Ke Aloha Aina, Volume V, Number 33, 19 August 1899 — Page 8

Page PDF (767.74 KB)

This text was transcribed by:  Sinikka Nevanlinna
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

8   KE ALOHA AINA POAONO, AUGATE 19, 1899

 

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO KA:-

UI SOPAEA .

-:A ME:-

TOME BAKALA

Ka Ilihune.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA.

   Me kona pane leo hou ole mai i kona hoaloha, a me na kapuai o ke kanaka ikaika, ua hehi aku la o a i ka puka a naha pu ae la iloko o na apana elua.

   A iloko hoi oia manawa i ahuwale mai ai na helehelena o na kiai elua e ku ana maloko mai o ke pani i naha aku la i kona mau kapuai wawae, a mamua hoi o ka puai ana ae o ko laua leo, a me ka hiki ana i ka maka o ka laua mau pahikaua ke oniu, ua paa koke aku la ko laua mau kaniai.

   A oia hoi kana i owiliwili ae ai a kiola aku la iwaho o ke alanui ua pau ke aho, ke kuleana o ka hanu i hoopunana ai.

   Aole oia i aui mai ihoppe no ka loaa aku o na kokua mai koua hoaloha aku, aka, ua pii pololei aku la oia ma ke alapii no ka hookolo ana aku i na hauwawa leo e hoopaapaa ana, me ko lakou mahui mua ole ae e he poino ke hoea aku ana imua o  ko lakou alo.

   E like me ka pa ana o kekahi kikiao makani ikaika, pela oia i hiki aku ai ma kahi a na mea elua e hoopaapaa ana, a me ka haawi ole aku i manawa no laua e kamailio hou ai.

   A i keia wa koke no i hemo ae ai kana pahikaua mailoko ae o kona poli, a hahau aku la ma ke palau lau o kana pahikaua, me ka hoopuka ana aku i keia mau huaolelo ku i ka maka'u ole:

   Nawai i kauoha ia oukou e hoakoakoa maloko o keia hale i kekahi manawa kupono ole elike me keia ke ano, eia anei he mau ohumu kipi ana iloko o oukou pakahi no ko kakou moi.

   I keia wa ano, e hoike mai i ka mea oiaio, a ina aole pela, alaila ua makaukau au me ka maka o kuu pahikaua e l@kn i na poe a pau maloko o keia wahi.

   Na keia mau huaolelo ku i ka maka'u ole, i hookikina aku i ka puuwai o kela a me keia hoa oloko o ua hui malu nei, o ku ae a haalele ino i ko lakou mau wahi e noho ana me ka piha i ka inaina.

   Imua e na hoa o ka makakila, a e lawe ae i kona ola me ke kali hou ole aku. He hoohaunaele a me ke kipi oia i ka kakou hana, a o ka uku kupono a kakou e haawi aku ai nona, oia ka pahupu ana ae i kona ola, i mea e hoopokole ia ai ka kakou hana.

   O ka nakeke o na pahikaua, ke kamumu o na kapuai wawae,  mamua ponoi o ke alo o ka opio e niniu poahi la kana pahikaua, a i helu papalua aku la hoi kana wilino i ka mea a kona lima i hana ai.

   Na keia kulana ku i ka weliweli a kona mau maka e naua mai nei, nana i hooi paumi aku i ka ikaika hoohana iloko ona, a ke ike ia aku la hoi ka hiolo makawalu ana ma kela a me keia aoao o ua opio la, a nana hoi i hooi paumi aku i na manao ahiu iloko o kona mau enemi, a ua like ko lakou mau lee hooho me ka nalu e popoi ana i kumupali.

   E hili ana, a e pahu ana kela a me keia i kana pahikaua, a o ka hopena e ike ia la iloko o ia wa pokole, aia he lehulehu wale o na poe i make a me ka hoeha ia.

   Aole nae o ka nui o na poe i make a hoeha ia, he kumu ia e hiki ai i keia poe ka ae wale aku e haawi pio ia lakou iho iloko o ka lima o keia kanaka opio i maopopo ole ia lakou kona inoa.

   Na ka nui o ka make a me na poe i hoeha ia, i hoolana pu ae ia loko o ua keena le, me ka wai ula o ke koko.

   I keia wa no hohi i ike @a aku ai ke emi ana aku o kekahi poe ihope me ka manao, e imi aku i kahi e pakele ai o ko lakou mau ola, oiai keia mau hiohiona weliweli a lakou e ike nei, a ka mea kakau e hoomanao la, ao no ke koa, ao no ka holo a pela paha hoi keia poe e udu nei e holo.

   O ka nee hou ole ana mai o ka hapanui o na hoa e ae oleko o ua hale la, he mea ia na ua opio la i hoomaopopo ai, o hoao ana keia poe e mahuka mai kona alo, oiai no oia e haawi ana i na oniu poahi ana o kana pahikaua maluna o na poe a pau e kue mai ana iaia.

   O ke emi mau ana aku o ka hapanui o ua poe la no ke alapii e iho ai ilalo, nana i hoololi ae i kona manao, e lawe ae oia i kulana ano hou hou nona, a oia kana i lawe koke ae ai me ke hoohakalia ole i ke poo o ke alapii, me kana pahikaua e @ niniu mau ana i na wa a pau.

   He mea oiaio loa, aole loa e hiki i kekahi mea o lakou ke hoao mai e nee imua no ka hoopakele ana mai i kona ola mai ka lima aku o ka opio a lakou e kuhihewa la, he kanaka kuleana ole la keia ma na hana o ke aupuni.

   A i keia wa no hoi i wehe ae ai ka opio i kona aohu loihi e huna ana i kona kino, a me kona leo i h hai ia e ka mana, pane aku la oia penei:

   Ano, e haawi koko mai ia oukou i mau pio iloko o kuu lima, malalo o ka mana o ka oihana kaua, a oiai hoi, o ka hana a pau a oukou e lawelawe nei, ua kue aku ia i ko ka moi mana ana i hookohu mai ai ia'u i alihikaua ma ka aina a me ka moana, ka mea hoi a oukou e hana maoli nei, me ka manao e hookahuli i ka nohoalii o Pelekane, no ko oukou piha lili ia'u, ma ko ka moi manawalea ana mai ia'u me ia haawina makamae, a'u e alana nei me ka maka o ka'u pahikaua, no ka panoi ana aku i ua makana ia i haawi ia mai ai iloko o ko'u poholima i na wa a pau.

   A ma keia wahi oia i hoomaha iki iho ai no kekahi mau minute no ke kali ana aku e loaa mai kekahi mau olelo pane mai ua poe kipi nei.

   Aka, aole loa he hookahi huaolelo i puka mai mailoko mai o ko lakou mau lehelehe, oiai, ua hui ia ka maka'u a me ka weliweli iloko o na poe la, no ka ikaika palena ole i loaa i na aakoko o keia kanaka opio a ka maka'u ole.

   A no keia pane leo ole i loaa mai i ka opio mai ua poe la oia kana i pane hou aku ai me ka huli pono ana aku imua o ko lakou mau alo, a pane aku la no ka manawa hope loa:

   Ina aole e loaa he pane mai a oukou mai no ka hoopakele ana i ko oukou mau ola, alaila i keia wa ano e luku a e kooneoneo aku ai au ia oukou mailoko aku o keia hale me ka hookoe ole i hookahi mea e hanu ana no kona ola iho.

   O oukou a pau, ua lilo oukou i mau enemi no'u ma ke kino, aka, ma ka uhane, he mau hoaloha no kakou a pau na ka Mea Nana kakou i hana, ke kuleana o kela a me keia i hoonoho ia mai ai maluna o keia ilihonua.

   O keia pane hope a ka opio i pane aku ai, ua like ia me ke ahi Helene e hoopau ana i ko lakou mau aho, a me ka pane leo ole, i kiola iho ai ua poe la i ka lakou mau pahikaua iluna o ka papahele, he hoike hoi no ko lakou apono ana i ke noi e haawi pio aku.

   A oia ka wa a ua opio la i kauoha aku ai i ua poe la no ka haalele koke ana iho i ua hale la no kahi hoopaa o na lawehala, ka pahu hopu hoi a ka opio i manao ai, malama oia e ao aku ai i na poe haihai kanawai a pau.

   O ke kauoha i haawi ia aku la, he mea hiki ole loa ia i kekahi o keia poe ke kue mai, a o kekahi ona kauoha oolea loa e kau ai ka weli.

   O ka hoole ana aku, he hana paakiki hou aku no ia a lakou e lawelawe ai, a oia ko lakou wa i iho aku ai mailuna aku o ke alapii a haule ilalo o ka honua, a aia hoi ma ke poo o ke alapii e pii ai iluna o ka hale, e ku ana ka moi me kana pahikaua e paa ana ma kona lima, a ma kona kua e ku ana kekahi o kona mau ukali me ka lakou mau pahikaua e paa ana ma ko lakou mau lima.

   Me keia mau hiona a ua poe la e ike nei, i nee aku ai lakou imua, a me na manao walania o ka ehaeha, haule iho la ko lakou mau kuli ilalo o ka honua, a nonoi aku la i ke aloha o ka moi no ko lakou huikala ia.

   A oia ka ka moi i pane aku ai me ka malie, aole ma ke ano e hoehaeha aku ana i ko lakou mau lanaikehala pakahi, aka, elike me kona ano mau, he akahele a me ka haahaa, nolaila, pane aku la oia me ke akahele.

   Ua makaukau au e kala aku no ka pukou mau hewa a pau i hana ai, aole nae i keia wa, oiai, eia oukou a pau malalo o ka mana o ka alihikaua, ka mea hiki ole ia'u ke lawe ae nalalo o ko'u mana alii, me ka nana ole aku i ka hana a ke kanaka opio a'u i hiliani ai.

   Aka, e manaolana mau, e loaa no ia oukou na huikala mai ko'u alihikaua ke manao oia e ha@a pela, a ina no aole, oia iho la no, no ka mea, ua hana oukou i ka hewa hiki ole ia'u ke kala aku.

   Nolaila, e ku ae iluna a hele pololei aku no kahi i kauoha ia ia oukou, a ma ia wahi aku kakou e hooponopono ai no ka manawa hope loa.

   A pela lakou a pau i hooko aku ai i ka makemake o ke kauoha, a hele pololei aku la no ka halepaahao, kahi alakou i moeuhane mua ole ai, pela iho la e hana ia ai lakou.

   Ua palahalaha koke ae la na lono mao e maanei no na mea e pili ana i ka hopu ia ana o keia p@e no ka hewa kipi i ka moi a me kona aupuni.

   Ua piha na alanui a haale i na kanaka, aia hoi lakou ke haawi la i na mahalo ana he nui maluna o ka kakou opio aloha.

 

   Ma na lono i loaa mai ia makou mai Hakodate, Iapana no ka la 5 iho nei o keia mahina, aia he ulu moku Beritania, no lakou ka huina o umi mau mokukaua ikaika a me hookahi mokukaua Geremania e hoolulu la ma kona kaikuono

   He nui a lehulehu na poe e hoepilikia ia mai nei e na aihue o keia mau la, ma ka po Poaono nei, ua komo ia ae kahi o Joe Fernandez, a lilo aku la he elua mau paa lole hou, a ma ke kakahiaka nui La Pule nei, ua komo aihue ia ae kahi o W. C. Weedon, ma Punahou, i ka wa o Mrs. Weedon ma ka halepule.

   He kipu kai hanaia malalo o Moanalua e kekahi mau limahana Italia ma ke aumoe o ka Poaono nei, he hookahi e waiho nei maloko o ka Halemai, i hoehaia e ka poka a kona hoaloha i komo mamua o kona umauma a hu@i ma ke kua, a ka limakoko hoi eia oia ke paa nei ma ka Halewai. He ona ke kumu i hoea mai ai keia hana kipu. O na lono no ka mea i hoopoino ia ua make oia.

 

HEHI HOU I KE ONE HANAU.

   Kapalakiko, Iulai 31. Ua hoea mai la ma ka la inehinei ka moku lawekoa Hancock, a maluna ona na regimana Neberasaka a me ka batari Uta, aka, aole nae lakou i lele mai iuka o ka aina.

   Ua hoohauoli ia lakou i ka ike hou ana i ke one hanau mahope o ko lakou kaawale ana mai no hookahi makahiki. O ka regimana Neberasaka kekahi o na regimana i komo nui iloko o na hoouka kaua ana me na Pilipine, a no 99 la o ko lakou hakaka mau ana, o ka nui o na kahua kaua a lakou i komo ai he umikumamalua me ka helu ole ia o na hakaka liilii, a mamuli o ka nui o keia mau kaua, ua hoemi ia mai kona ikaika, i ka hiki ana i San Fernando he 300 wale no koa kupono no ka hoomau ana aku i ka hakaka. O ka nui o na poino o keia regimana he 60 i make me 223 i hoehaia, a mawaena o na poe i make o Konela St@teinberg a me 6 kona mau alii malolo iho.

   Kapalakiko, Augate 1. Ua lele mai la na koe Neberasaka a me Uta i keia la a maki aku no ke kahua hoolulu ma Perisidio. Ua hoopiha ia na alanui me na tausani o na hoaloha a me na poe  makaikai, i ko lakou wa i lele mai ai me ka hoopaiakuli ia hoi o ka lewa o na leo huro o na kanaka i na koa a pela pu hoi na koa i panai mai ai.

   O na hae a na regimana e paa ana ua hoike mai i ke kulana weliweli a na koa i alo ai, ua pau laua i ka nahaehae, a o ko laua waihooluu hoi, ua hala ka nani, aka, ua paa ae nae ke aloha o na koa no laua, a e waiho ia aku ana laua iloko o ka waihona o na mokuaina o keia mau hae i hele mai ai.

 

OLELO HOOLAHA.

   Ke kauoha ia aku nei na poe mea holoholona a pau e hookuu wale nei i na holoholona e holo nei maluna o ka aina o Kelii ka Moiwahine Liliuokalani, oia o Waiomao a me Pukele, ma ke awaawa o Palolo, e hoike mai i ka nui o ko lakou mau holoholona iloko o na la he Umi (10) a i na e hala na la i olelo ia, he mana ia'u a me ko'u hope ke hopu a hoopaa ma ka Pa Aupuni no ke komo hewa.

            W. O. AKANA, KALAUKI.

   Luna Malama Aina.

            aug.11   1m.

 

UA LOAA MAI, HE HELUNA

..O NA..

            Pena a me na Aila Pena,

            Na Hulu Pena,

            Na Kapuahi Aila,

            Na Kapuahi Fisher,

            (ua hoemiia ke kumukuai)

            Na Palau na ano apau,

            Na Lako Mahiai,

            Ho, Oo, Kopala, Kipikua,

            Na Bakeke o na like ole.

            Na Ipuhao, Ipu Ti.

            Na Lako Aniani.

   E loaa mai ana he mau waiwai hou maluna o ka mokuahi Auseteralia. Nolaila, e kipi mai, a e wae no oukou iho, he emi loa ka makou mau kumukuai.