Ke Aloha Aina, Volume V, Number 17, 29 April 1899 — Page 7

Page PDF (886.16 KB)

This text was transcribed by:  Diane Blue
This work is dedicated to:  All Hawaiians and Hawaiians at heart

KE ALOHA AINA POANO, APERILA 9, 18@9

 

HE  KAAO  KAILI  PUUWAI

 

----:A ME NA:----

 

   UI  MINEW A.

 

----:A ME NA:----

 

   Kaikunane Eiwa

 

  I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

    Kakauia no KE ALOHA AINA

 

   I ka hoea ana mai o ua waapa ia oia koke no ka wa i hapai ia aku ai ka kaua Minewa no luna o ka waapa e na kauwa a ka elemakule. Me ko lakou kau pu mai no hoi no ke kiai makaala ana i ka lakou pio.

   Ua hiki hoi i ka kaua Minewa ke ike ae i ka hohono iipolipo o keia muliwai e hiki ole ai i kekahi mea kino kanaka ke pili aku na kapuai i ka papaku o lalo.

   I ka pau ana o na mea a pau i ke kau aku iluna o ka waapa, oia koke no ka manawa o na poe hoe waapa paele i kaomi malie iho ai ka lakou mau hoe no loko o ka muliwai a hoonee aku ia i ko lakou hale lana no ka hale kakela o ku mai ana i ke alopali.

   A i keia mau minute no hoi, aia na paele ke hawanawana la iwaena lakou no keia ui nohea e laweia nei no ka home o ko lakou haku, me ka i pu ae, ua kupono, ua kupono loa keia opio ui, i wahine na ko kakou haku, aka, he hookahi nae o iwaena o na poe hoe waapa, he elemakule nona na makahiki aia maluna aku o ke kanalima, i ike ia aku i ka hoopuka ana ae me ka malie.

   E u'u mau hoaoha, aole loa o'u manao he wahine kupono keia na ko kakou haku, oiai, he mau hiohiona nani kona i like me ka aneia hemolele, e ae, anei kakou e haawi aku na ko kakou haku elemaule i kokoke loa kona mau la e nap@o aku ma keia aoau?

   A i keia wa no a lakou e hoopaapaa mahe nei oia no ka wa i hookokok@ aku ai o kahi waapa no ka home o ka elemakule, a mawaeni o na iaau e ulu ana ma kekahi wahi kuono uuku i komo aku ai ua wahi waapa la.

   Aka, aole no nae na paele i hoopau i ko lakou hoopaapaa ana, a i keia wa aia na poe a pau ke puana la me ka lokahi, ua kupono ka keia i wahine na kikakau haku, aka, no kahi elemakule paele hoe waapa oia hookahi wale no na kona aoao e hoole nei.

   A mamuli o keia mau hana a ka elemakule hoe waapa ua aluka koke mai ia kona mau hoa i ka hooho ana mai me ka p@ha ina@na:

   E Simora, e kipi mai ana auei oe i ka makoo mea i upuai, he hana maikai ia na kakou e hana ai? E pane koko mai a i ole pela, e hauhoa aku no uakou i kou mau lima me ke kaula ma ko makou hoolilo aku ia oe he kumakaia i ko kakou haku..

   I ka hoeki ana iho na leo like wa o na poe a holo nei maluni o ka waapa oia no ka i ikeia aku ai na helehelena kaumaha e pahola ana maluna ona a e like me ka leo kono a kona mau hoa pela oia i pane koke aku ai i ka i ana aku me ka leo malie:

   E o'u mau hoa, aole he manao kumakaia iloko o'u n@ ko kakou haku, aka, he kue loa nae au i ka onou ana aku i keia kaikamahine, ina aole i ae kona lunaikehala, nolaiia, o ko'u manao e waiho malia aku kakou na ko kakou haku e noonoo la maa.

   A ma ia manawa no i pili aku ai ua waapa la i ka uwapo i uhi ia me ka ma@ala a ma na aoao hoi e u@u ana na laau aaia. Maluna oia wahi i lawela aku ai ka kaua Minewa he pio no ke kakela nani o ka elemakule e ku kilakila mai ana maluna o ke ahua.

   I ko Minewa hoea ana aku me kona mau kiai i ke anuu mua e pii aku ai iluna o ka hale, oia no ka wa i poha hou aku ai ka leo kani o ka ulili a kekahi kauwa e kahea aku ana i na kauwa o loko e kii mai i ka lakou pio.

   I ka hoopau ana ae o ua kauwa la i ke kani kapalili ana o ka leo o kana ulili oi koke no ka wa i oili mai ai he iwakaklua mau kauwa mailoko mai o ke kakela o ka elemakule.

   A i ko lakou ana mai i ko lakou mau hoa e ku aku ana me kekahi pio ui nohea, oia koke no ka wa i poha mai ai ka leo o kekahi o na kauwa i ka ninou ana mai:

   Heaha ka oukou i kahea ae nei ia makou, a mai hea loaa mai nei ia oukou keia wahine opio a ka launa ole?

   Aohe o oukou kuleana e ninau mai ai i kahi i loaa ai o keia wahine a oukou e ike mai nei, aka, he pio oia na ko kakou haku, a o ke kauona i haawi ia mai ia makou, e hoihoi aku o keia ni nohea no luna o ka aleo kiekie loa, a malaila hoi oukou e kiai ai me ka makaaia loa a hiki i ka wa e huli hoi mai o ka elemakule me ke koena o ko kakou mau hoa, wahi a ke kanaka puhi ulili i pane aku ai:

   Ua lanakila anei ko kakou haku maluna o na enemi? i n nau mai ai na poe kiai o ka hale kakela.

   Ae, wahi a na kauwa i hooho like mai ai me ka hauol@, mai hopohopo no ka enemi, oiai, ua hoopoino ia aku oia e makou.

   Elike me ke kauoha a ke kanaka pubi uhh, peia na kanaka kiai o ke kakela i hopu mai ai i ka lakou pio a hoihoi aka la no luna o ka aleo kiekie loa.

   Ama keia wahi hoi i hoao ae ai o Minewa i kahi ikaika uuku i k@@ poko oui no ke ana aku i koua hoihoi ia ana aku no luna o keia wahi i maopopo ole iaia kona ku'ana, aka, he mea makehewa loa n@e ia mau manao ana pe@a, no ka mea, ia manawa koke no ua hapaiia ae la oia e na lima wikani o kekahi paele nui puipui me ka hoihoi ia aiu no luna o ka aleo kiekie e like me ke kauoha i haawiia aku ia lakou.

   A ia manawa no i loheia aku ai ka leo o ke kaikamahinw opio o uwalo aku ana ua oi loa aku ka pono o ka lawe mua ia ana ae o konoa ola mamua o kona noho pio ana ma ia wahi.

   O keia mau leo walohia nae a pau i puka mai la mai ka lehelehe mai o ka kaua Minewa i awili pu ia hoi e na kulu waimake o ka ehaeha aole ia i hooloheia mai, aka, aia oia ke lawe ia ia no ka hapalua like o na anuu o ua kakela la.

   Ne kekahi manawa loihi keia lawe ia ana ma na anuu e moe pakaawili ana, aia hoi, ua hiki aku ia oia i ka palena pau o na anuu.

   I ka hiki pono ana aku o na kiai o ke kakela me ke pio no luna o ka aleo kiekie loa, oia koke no ka wa i halawai aku ai ka lena ike o na maka o Minewa me na lako hoopaa e waiho mokaki mai ana, oia hoi, na kua hao hoopaa, na kaula hao, na kupee, a he lehulehu o na lako hoopaahao e waiho ana iluna o ua aleo la.

   Na ia mau hiohiona weliweli i hoehaeha loa mai i kona noonoo, a haule iho la na kulu waimaka mai kona mau lihilihi i ka hoomaono ana ae o ka hopena ia o kona ola ana.

   Malaila i weheia ae ai na kaula e hoopaa ana maluna o kona mau lima a me ua wawae, a ia wa pu no hui i komo mai ai na manao hauoli iloko o Minewa no ka hoopakele ia ana ae ona mai loko ae o keia kulana ehaeha, aka, ua kuhihewa loa nae ia mau manao hauoli i hoalii ia iho la maluna o ke kaikamahine opio. No ka mea, iloko no oia mau minute, ua hoopaa hou ia aku la kona mau wawae i na kua hao nunui e hiki ola ai na kanaka he umi ke hoonioni ae iaia.

   I keia wa e hoopaa ia nei o kona mau wawae i na kua hao aia kona leo o ka ehaeha ke hoopaiakuli la i na paia o ua aleo la, aka, aole keia he poe i noho ia e ke uhane o ke aloha kanaka. A ua hooi ia ae la hui ko Minewa ehaeha i keia mau kua hao, manua o ka wa o kona mau lima a me na wawae e hoopaa ia ana me ke kaula.

   I ka @@@ ana ae o kona mau wawao i ka hoopaa ia me na kua hao, oia koke no ka wa i haalehe iho ai ka hapauui o na kanaka kiai no na wahi e ae o ua hale kekela la me ka haa@@le ana iho he elima wale no o ko lakou mau heluna no ka noho pu ana me Minewa.

   Aole ka wahine opio i pane aku he leo i kaua mau aiai, ke ike ia aku ia nae na waimaka na ka ehaeha e hoopalu ana ma kon@ mau papalina nohea me mea la e i okoa mai ana no , e'a au la ua eha i ka eha lima ole a ke aloha.

   No ka mea, i keia mau sekola , aia kona mau noonoo a pau ke lele la maluna o na puu, iho la lialo o na awaawa kuhoho, ke komo la hoi iloko o ka hihipea o na laau e imi ana hoi mahope o ka mea a kona puuwai i moe make ae ai.

   Aia pu hei kona mau maka ke haka ia maluna o na kualono e au ana ma o a maanei me ka puuwai e ake ana o ka ike lihi wa'e aku no la i ka oiwi kino o Boliona, ua lawa ia no ka hoomaalili ana mai i ka wela e holo puni ana i kona nui kino, aka, he nele wale no ka mea i loaa mai iaia.

   Oiai ua Minewa nei e kilohi ana ma o maanei o na kualono e waiho molale mai ana imua o kona alo me ka waimaka o ka ehaeha e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, a me ka puuwai e pana kapalili ana no kana aloha, oia no kona wa i hoohikilele ia ae ai ka ike ana aka i kekahi kaoo kanaka nui niailoko mai o na lae laau loloa, a nee mai la no ka home kakela ana e noho pio nei ma ke alahele polulei no hoi i lawe ia mai ai oia e na kauwa paele

   Aka nae, mamuli o ka mamao loa o keia puulu kanaka ma kahi e, ua hiki ole iaia ke hoomaopopo aku i ko lakou ano.

   Ai keia mau aekona aia kona mau make ke haka pono la maluna o keia poe, oiai lakou e hookokoke mai ana imua ona, me ke komo pu mai o na manao like ole iloko ona, e kanaaloha pu paha kekahi i waena a lakou.

   No kekahi mau minute kona kali hoomanawanuiana, aia hoi, ua hoea mai la na puuiu kanaka nei no ke kepa o ka muliwai, a ia manawa no i ike aku ai aole keia he poe kanaka okoa aku, aka, o ka elemakule no ia me kana mau kauwa paele, aole hoi iwaena o lakou kana mea i aloha ai.

   Na keia hoonele ia ana maio kona mau onuhi maka me kana mea i aini nui ai, i hookupouli ae ai i kona noonoo, ia wa no i@upoi iho ai kona mau lihiliha maka, no ka mea, aole he manao hoihoi iloko ona, no ka ike ana aku i kona, enemi ino loa e ku mai ana ma, keia kapa o ka muliwai ma kona o kuhi mai ana no kahi a ua Minewa nei e noho ana.

   A mahope o ka poha hou ana mai e ka leo kani o ka ulili, ua ike ia aku la he waapa e nee malie mai ana .iluna o ka muliwei no kahi a ko lakou haku e kali mai ana.

   Iloko o ka manawa pokole lua ua @@@ aku la ka waapa ma keia aoio o ke kapa muliwai, a ia wa koke no me ka hookaulua hou oia aku, ua kau mai ka haku elemakule me k@u@ mau kau@@ no kona hom@u@u@.

   Me keia wahi a hoike aku paha kou mea kakau i ka inoa o keia elemakule, oiai, ua loihi ae nei na wa i kaahone o ko kana ike ana iaia me ka maopono ole o ka inoa. O ka inoa i maopopo i kana mau kauwaoia no o Alifia, aka he mau inoa e ae no kekahi i kapa ia aku nona.

 

NUHOU  KULOKO.

   @@  Ma ka Peaha, Mei la 4 e oili pulelo aku ai ka buke hoonanea "Ka Lei Momi."

   O na moku lawekoa Senatoa a ma Onio kai noaa, aku la i Kapalakiko mamua o ka haalele ana aku o ka Mariposa ia awa.

   Ma ka Poalua nei i hoolohe ia ai ka hihia hoomainoino holoholona o Piipiliana Mitchell. a ua hoopai ia mai oia he $2 ma na koina.

   Aole no he maopopo o ka la e holo ai na iaia o ka Papa Ola no Molokai, mamuli o ka loaa ole he moku e lawe aku ai ia lakou.

   He nupepa Pukiki kai hoala ia ae la na Hilo i kapaia, "A Von Puhloa," "Ka Leo o ka Lehulehu." He pomaikai nuikeia no na Pukili e noho nei malaila.

   Ua lohela ma nei ke 10,000 mau koa Amerika o lawe hou ia aku ana no Manila, a aia hoi na moku lawe koa ke hoomakaukau ia la no ka lawe ana i na koa i hoea ae la i ka lawe ana na koe i hoea ae ia i Ka paiakiko.

   O ka balari I o na koa pukaa ke noho nei ma ka halekoa kahiko, no lakou ka huina o 100 a oi, aka, mamuh o ko lakou pau pono ole malaila, ua hoihoi ia mai kekahi poe o lakou   no Hale Akala.

   Ma ka Poaono nei i ha@lele iho ai ka mokukaua Italia Piemonte i ke awa o Kou nei no lokohama, a mimuli o ka haule hope loa ana o kona manawa holo no ia awa, ua olelo ae kona kapena e kuupau aku ana oia i kona holo.

   Ua hope hou ia ke kauka Quaker ma ke kekahiaka Poaono nei no ka lapaau laikini ole.  Ua hopu mua ia no oia hewa hookahi no, a na hoopai ia he $100, aka ua hoopii aku nae @ia i kona hinia no ka hooloheia ana e ka Aha Kaapuni.

   Ua olelo ia ae o ke akea o ke kowa o Gibaralela mai na kapakai elua he 12 mile, a o ka ikaika lele o na poka o na pukuuiahi Pelekana e kiai nei keia he 15 mile Nolaila aole moku o ka enemi e nele kona poino i kona wa e maalo ae ai ma keia wahi.

   E hookolokolo hou ia aku ana o Maida, ka Iapa @a i hookau ia ka hoopai hoopaahao a pau ke oia no ka hewa pei elu kanaka, mamuli o ka loaa hou ana he mau hoike e olelo ana, aula nana i lawelawe i ke a hana @@wai @he@e maluna o kekahi wahine Iapana aka he kokia wale no oia ma keia hana.