Ke Aloha Aina, Volume V, Number 27, 8 July 1899 — Page 3

Page PDF (842.08 KB)

This text was transcribed by:  Caroline Tsaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA POAONO, IULAI 8, 1899

 

KANIKAU NO KAPIOLANI

 

            I aloha ia no o Pualeilani,

            Ko home au noho ai.

            I lua lai ai i ka nani,

            I kea he olu a ka makani,

            He makani ko kino wailua,

            I niau hookah iho nei,

            Ke a nei me ka minamina,

            I ke aloha ia oe e Kalani

            He lani nui na Pela Kapu,

            Puuwai Hooulu Lahui,

            Hea aku makou o mai oe,

            Kulia i kanuu a e o mai,

                        Hakuuia e

           

                        KA LEI MAMO

 

NA HOOHIWAHIWA LA 4 O IULAI

 

            Ua hoea mai la ka la 4 o Iulai ka la hoi a na oiwi Amerika i malama mau ai ma na wahi like ole o ke ao nei , a me he mea la, maluna o na palena o na mokuaina o Amerika Huipuia, kahi hoi e rula ia ai na hana oia aina nui pookela, ua pakela loa aku paha ko lakou hoomanao ana ia la mamua o na wahi e ae. Aka, aole no nae i haule hope na Amerika ponoi a me na hapa Amerika e noho ana ma ke kulanakauhale o Honolulu, i ka imi ana i ka mea e hoakaaka ai i ka lehulehu, elike me ka mea maa mau i na makahiki i hala hope ae nei,

            He ano pamalo na ouli o ka la i kona koea ana mai, aka, aole no nae ia he mea e hoemi hope ia ai o na hana i hoomakaukau mua ia ma ka la mamua iho. Ua hoike main a pu aloha he 21, i ka hoea ana o ke kino holookoa o ua la ‘la ma ka hora ponoi o ke kakahiaka, a he wa hoi ia no na poe i kuleana no na hana oia la e liuliu ana, no ka hiki aku i na hora i hookaawale ia no na hana lealea, elike me ke ka’i huakai ana ma na alanui me na poe i wae ia no ia mau hana.

            O ka hora 9 ponoi o ke kakahiaka, oia ka wa i hoomaka ai ke ka’i ana o ka huakai hookahakaha, malalo o ka leo kani o ka bana aupuni e hoomaka ana ma ke alanui Rikeke, a kamoe ma ke alanui Kalepa, pii ma ke alanui uuanu. Ua hoike mai kekahi mau hana lealea i na mea e keke ai ka niho o ka poe e nana aku ana, elike me ka poe e hookani pila oluna o ke kaa mauu, na Pake aiana lole, ke keko e lapuu ana ka huelo iluna o ka haka laau, o keia wale no ka makou wahi mea i hoomaopopo, he ano u-i ma ka nana aku, o ka hapanui iho o na hunahuna huikau like ole ia.

            Ua malama ia no hoi he heihei lio mawaho o Kapiolani Paka mawaena o Amerino a mo Antidate no ka pili o $500, a ua kaa ke eo i ka inoa mua iloko o ka manawa holo o 1474 sekona, e hoike mai ana hoi ka Amerino iaia he mahimahi no ke kahua kakele o Kapiolani Pake no keia mua aku.

            Ua malama pu ia no hoi he mau lealea heihei mawaho o ke kahua o Makiki, me ka hookuku kinipopo ma ia auina la mawaena o na hoi kinipopo Hoku a me Kamehameha, a ua kaa ke eo i ka inoa mua, me 12 ai puni ia 10 o kona hoa paia. Nolaila, ela ka hui Hoku he hookah kenu oi imua o kona hoa paonioni.

            O ka panina hope oia no na hoolele ahikao maloko o ka Paalii, ka mea nana i hoopiha aku i ke kuea o ka Paalii me na poe puni lealea o na ano like ole, oiai hoi na pakaua eloelo e helelei ana, me he hua hekili la maluna o ko lakou poo. Aka, ua lilo no nae ia mea i oplala, aohe ka nana i ke ukelekele o ke alanui, hookah mea nana o ka lealea, a o ka panina hope no hoi ia o na hana lealea o keia la 4 ma Honolulu nei nei, iloko o ka maluhia.

 

INU HE WAHINE HAOLE I KA LAAU MAKE

 

            Mawaena o ka hora 1 a me 2 o keia wanaao Poalima, ua lawe ae la he wahine nona ka inoa o Edith Almy i kona ola, ma ka inu ana i ka laau make, ka wahine hoi a H.N. Almy, ka haole nana ke kukui Washington Light, ma ko laua home ma ke alanui Keeaumoku. He wahine opio nona na makahiki he 25, a aole hoi i pina kona mahina o ka noho pu ana maanei me kana kane, no ka mea, ma ka la 11 o lune, oia i hiki mai ai maluna o ka mokupea S. G. Waila. Ua mare ia lana he makahiki a oi i haia ae nei, a ua noho laua me ka hauoli ma Kapalakiko.

            Aole he maopopo o ke kumu i lawe ai keia wahine naole i kona ole, oiai, o laua like no me kana kane ka hele holoholo ana ia po, a i ko laua wa i hoi aku ai no ka hoo luolu ana ka manawa i inu ai oia i ka laao make.

            Ua telepona koke aku o Harry Almy ia kauka Miner, i kona hoea ana mai, ua lele mua kea ho o kana wahine, aka e pumehana ana no nae ke kino. Ua huli koke ia aku ka omole laau make, a loaa aku la he olole e waiho ana iluna o ke pakaukau o ka rumi aina me kekahi kiaha i inu ia ka wai oloko.

            Ua hoea aku o Hope Ilamuku Chillingworth malaila, me ka huli pono aku i na kumu i make ai o keia wahine haole, i keia la e malama ia ai he aha koronero maluna okona kino.

 

            O ka Aorani ka mokuahi o na aina mamao i hoea mai i ka Poaha u ai na Panalaau mai o ka Hema.

 

HAEHAEIA HE HAE GEREMANIA

 

AELA NA GEREMANIA I KA HANA A NA AMERIKA

 

Hopuia ka Mea Nana i Hana Keia Hana Kolohe.

 

            Ma ke kakahiaka Poalua nei, ua hoea aku la makai o ka halewai o Carl Klemme, ka Iunanui o ka Hotele Orpheum e ku nei ma ke alanui Papu, mauka iho o ke alanui Beritania, a me ka Hope Kanikela Geremania Ed Suhr no ka hoopuka aua i palapala hopu no J.H. West, he  haole pena, no ka hana kolohe, ma ka huki ana i ka hae Geremania ilalo me ka haehae liilii ana, mai ka pou hae aku o kamea hoopii, ma ka la 4 iho nei o lulai.

            Ua hopu ia o West, aka, ua hookuu koke ia mai no nae mahope o ka bona ia ana he $25.

            O ka moolelo i loaa mai e pili ana no keia mau hana kolohe a na Amerika, penei no ia.

            Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la 4 nei, oiai na pualikoa Hawaii, i maalo ae ai ma kahi kokoke i ka Hotele o Klemme, ua hoopiha ia lakou me ka inaina i ka ike ana e kau ana ka hae Geremania maluna o ka hae Amerika. Ua ala koke mai ia na hooweliweli ana. Mahope koke iho oia wa, ua hoea aku la o West, a me kekahi poe e ae i ka Hotele, a hoike aku la i ka ona, ua kue lakou i ka hoonohonoho ia ana o ka hae, a e hoololi koke ia.

            Ua pahola koke ae keia lono ma ke kulanakauhale nei me ka lohe pu ana o kekahi mau koa he lehulehu wale o ke Sheriddan. Ma ke awakea, ua hookuu ia iho la ka hae Aerika ilalo me ka hookuu ia aku o ka hae Geremania hookah ke kau ana iluna. Aka, ua kiuo hou ia aku no nae, malalo o  ke kumu ua hoonani ia ka hotele me na waihooluu Amerika, a nolaila, aole he mea pono ke kau ana iho o kahae Geremania maluna iho.

            Ma ka hora 1:30 o ka auina la, ua akoakoa ae ia kekahi puulu kanaka nui mamua o ka hotele. A ua olelo ia ae o West kekahi maloko o keia puulu. He ma koa kekahi no ka Sheridan malaila, a ia wa i komo aku ai lakou iloko. Ua keu mai ka oua o ka hotele a me kekahi poe oloko, aka, ua hiki ole nae ia lakou ke papa mai i keia puulu kanaka nui i komo aku, ailoko o na minute pokole, ua haule iho ia ka hae Geremania ilalo, me ka hiki ia ae he kahakahana waihooluu Amerika maluna o ka pou hae, a oia kai kau aku malunaua pou a ia ia holookoa.

            He nui na uluaoa i ike ia maloko o ka hotele, a he hookah i hoohia me na palapu oia haunaele. Mamuli o ka hoea koke ana aku o na makai ke kumu i pau ai ka hakaka ana. O ka mea nana i huki ka hae Geremania ilalo a uhaehae, ua hopu ia oia a hoihoi ia aku oia no luna o kona moku. O kekahi poe okoa aku i komo pu ma ia hana ua hookuu waleia. Ua hoopii ia o West ma kea no nana i paipai i keia hana hoohaunaele.

 

Nuhou Kuloko

 

            He keaka no ko ka Ohuma i keia po.

            He nui na keiki kula i huli hoi aku la no ko lakou mau home.

            Mamuli o ke omaimai o Rev. H. H. Pareka, aole oia i komo pu ae ma na hana hoolewa o ka Moiwahine Kapiolani.

            I ka hora 6 o ke kakahiaka nui Poaha i haalele iho ai ka mokuahi lawekoa Sheridan i ke awa o Kou nei, a holo aku la no Manila me kona piha koa.

            Ma keia Dominika ae, Iulai 9, he Pole Mesa nui maloko o keia halei pule o Marquesvule, ma Punahou, i ka hora 10:20 o ke kakahiaka. O ka pule Korona ma ka hora 2 o ka auina la.

            Ai ana e na poe lawe pepa pukala o KE ALOHA AINA hoomanao ana i kona wahi ole, ka mea e ike pinepine ai i na mea hou o Manila, e noke mai la i ka ulupa i na Amerika.

            E alawa ae e na makamaka heluhelu i ka hoolaha a ka halekuai o @ o na lole pili o na wahine, na uhi o na palule, a me na lole o na kane. Aohe he hewa o ka nau ae malaila he haahaa loa ke kumu kuai.

            Aole e hoomau aku ana kahi makukuna Coke, i kana huakai kaapuni honua mamuli o ka hooko ole ana o ka hui laau Dandruff i ka lakou olelo aelike, a nolaila, e kuai ana kona kapena iaia maanei, a huli noi aku no Amerika Huipuia.

            Ua hopuia ae he kalaiwa kaa ma ke ahiahi Poakolu nei, i kona wa i huli ia ai ma ka halewai, ua loaa aku i he mau omole laau make, ua huna @ iloko o na pakeke o kona wahu. Na ka wahine i hoike mai i ka halewai, a ua hopohopo oia o la we ponoi no kana kane i kona ola, a me kekahi poe e ae mawaho ae ona.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe a pau e iawe ana i ka nupepa KE ALOHA AINA pukala a me puka pule ma ka inea o Sam I. Kaanaana ke papa ia laku nei ko oukou hookaa ana i ke oia o ka papa ma kona liaia. Ua hoopau loa ia aku kona nono Luna ana no ma @. E hoolohe i keia, @ ole e pilikia.

            MA @ KA@

 

Ua hoopaiia o West no keia hana hoohaahaa he $100, a o ke koa nana i haehae i ka hae, nah ala aku la maluna o ka Sheridan.

            Aole i hoea mai ke mokoahi Ameriak Maru elike me ka hoike a kona papa kuhikuhi manawa ku mai Iapana mai, a ua manao wale ia, na hoomalu hou ia no oia ma Nagasaki.

            Maluna o ke Kinau o ka wanaao La Pule nei i hoea mai ai o Mr. John T. Baker a me Henry West o ka Ua Kanilehua o Hilo no ka ike hope ana i ke kino make o ka Moiwahine Kapiolani Ma ke Kinau no o ke awakea Poakolu i huli hoi aku ai o Henry Wes. Mama wale ka huakai ike Lani. Aloha no.

 

KA MOKUAHI LAWEKOA VALENCIA

 

            Ua hoea mai la ma ka po Poaha nei, ka moku lawekoa Valencia, he ewalu la holo mai Kapalakiko mai. E lawe ana oia he 443 alii a me na koa no Manila. Aia maluna ona he elua puali kaua lio a me elua puali paele o ka regimana Iwakalua kumamalima. O keia, regimana Iwakalua-kumamalima, ua komomua no oia i ke ehuehu o na poka ma Cuba, a aia ma ia wahi na iwi o kekahi mau koa o keia reimana. I ka Wa e malama ia ana o ke kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania.

 

J. M. MONSARRATT

 

Maunakea

 

HE LOIO A LUNA HOOIAIO

 

Maloko o na Aha Hookolokolo a pau o Hawaii a me Amerika liupuia.

 

            He mau mea hoale aku i na poe wai wai paa.

            Keena Hana: Alanui alepa makai iho o ka Hale Leta

 

Allen me Robinson

He mau mea kuai

Papa, Na Lako Kukulu Hale, Pena ame Aila a pela pu no hoi me ka Nunahu.

            Keena Hana ma Alanui Moiwahine.

 

NA LAKO GULA HOU LOA

I hooa mai nei maluna o na mokuahi mai Kapalakiko mai.

Ma ko’u Halekuai, malaila e hana ia ai na Pine, Komo, Kupee Lima, Uwati, apela aku.

H>C>Blart

Aianui Pau, Helu @

 

OLELO HOOLAHA

 

            He lio hele hewa, eia ma kolu lima e malama ia nei he ho kane ulaula lae kea, he kookoo ke kapuni mua akau me ke kapuai hope akau, ua kini ia i ka hao kuai ana, e aia ka ona hope akau, e kii koke mai ka ona o keia lio ia u ma Malamalama iki Hilo, kahi a’u e noho nei, ma ka aku pu mai i na lilo a pau o ka malama ana a me ka hoolaha ana, a i haia na ia a ke kauauai i olelo ai mai ka ia e puka ai o k@ hoolaha ka helu ana @ @ @ @ @.

            Me ka oiaio.

 

Malamalamaiai Hilo June 2 @