanakila i loaa ia kakou, ma o ka lilo ana mai o ka Halekuai Ka Heiau o na Paikini, a maua hoi e kono aku nei ia oukou a pau e laulima pu mai kakou a pau me ka lokahi ma ka lawe ana i na mahele i koe, e wiki, mai kakaolelo iho i ka niu me ke kulolo, o ku no auanei ka olelo a kekahi o na aina e, penei, o ko kakou ikaika a me ka holomua ma ke kamailio, a he oki loa ma na hana e hooholomua ai ma ke alanui o ke kuonoono a me na hana e loaa ai he waihona elike no me ke kulana i loaa i ko na lahui e.

            Nolaila, o ke ku wale mai o oukou me ke kakoo ole mai me maua, oia kekahi hana hewa loa iwaena o ku maua lahui ponoi, aka, o ka iini nui e loaa ia kakou ka lanakila maluna o ke kahua o ka lokahi, e lokahi kakou, e hiu a wela i na mahele i koe mamua o ka pau ana o na la he kanakolu mai keia la aku. 

O maua no, EDWARD HANAPI, MOSES PALAU.

 

KA MOKUAHI NIPPON MARU.

            Ma keia awakea Poalua i hoea mai ai ka mokuahi Nippon Maru he elima la me na hora keu mai Kapalakiko.  A maluna ona i hoea mai la na pualikoa pukaa no ka noho paa ana maanei ma kahi o na koa Kneginio e huli hoi aku ana no Amerika Huipuia maluna o ka mokuahi Auseteralia.  He 463 ko lakou nei.

 

HOOKAPU IA KE KII ANA I NA NANAHU.

            Ua lohe ia mai, ua hookapu ia aku la e ke aupuni ke kii hou ana e ohi i na nanahu o ka mokupea Edward O’Brien, mamuli o ka ikeia ana eia kekahi poe ke hoolimalima nei i na kanaka no ka hele ana aku e ohi.  Nolaila, ma keia hope aku i na o na poe a pau e hele ana e mahalo ana lakou he hapalua o ka waiwai o ka nanahu i ka ona nona ia waiwai.

 

HE LOEA HANA I NA MAKA.

            O ka loaa pono ana o na Maka Aniani kupono no na poe i nawaliwali ka ike ana, oia ka mea nana e hoihoi hou mai ka ike e like me kinohi a`u hoi e hooiaio nei oia no ke alahele e loaa hou ai ia oe ka ike.

            O na mea au e ike powehiwehi ana ma kahi kaawale loa e ike moakaka aku ana oe maloko o keia Maka Aniani.

            O keia mau Maka Aniani wale no ka mea nana e haawi ia oe i na kokua ana.  Aole he uku o ka nana ana i ka maka.  S.E. Lucas.  Kanaka Hana Maka Parisa.  HALEPOHAKU LOVE, ALANUI PAPU. (Ma ka hale maluna.)  apr. 4—3m dly &wkly.

 

OLELO HOOLAHA.

            Ke papa ia aku nei na kanaka o na ano Lahui a pau, aole e hookuu wale i na ano holoholona a pau e holo wale ana ma ka Aina Kula o Kahala, Apana o Kona, mokupuni o Oahu.  O na mea a pau e makemake ana e hookuu i ko lakou mau holoholona iluna o ka aina, e hele aku e kuka me ko`u Luma Malama Aina oia o W.C. Akana Kalauki, oia ka mana ke ohi a koi poho no ka poe e kue mai ana i ko`u pono.  Aohe mana i ko`u hope ke hopii ma ke kanawai o ka aina.  J. HELELUHE, Honolulu, Apr 17, 1899.

 

HOOLAHA HOOKAPU!!!

            Ke papa ia aku nei na ano Lahui a pau, aole e komo wale maloko o ko makou mau Loko i`a e waiho nei ma Mokauea, Kalihikai, Honolulu, Oahu.  O ka mea a mau mea, e kue ana i ko makou pono, e hoopii no makou ma ke kanawai o ka aina.  LOK HOP &  CO.  Honolulu, Maraki, 27, 1899.

 

HOOLAHA AKEA.

            I KA POE NO LAKOU NA HALE Laau e ku nei ma Hanawi, Puumoi, ka aina Konohiki, kuleana o Kahale (k) a me Paaoao (w), i lilo mai ia Kalua, a i ona ia e a`u i keia wa.

            Ke kauohaia nei, e kii koke ae a hookaawale aku iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole e lawe ia no e a`u no na poho e like me ke kanawai.  Ua hookapuia ke kii kuleana ole ana i na Niu.  JOSEPH MAIKAALOA KAUHI.  Hanawi, Hilo Apr. 6, 1899.  6m

 

BOROKA,  $10,000  MA KA $10,000  Waiwaipaa

            Ua makaukau e Hoale aku ma ka Moraki i ka poe a pau, he mau Waiwaipaa hihia ole ko lakou.

            Ua makaukau e huli maloko o na Buke Aupuni, i na Aina pohihihi ma na ano a pau a me ka hooponopono ana i na Aina e paala nei me ke kuleana ole.

            Ua makaukau e hana i na Palapala Kuai, na Palapala Hoolimalima, na Palapala Moraki a me na Palapala o kela a me keia ano i ku i ke kanawai.

            E ohi la ao na Ale o kela a me keia ano ke waiho ia mai.  E hookoia no na kauoha me ka eleu.

            Ke kono ku nei i na makamaka a pau e kipa mai ma ko maua Keena Hana, ma ka Hale ma Ewa o ka Halepule o Kaumakapili, Alanui Beritania JOHN PEENDEROAST, (Kapamawahe) WILLIAM MOSSMAN, (Mokimana).  Honolulu, Mei 24, 1898.  td dl wk

 

JAMES K. KAULIA.  Loio a Kokua ma ke Kanawai.

            He mea Hoale Dala ma ka Moraki no na Waiwaipaa, a he mea kuai aku a kuai mai i na Waiwaipaa.  Ua hiki no i ka poe mea aina ke waiho aku ma kona lima i ko lakou mau aina no

ke kuai aku, a i ole, o ka poe makemake aina i mau home no lakou ua hiki no ke hoola wale i na manawa a pau e makemake ai.

            KEENA LOIO:   E loaa no ma ke keena o Nale Nalekona, ma Waikiki iho o ke keena o Keo @, kokoke i ka @ o Bihopa, ma alanui Ka@.    jan 31              @