Ke Aloha Aina, Volume V, Number 36, 9 September 1899 — Page 7

Page PDF (860.08 KB)

This text was transcribed by:  Momi Ramolete
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA. POAONO, SEPATEMABA 9, 1899

 

HE KAAI KAILI PUUWAI

 

-:NO KA:-

UI MINEWA

-:A ME NA"-

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki I Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

     A na keia mau hiohiona a ka ui Minewa i hoike mai la imua o Boliona, i hoopiha mai i na manao uilano iloko o Boliona, a elike me kakahi dia opio i ake nui e hookena koke ia i kona puu i hele a makewai i kona wa e ike ai i kekahi ponaha wai, pela no ua eueu Boliona nei i lele aku ai a honi ake la i ka wahine opio, ka mea nana i hookena i kona makewai.

     A oia ka kou mea kakau e hooheno ae nei i keia waho lalani mele:

     Ko aloha, ko aloha ka'u mea nui,

     He makana, he makana na ka puuwai.

     Mahope o kekahi mau kuwili aloha loihi ana, i malama ia ae mawaena o laua, aia hoi, ua halii paa iho la ka pouli panopano maloko o kai a ua mau opio nei e noho a@, a nalo aku la laua mai ka ike ana aku a kou me@ kakau.

     A i ka o ana mai a na kukuna inalamalama maluna o ka ilikai, aia o Boliona ke ike ia aku la e kukuli ana ma no kapuai wawae o kana aloha e uwalo aku ana i kana mea i poni ai i moiwahine na kona puuwai, e huli hoi aku laua no kona aupuni, a o kona mau maka e hoike mai ana ua hele a maluhiluhi mamuli o ka @ele me na hoolu@la maikai ana.

     Aka, aia nae ka Minewa i luhiuli ae ai kona poo a pane ake la me ka leo olu waip@he, i ka i ana aku:

     E kuu Boliona aloha, aole au e ae aku ana i kau noi, no ka mea, ua hoohiki paa au e hele au e huli i kuu mau kaikunane eiwa i kipaku ia mai ko makou home mai e ko makou makuahine kolea, a'u hoi e manaolana nei, e hoea mai ana no ka manawa  e hoonui hou ia ai makou. Nolaila, mamuli oia kumu ua hiki ole ia'u ke hooko aku i kou makemake, aka, ina no he manao kou na ka hoi i kou home, ua laelae ke ala nou e h@oko ake ai.

     A i ka ike ana o ke koa opio aole e hooko kokeia ana kona make make, oia ka ua Boliona nei i puana aku ai pene@

     Ina aole oe e hoi me a'u no ko'u aupuni i keia wa, e uka@ uo au mahope o kou meheu a hiki i ka hoea ana mai o ka hopena o kau huakai,, ma no ke ela, a i ole no ka poi@o paha, no ka mea, e hoanawaliwali ia no ko'u puuwai i kou wa e kaawale aku ai mei a'u aku.

maanei i hoopau ae ai ua mau ui nei i na hookaau olelo ana a haawi iho ia h@i i manawa no ko laua mau lihilihi e hooluolu ai i ka wa a la la e oili ae ana maluna o ka ilikai.

     A i ka hala hope ana ae o kekahi wa loihi o ko laua hooluolu ana i ka maluhiluhi o ko laua mau pauku kino aia hoi ua puoho ae la laua i ka wa a ka la e hookokoke ae ana i ka lolo, ia wa pu no hoi i komo mai ai ka make a ka poili iloko o ko laua mau houpo, a oia ka Boliona i huli ae ai a pane aku la i kana aloha i ka i ana aku.

     E Minewam e kali malie ia'u, a e hele ae hoi au ma ka pali kahakai e ohi ai i mau mea e hiki ai ke poopau ia ko kaua maka poniuniu pololi.

I ka holopono ana o kaia manao mawaena o laue, oia koke no ko ke koa opio wa i haalele iho ai i kana aloha e noho hookahi@ maloko o ke aiahuna , a iho aku la oia no lalo o na puu pohaku e wanao @@mai ana no ka ohi ana i na limu a me na pupu o ke kai e loaa aku ana iaia.

     Aka, aole no nae i liuliu keia kaawaie ana mai ona mai kana Minewa, a oiai oia e walea ana i ka ohi ana i ua mea e hiki ai ke hoolawaia i ua mea e hiki ai ke hoolawaia ko laua paina kakahiaka, aia hoi, ua lohe koliuliu aku la oia i ka @we kapalili mai o kana aloha iwaena o na owe kai e po'i ana i kumupali.

     Aole o Boliona i hoohikilele ia ae mamuli o kona manao ana he leo wawalo ia no ke kai, aka, ua hoohuli ae la nae o Boliona i kona mau puka pepeiao a hoolono pono ake la no kahi a ka leo i pae mai ai, a iloko wale no o na sekona pokole, ua lohe maopopo hou aku la oia i ka leo kapalili o kana aloha.

     A i kona ike ana iho, aole i paowa ka lohe a kona maa puka pepeiao, oia koke no kona wa i ku ae ai iluna me ka unuhi ana ae i kana pahikaua, a elike me ka liona wahine i kona wa e lohe ai i ka leo poin@ o kana keiki, pela na Boliona nei i haalele iho ai i na puu pohaku, a holo aku la me ka mama nui no kahi ana i haalele aku ai i kana aloha.

     A ua lilo hoi @ puu pohaku e alai mai ana ma kona alahele i mea ole, a iloko o na sekona pokole loa, aia ua koa opio nei iloko o ke alahele huna.

I keia manawa ana i komo aku ai iloko o ke alahele huna, ua hookapalili kokeia ae la kona puuwai me ka piha ineina, mamuli o kona ike a@a aku i kana Minewa e waiho ana iluna o ka lepo me kona mau lima i kupee ia i ke kaula, a ma kona @ao hoi e ku ana he ekolu mau kino kanaka oui puipui e hoomakaukau ana no ka lawe aku i kana Minewa, no kahi i maopopo oie, a o keia mau kino kanaka, aole lakou he poe ekoa aku, aka, o kekahi no ia na kauwa a ka elemakule.

     Me ka hookaulua ole lele koke aku la ua Boliona nei maluna o kona mau enemi no ka hoao ana e hoopakele mai i ke mea a kona puuwai i aloha ai.

 

 

UA HALA KA MEA ALOHA HE WAHINE.

     Ma ka po o ka la 5 o Augate, i kuu mai ai ke aho o kuu hoapili he wahine, a haalele mai la ia'u kana kane, ka hoapili o ka ua me ka ma kani, e hoomanawanui ana iloko o ka wa loea a ilihune, e u aku me ka walohia a ehaeha o ka manao, ka mea hiki ole ia'u ke kaohi aku e noho mai.

     Ua hanau ia o Mrs. Kawelo Kinikake, ma ka Ua Lililehua o Palolo, mailoko mai o ka puhaka o Kalawaianui a me Kea, a ua mare ia hoi me S.L. Kinikake, o ke ehukai o Waikiki, kakahi hoi o ko makou hoaloha a makamaka heahea oia kaha e kipa aku ai, i ka la 5 o Feberoaari, 1875, e ka Rev. Pareka.

     Nolaila, ua piha ia maua na la loihi o ko maua noho pu ana i ka 24 makahiki, 5 mahina a me na la keu elima. He wahine hoomanawanui oia ma ka noho ana, a he ikaika hoi kona mau lala i ka huli ana i na mea e pono ai ka noho ana he makamaka heahea, a he waipahe aia ka hookipa ana, a ke minamina nei makou no ka hala ana aku la oia makamuko maikai.

     He wahine oia i kamaaina nui ia imua o ke alo o na lii, e hooko ana i ka lakou mau leo me ke kunukunu ole, a aole hoi malaila pau mai kana mau hana maikai, aka, ua komo pu ma na hana o ka uhane, he hoahanau no Kawaiahao, a he lala no ke Kula Sabati o Waikikikai. Minamina wale. Ke komo pu aku nei makou i na u pu ana me ke kane, kona hanau mua, kona pokii kaikuanane a me ka ohana no a pau Walohia wale.

S.L. KAMAHOAHOA.

Halemaumau, Waikikikai, Sepapatemaba 3, 1899

 

 

NA KAA HOOPULU ALANUI

     Mamuli o ka hopohopo ia o nele ke kulaiak@@nale me ka wai ole, nolaila, ua hoopau ia, aku la ka haawi ana i ka wai i na k@a hoopulu alanui, aka, i ka ike ana o Louis Marks, ka mea nona n@ kaa e hoopulu nei i na alanui i keia pilikia, ua hooholo iho ia oia ho hookahi wale no alahele e pakela ai ke ku lanak@uhole mai ka lepo puehu mai, oia no ka hoopiha ana i na kaa me na waikai, ua lawe ia aku na mikini paunia makai o ka uapo o Buruam a nana e hoopika i na kaa me na waikai. Mai kiaohi mai a kahi no a hoa! ia ka wai kai no ka hoopulu ana i na alanui. Aka, ua olel@ia ae nae oia ke ano wai o na kaia@ kauhale ma na kapakai Alelauika, a me kekahi mau kulanakauh@ie pi@ kahakai o Kaleponi.

 

 

NUHOU KULOKO

     Ua manao ia i ka La Pule ae nei e haalele iho ai ka moku lawekoa Pue@la i ke awa o Kou nei.

     Ua hala aku la ma ka auina la Poakolu nei ka moku lawe holojolona Siam no ke kai Manila.

     Ua hala aku la no ka mokupuni Fannings ka mokuhaua Beritania Egeria, a e hoi hou mai ana no oia i keia awa.

     Maluna o ka Warimu i huli hoi mai ai Bihopa Wilisi mai kana huakai aku nei no na paemoku o Samoa a me Fiji.

     Ua haawi ia aku la e Mrs. W.G. Irwin, he $500 i ka ahahui kokua Bertania Benevolent, ma ke ano he kokua i keia ahahui

     Eia ke liuliu mai nei ka hui heihei moku i ka papa kuhikuhi o na lealea heihei like ole e malama ia ana maloko ae nei o ke awa, ma ka la 16 o keia mahina.

     Ua lawe ia ae he Kepani ako lauoho no ka hoopuka i na olelo hooweliweli me ka pahi uniuni imua o kekahi mau kanaka maoli. Ua hoki aku oia ia ka Halewai, a ua hookuu ia mai me ke ao pu ia.

     Ua waiho aku la o Luna Dute Awa Nui Ivers ia kulana ana e paa nei, a ma ka la 1 o Okatoba e hookuu ia mai ai oia, mamuli o ka loaa ana iaia he hakahaka maloko o kekahi keena o ka Hui o Irwin ma.

     Aia ke hana ia la ma Kapalakiko ke kii nani o ka Kamaliiwahine Kaiulani, malalo o ke kauoha a kona makuakane A.S. Cleghorn, a e haawi makana aku ana oia i ua kii la i ka Papa Hoonaauao no ka halehula hou o Kapalama.

     Ua haalele o Jim Post, May Ashley a me Dave Marion i ka paani hou ana maloko o ka hale keaka Ofiama, a me he mea Ia, e hoea hou mai ana no lakou imua o ka lehulehu me ka lakou mau hana hoomakeaka ma kekahi wahi okoa aku ma keia mua iho.

He wahi Pake keiki no ua makahiki he elima, kei pi@@lo mawaho o Pawaa i kela Poalua aku nei. Ua haalele iho oia i kona makuahine a ha@e aku la e paani me na manu kaka, a i ka huli ana aku o kona makuahine na loaa aku la oia na m@@lo iloko o ka wai. Eia o Hope Hamuku Chill@@gworth ke no@i pono nei i ka oi @@ o keia hoike.

     He mae la pokole wale no koa, a pau ke kuai hoemi nui ma ka halekuai o Iwakami. Nolaila, eia ka wa no oukou e kipa mai ai a ohi i mau waiwai ne oukou, no ka mau, aole e loaa h@@ ana keia mau waiwai ma keia kamukuai haahaa, mahope o ka pau ana o keia kuai hoemi nui.

     Iuka nei na koa o ka Poebia kahi i hoomaamaa paikau ai.

     He 16 mau limahana Galicia i hookuu ia mai ai mai Kawa, i loaa na hana i keia wa.

     Ua hookohu ia o Mrs. E. O. Hall i Komisina Hoonaauao ma kahi o J. Q. Wood.

     He koa Amerika kai lawe ia ae no ka Halewai no ka hoeha ana i kekahi Pake ma ka po Poakolu nei.

     He kuai hoopau nui ko ka halekuai papale o Murata no elua pule. E nana ae i ka hoolaha e puka aku nei.

     ua kukuluia mai nei he mokupea kiaono ma Camden, Me@ a aia ke noonoo ia la ka inoa kupono no ka eono o ke kia.

     Ua hoopaiia o Keoki Hapakela no ke kuai rama me ka laikini ole he $100. A ua hoohalahala aku ia oia i ka Aha Kaapuni.

     Ua hoomaha ka hana aupuni no hookahi mahina a e paani hou ana ma ka po Poakahi o ka pula mua o Okatoba ae nei.

     He $125 ka nui i luluia e na poe o Hilo no na hoohio o ka hui kinipopo Hoku e hoio aku ai i Hilo e Hookuku kinipopo ai.

     He poe wahine opio kai loaa aku ia Kaapa iloko o kekahi hale i piha me na hana lapuwale, ma ka po Poakahi nei.

     Ua haalele mai la i keia ola ana o Chas McCandless, kekahi keiki Hawaii i kamaaina i ko Honolulu nei poe, a i lawelawe i ka oihana paikii.

     Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poalua nei i wehe hamama ia ai na puka o ka hale banako hou i kapa ia Banako Amerika Mua, a na koho ia o Kikila Baraunu i Peresidena no keia hanako.

     Ua hopuia ma ka po Poalua nei a makai Haka o Mike C@otello me kekahi puo o a i ka wa i huli ia aku a ua loaa he l@tini opiania e waiho ana maloko @n@, ma ke alanui Papa. Ua lawe kaka ia aku o M@ke no ka Halewai.

 

 

OLELO HOOLAHA.

Ma keia la 21 o Augate M. H. 1899, na hoonoho aku au ia Mr. G. H. Holt i hope no'u, no ka malama ana i ka aina o ka Moiwahine Liliuokalani, oia na aina o Waiomao a me Pukeie, ma Pa@olo, o G. H. Holt wale no ka m@ manu no ka malama ana i ka @@@@ o na luna mua ua @@paaloa ia lakou, aohe kuleana e @@ @ a ho puhopu i na holohoi@@a olu@a o ka aina, ke ole e hai mua aku i ko'u hope oia o G. H. Holt. O ka mea a mau mea paha e kue ana i ka pono o na aina i hai ia mamua, he mana i ko'u hop@ ke hoo@@ ua ke kanawai.

W. G. AKANA.

Luna Malama Aina

 

UA NALOWALE

     He i'i keiki keokeo holookoa ie kini, he hookahi make ele@le, huela poomuku, alaola ma ka welelau o ka hu@l@. O ka mea e loaa ai a @@hui mai i ke Keena o Na ALOHA AINA, e @@a no he uku makana ku@@@. O ke apo a i le wai @@l@ m@ @ laka K@@@ @@ @ paa @@.