Ke Aloha Aina, Volume V, Number 26, 1 July 1899 — UA HALA O KAPIOLANI. Naha ka Hale a ke Aloha. NALOHIA AKU LA IA ALII E U e ka Lahui Nona. [ARTICLE]

UA HALA O KAPIOLANI.

Naha ka Hale a ke Aloha.

NALOHIA AKU LA IA ALII

E U e ka Lahui Nona.

Ma ka hora 8:45 o ke kakahīaka Poaono nei, 1 kipa ae ai ka elele luku o ka eaake, a kmai iho la i ke kukui aoko ka Moiwahine Kanemake Kapiolani hano ana i na ea inea o keia noho £ino ana, īloko o na hoomailo loibi ana a ka ma'i maluna o kona kinō no kekahi mau makahiki 1 kaahope ae nei. Ur hoohikilele koke ia ae ko Ve kalanakauhale nei, ma ka holo awiwi ana ae o na lono, ua pauaho inai la ka Moiwahine Kapiolani ma kona home aekai; ma Waikiki, a o kekahi poe hoiJ ua ano e koke ae ia ko lakou noonoo no Liliu. Aka, i ka la ana aku o na pabu hae o na Kamkeia e jbapa ana, a me ka lioike pololei ia ana mai o Kapiolani ka mea i make, «kahi 110 a hoopau ia ae na manao pioo o ka lehulehu no ke alii e noho mai la i Amenka, a hoi iho la na hoopunana ana o ke kaumaha -J\ no keia alii wale no. \ - -■ - : >. >. . -- *j Ua hanauia ka Moiwahine Kcpiolani ma Kauakanilehua o Hilo, i ka la 31 o Dekemab», 1835, * i a ke hiki ae iloko o Dekemaba o keia makahiki e piha ai ke .6-i makahiki laia. 0 koua makuakane o Kuhio, ka mea uoua ka luaa o kekahi Keikialii e ola nei, & o kona makuahiue oia uo o Kinoiki, he mau alii kiekie no ka aina ma o ko lakou moolelo e pili ana i ko lakon kulana alii mai. ka po mai. Ma ka aoao o keua! makuakaue, ua hauauia mai keia] poe, Kānekoa (k), Kalanikaulele-] iwi (w), Pomaikaiani (w) a mej Elelule (k), a ma ka aoao hoi o| kona maknahine, oia o Kainaka-] haleloi (w), Kiha (k), Kawalu (k) KaapuwHĪlani (w), K«puaamahu (k) a me KaumuaUi. O Kaiaakab*īetoi, ua lilo oia i moiwaliine no Kauai, a o Kiha hoi i alii aui no Niihau, he moopoua poaoi loa ola na Kaumualii, ka moi hope loa o ka inokupuni o Kauai, a ipela i lilo af© Kaplolam he aHi Kneiāi ma ka olelo au«, Ma Hilo TT;i"*fe«hs no oia 1 kon» mAu oplo o b plj e hlo i uipa »ui, k»hi hol ona i paka mai ai i keīa ao oāAlaoaAU

ma, Ai ka piha ana ana makahiki ewalu mai kona hanau apa ua hoouna ia aku la oia no ka home alii o Hulihee, ma Kailda ? Kona, Hawaii, kahi hoi a ka Moi Kauikeaouli e rula ana i keia lahuikanaka, a me kekahi man alii kiekie e ae. 0 Kona ka home noho paa .o Klapiolani (nui) ka wahine a Naihe, a he pīlikoko ponoi hoi no ka Moiwahiue Kapiolani opio, .a mai K»piolani nui hoi i loaa ai keia inoa Kapiolam iaia e 0 aei a hiki aku la i kona hooluolu ana aku la. 1 ka piha ana aku la o na makahiki he 16 iaia, akahi no oia a holo Honolulu nei, a noho pu naalalo o ka malama a ka Kauikeaouli, a he 4 maka.hiki mahope iho o kona hoea ana mai i Oahu nei, mare iho la oia me Namakeha, kekahi alii kiekie ma kona kuiana, a o laua hoi na kahu hanai o Ka Haku o Hawai.i, ka.pua hookahi hoi i puka mailoko mai o ka Moi Kamehameha IV, a me kana Moiwaline Emma. Mahope mai o ko laua ncbo ana kane a wahine, ua holo hooLaAa aku la laua me kana kane no Maikonisia, maluna o ka Hokaao kahiko, ka moku hoi nana e lawe ana i ka lamaku o ke ola i na Paemoku pegana, a ua hoi hou mai no oia i keia mau mo kapuui me ka palekana. Aka, aole nae i loihi loa na la mahope mai, ua haalele mai laoNamakeha ia Kapiolani e u aku nona ma keia ao mauleule, a e. noho ho| ma ke ano he wahine kanemake. . Ma ka la 19 o Desemat>a, 1863 ua mars iho la oia me Divid Laamea Kalakaua, ka mea hoi i lilo i mea naua e rula i keia ia huikanaka mahope mai, a o ko laua noho ana, aia uo ip iloko na puili hauoh auu o ke kane ij ka wahine, a pola hoi ka wahine] i £* kane, a hiki wale i lia 1571,| ka w» hoi i lii; ai o Kalakaua i] moi, ua hoi aku la laua malokoo] ka Paalii o lolanl, kahi a laua i kaana pu ai i na Inea o keianoho ana. Ha Moiwahine imi hana oia i ka wa e ola anu o kana kaue, a ua kukulu ae hoi eia i na li.ui Hooulu LaUuL a iue Hoola Lahui, a ua kukuiu hoi i k& houie hoouauau keiki e o uei ka .iuoa Kapiolani. e hoopouiaikai .ana hoi i koua lahui oiwi, a ua [liooikaika nui hoi i keia houie ka peno o ua mea a pau, a hi* |ki i kona inoe uua aku la i ka fmoe kau a hooilo. I ka maiauia o Novemab«, .aa kukulii oia i ka home KapiojUul uo na kaikaiualiiuo i lo*a il tk.i ma*i lepera, ma ka home aekai e EUkaako, malalo o ka uiaUma aua a na uiakuahiue Tiicf : ' :

! ginia o Sana Atoni, a ma keial Iwalai hoi i hoike &i oia 1 konaJ 'aloha io no na opio 1 ia e keia ma'i luku e laha iwaena o kakou. XTa kaahele mua oia me kag Moiwahine Ema 1 ka 1864. ā&e Hoapili Kaanwai ame - ' v;5 na wahine no Amenka, Europ*ā a me na Panaīaau o Auseteralil, no ka hoonana ana i ke aloha o kona haku wahine no kana kane, a hoi kokooina mai laua 1 kā 1866, no na aekai o Hawaii riel me kona haku alīi Ema, me ka maalahi. '■ Ika 1887, i kona wa hoi e nō* lbo poo ana mal.ma o ka lahuikihaka, na holo aku la oia e ikēmaka i na hoohiwahiwa luhHe ana o ka Moiwahine Vitoria £ 3 Pelekane, a,ua ukali ia hoi hnakai alii e ka Hooilina alii*o ks kalannu, a Moiwahine Lilino'kalani hoi mahope mai. Konēfa Cnrtis P. laukeei a me Jas. It. Boyd. Ua hoi nrtii ka Moiwa hine Kapiolani iloko o kona ola kino maikai. Mahope iho o ka make ana o ka Moi Kalakaua ma Kapalakiko ika malama o īannari 20, 1891, ua hoi aku oia a nohopaa ma ko laua home aekai ma Waikiki, kahi hoi ana i hoohala hope loa ai ī kona ola ana ma keia ao inea, koe wale no kona wa e hoi ai ma Hnlihee, Kailua, Kona, kona home hooluolu ma na kuaaina. Mahepe mai o ka make ana o ka Moi Kalakana ua komo akn laoia īloko o na haawina ehaeha a ka ma'i, a m» ia ano oia i aumenme pu ai iloko o na haawina o ke kupilikii, me ka hoao nui ana oaa Kauka e hoopakeie ae iaia maiioko mai o na noopolnluhi ana a ka ma'i n*aluna ona H© elua wale no ona hooilina ma ke kino, oia na keikialii Ka<! wananakoa a me Kalaniaaaole, a I eia laua ko komo nei iloko o na haawina o ke kaumaha, no ko laua hnlu makua hookahi ī koe. K A LiHOOLKWA. h«>omak«tnk«u piU hoa lewa o ka Mi>tWHhiu4 iloko o ka puUiuuu-A u Le keikialii Kawanaiiaku.i » {.u<* koua Pokii Kalauiauauīe. Ua uo v ouooia oaa keia auiua L i Puie lulai 2 !e m&iaaiaU iii koim bo<>ir\v.i mai ka luakiui aku o K»w«iuk4ō uq Ka iliua o lUauunahi. Ma ka Poniua lauo.2t» u&a kon« liuuio uoho ui;i PaaleiUui, e iiaaWi iaāi lio nuaiui ike uo koiia uiau ui i ka lior,i 0 a hiki ika Uor« 4. oke ahiahi, I Ka po Poakoiu, iuuo e hoi bv>i ia mai ai keua kiuo puauuauu uo ka luakiui o Kawaiahao. M»i ko o ka i'oaliui», 00, a iuki i, k*» auu;o« o , L.Ui i % C W*i*i &k«4

fai ka Inakini o Kawaiahao i %aM [iehuiehu e kipa aku ana e |hopeiaia. O keiana hooponopono* |i noonooia i keia wa, ae hoo|iutj« hon aku ana no makoo, ina he« mau hoololiloli kekahi e han» bou ia aku ana. ■