Ke Aloha Aina, Volume V, Number 38, 23 September 1899 — HE LETA MAI AMERIKA MAI. [ARTICLE]

HE LETA MAI AMERIKA MAI.

Palmer House, Se)it. 4, 1809. Mks, E. A. Nawahi, Aloha oe/ * Ua kakan aku au ia oe raa Itapalakiko e hoike aku ani i kakalu' mau mea uuku a'u ī ike ri malaila. Eia makou ī Kikakō i keia w», a ika la apopo e liaalele iho ai makou i keia kulanakauhale a bo!o ■aku no Detroit, kahi o ke kaikuaana o Mr. Emekoni e noh> n*ī. Ualioounā mai nei oia ne leta aloha, a ua kono mai nei e noho roakou ma kona hale. (Ua manao oae oia īa'u he kahunapule Pukiki.) Ua haalele aku makou ia Kapalakiko i ka hora 5 me ka hapa o ke ahiahi Poalua. Aug. 29, a kau ma ka waapa muliwai no Okalana, a maluna o Mia moku, halawai aloba ibo la me ke kaikamahine a LuOakaiiaWAi Aukina o Hilo, he kaikamahine aloalo kuaua o ka aina Po i ka lehua. Ua ninau mai la no Hilo, a no na makamaka oka aina hannn, a ua ol«lo mai la no ia'u, aole he r?oina i &a aina hanau, ka aina a ka nani wahi ana i luakaha ai, a olelo mai Ia ia'a e haawi i kona aloha i na makamaka a pau o kona makuakane. Kau ma kela aoao, kau iluna o ke kaaahi a holo ako i *ka hora 6 me ka hapa oia ahiahi, a hoea i Beneeia, mala'la kekahi mokuahi aloalo kaaahi, Le 430 paha kapuai konaīoa,ahe ekolu kaaahi i kau maluna oua moka aloalo muliwai nei ia po, a alo ia aku la no kekahi aoao o Ka muiiwai. Ai ke kau ana ma kela aoao, ua i holo aku !a makou ia po, a aole he ike ia aku 6ka aina, ua maalo ae nae mawaeha o mau kanha1e liilii, a ua maalo pu ae mawaena o Kakalameko, ke kulanakauhale poo aup'.mi o ka mokuaina o KalejK)Di, aole nae makou i ik<s ®.a kuu iho !a na moe o makou o luna oke kaaah!, a haule aku la i ka hoolaau me Niolopua,f e , ana hol no Hawaii poina ole. Xke ao ana oia po, na h;>ea ma eou ika hapakolu oJko nlahele e ' lioea aku ai'i Utf», ka mokuaina o , ma Mi>remofia. Nana'a© la m*ua j me kuu hoa lie onoaiiea u pnnoa j ka aina, he laul* ka waiho naa o ka alna, ah® lanu liilii (hrsh) eI ? \o , ī»« k% Pukirtsve ka e u' a ftna,. aolē oe ē ike a'*v* i kekahi ī*an 10-j ]oa el!ke me na kuahīwi na';i ou e ' Hawai». I Kolo aku 1» makou ia'a ō ka wela a'nie ka !epo puehu, a j wa!a no \a la, holo r,o ia p;> a hiki ikp ao ara, akahi no makoa :\ kt>mo iloko o T*ta, ua nU<wo,e uo o ' uti!p k i mamao ! hoto ' • o makou h n t j o?ua tr.e v .oej h. i

1 ka hura i0;30, ua hoea aku ia makou i Ogden, he w,iht hoolulu laiahi nt|i ma ka mokuaina o Uta, a malaili haaleie makou i ko makoa kaa mua a holo ak.u la. _no ke. kulaoakauhale o Loko.Paa^"i 4 ,||. 'kulakakauhale poo hoi p keia mokuaina,. he hookahi paha horaahoea makou i k|ia ku]soa 7 iauhale e akena ia nei e* kekahi poe o kakou i holo mai ilaila . T nnknn ī ni ilaila, ua loaa ia ma'kou he haoie Moreiiona, a ]kau aku makou mi kon-a kt»a hōolimalitna me ka h»we aku la makou e hoomaikeike i na wahi o ke kulsnakauhtile. f ! - - • f -. • 'iHe keu no hoi a kahi obi nui Mo kohi waha. Oka nui o na kanaka ma keia kuhinakauhale he 67,000 no ia: En! Ua oi aku nokanani o ke k:ulanakauhale o Honolulu i keia kulanakauīaale, lepo maoli kekahi mau wahi a makou ī ike aku ai. Olelo aku la au i ua wahi haole nei, he oi loa ka ka nani o ko mak(,u i ko koin, aka, aole no nae ia he mea e pio iho ai ko ia la pa-i i ko m la k\jlanakaubale. Ua lawe ia makou e hoomakaīkai ika iialepule, kahi e akoakoa āi na MorenaoTra, he aneane paha he 2CB kapuai ka loa a eooi mai paha. He hale kupanaha no keui, nia no e hoolei ia Ke kui pine ma lieleahi aoao e lohe ana oe ka m.iopopo loa u,ia kekahi aoao, oiai nao o ka mamao ua aneane e '250 kapuaī a ina no e hawanawana oe, e loheia ana no ka Teo me ka maopopo loa jk.be hale me ke kaupokū poepoe, nul o ea kanaka e pau iloko o keia hala he aneane 6000, a e &u pu mai ana r>o hoi ma kekahi aoao ka hale laa o na Moremona, ka kapu hoi, aole e ae ia kekahi K?ea owaho aku nei e komo iloko, no na Moremona oiaio, a aole no hoi lakou e hoike mai i "ua mea huna oloko oua hale neij he hale keia nona ua puoa eono, he ekolu ma kahi aoao, a he ekolu np hoi ma fcefcahi aoao. Ua hookumu ia kona kiipili ana i ka la G o Aperila, ISŌ3, ua paa kala 6 o Aperiia, ISOo,, i oka lilo no ke kukuiu ia aua Ik> $l-i»000-000, aole uo i kanauua ko Ual», a ke kiaila nei kela hal« wo ka in.il.auo, ioa, a malaila na mare huna o lakou, malaila e heohiki ia ai na hoohiki maivi ioa, a malaUa ka mare hovi ai me ka uhane o ka j*oe i make mua, a malaila <? hiki ai o hoola ia ai ka uhane o ua uiaVua a uio ua oliiina i im\ke e mAiuui». Maloko i?u no o Uu\ <> axn\ he lialt? nul okoa iie m\ » kAi 1 » ia "ka ha'e oka «koako» an : ». M M ; y va hale e hui ai ua licaluu-.au uo na halawai !;&lai pa halawal haiolelo o kela a me ke'a auo e ana ī io Ukew p<?no o

aina. A u« hoopuni ja ke a mau e kekahipa k;ekie elikejnije . papohatuoka Paolii mamua, a ma ka puka e nohr> ai k.e Vuā p .ik.gt a nana e lawe e i n* .malihuii i na hale elua ,i XJa tl\ toi ,mhko|j e ■ i o Taloiv o jja Pejesid-in f i Hooeoana Moremona, a iue ka hale maikai iki ae, a.hiki i ka vs?a 1 nui loa ai kana uaaa waLino,.. a hoike . .pa ia inai ]& no hpi na hale like ole ■, ana ; i k.ukul a ai no kela a me keia wahine a uie ka lakeu. whu. keiki. UahO)ke)kepu ia mai 410'hoi ia | makou ka hale nani loa o Blrigia-. | ma, i kukulu ia no kana,. r .vrahine j aloha, he hale nani oiaoli.no. A Ikuhikuhi pu mai ]a no ua wahi haole nei 1 ka hale kula e ao. ia ai na keiki lehulehu a na kunju Moiemp- - ' ; <•% na, a wahi a ua haoie nei, he 54 keiki a Bir>giama i hoonaauao ia tna keia kula, he mau keiki keia j \ loaa nie kana raau wahme !ehul£hg, ai ka make ana o Birigia r XDa t ua j hooili aku oia maluna okana mau | keiki he $20,000 okekoena ! o koua '.vaiwai «o kana wahine I nloha loa ai. Ua ike pu makou * kona '"pa'knpapan i Vanu ia ai, afa no ma kona aoao he wahi i hookaawaile ia no kana wahipe al ha loa„ a, ma Kekahi mau wnlii mai na wahine e ae me na keiki, a ina pih* a pau ole kana' msu pua malaila', uti '! hookaawale ia no' kek.ihi pa e pili I pu mai ana uie kona kupapau 1 i wahi e kanu ai, me ka hoopuni la ! o &eia pa e kekahl pa hao nani. I Ua ise ptimakoū i ke kii kaleawe I i kukirinia i Jia Vfiīa, alaiai nni o kfthoomanaMoremona ■ a ua olēlo tnai ko makou kamaaina. ma ia wahi e ku la kekii hoomanao ! milaila oia i ku mua ai, a olelo akn < ī kona naau hoa i hele pu mai ai. i • "Eia ka aina a ke Akua i haawi ! mai ai no kakou." f "* ! He mau mea e ae no kekahi a ! makon ī ike Ri ma kei i kulanakau- | haie, aka, e molowa paha auanei oe i t ka helahelu i keiw leta loihi, ua | akenui loa no hoi inakou e ike wa- | hi Hawaii al|a mu keia kuiauakauI Iwle, a ua aku la au i ua . Wiihialakai nei, uo i>a Hawaii, olelo ipai It\: Aia uo paha , lakou i ko walii, he poe m;>- , hiui lakou, e kauu mea kanu ana, aole o i«kou ike uui ia uia ko kulauei., j 2£a ka auiua iu, ua kau hou maj kou & kelo aku U uo kahi i k&paia . ka U«kalu ho aueaue uaha ui«i ko kulauakauhaie j Aku. He kilo ke'u i lukiiuU | ,iioko o I«U Li>Vo V*«k«u he wahi I g <i aua\ji a e p&iua ĪUUU a v I ,houiusua hq hyi iUhi C* ,oi &ku mau«u«* 3vX* ua Veeua au* , au u;ako t a h»lf uo *.* v»o« Ui»ks- - aua", a l^e | ho* e h:V hi e jhvUt«U ua he ! 1 • II ~

ta.usani mo ka pilikia ole a lue ,ka hooTjeke,fle h'>i. TJa,hele mnkou e auai] . īloko o keialolio pafiU»i, aole uo b"i i kanamai kaawaawa oka wni, ua oi j»akoln aku p>.ha koi a i lea , wai o . ? I He wai kupunaha no h >i, aole e j | hiīei Ta oe ke bm iho v ka ikaika j loa o knoa hapai ana iluna, _&ole I hlki e piholo ka poe īke ole i au. | !Ua hoso au e au, eia/ka mea apiki, j fme he 1-, e hapai ia mpi pua na i } wavrt*e ilnna, a 1 ke komo Tki ana o ] | kahi wahi huna kai iloko o ko'u; rmakaV a<>Te lio hoi i kauaoaai ka Wēlii, & o to'o hol no ia e auau wa! 1 wiaoU. Aoie he mea ola iloko o keia loko, no ka ikaika loa paha o ka awaawa, he loko nui maoH no,' | pa-a iKi kahi aoao o ka aina ke na- | na akn oe.

I ka bora 4 me ka bapa, kau hou coa fe6 kaaalii a holo hoā no ke kulanakanhale, a maīnila maKon i kali ai nolto makoa kaa e holoaku ai XDawfteua o na Mauiia Pohaku olai, o haalele !ho ana ke kaaahī i k& hora 8 me elima minute 110 Be- ; n<va, ke kalanakouhale mii o ka : mokuaina o Co]oraio. ! Eia lta Mt kau wahi mea h'>u, ia * ann, ua hele la | mmia me%auhane e kahi I ko ma- ] oa wahi A ia maua e no- i ho"»'!!» a pall umiumi, ua uinau j »>fti Ia v 4*'tt»wrumiumi ia ma- ««, heaha la ka'mana olelo e "kamarlio ann, ua hai aku la mxua he : olelo Hawaii, uh olelo mai la '"kela ' he mnkemake loa oia e hele i Ha-' waii, aka, no kona makau i | Mai Pake, (lepera), nolaila koua kumu i hele o!e ai, o:ai, .u.i lohe oia na pan Joa na katiaka Hawah i ; ka ifai Pake, am? na hao!e pu i hele 1 Hawiili. r j Olelo aKu Ia au ial;i, ina peli e - » ■■■ .■J loaa ana oe ika maī iepera nsai a maoa aku, oiai, ho mau Hawau maua. Olelo mai Uwa wahi haole „ nei, aole hoi o olua ano mai. Olelo j la au, e pono 'oe e ausu koke a hooaiaeaiae koke la oe tn® hope loaa io oe i ka ma'ī lepera r a ua akaaka loa koaa kokoo!uaL>s,hi uuiiuuii iaia, a ua uo_ au, j ua maka'u loa uo uawahi hso'e uo ko'u hoonuinui aku + a mahope wehewehe pouo aku aa iai« iio ke &no wahaL.ee oia elelo ua eaa ,U:a ua kauaka Haw aii ine ixa Laok i ka. Mai Lrvvra, akalii uo * j>a\y k? ano luaknu o keln waut Laole. ( He> kou ka o ee'a mau; 01010 tio Ilawaii a me kouA l vliui, 4 a-.a va ike uu uie Fmekv>riA i ka lioolalu s kek&lu, \\u-.ka *\ah ue Ki*sko uei e s.klo »»*/Lo aneawo e ICA U v UU4* , V» l!aw a ;i i Va>Ui e ke, A kekahi V*V.* a\u au BC | r.?n*u i n'uaw U wai v h ? t\<n ue U , I I& S UiC JWU»v«^, ' - 7

h&alele aiakou ia a U tig alaJjele no aa 3tīaua,a a oo toi ~ua nhi tasi la ka po, s»oIe te M ike iu.. aku o NolMl.e, .ua , hohpln i&. .ae „ !a A li-> o m.ikMi h s nohp »na, a s lil« »e }a,i jaoe u* p>*u a h ; ii;le .aku la pua,.e a.na i.>p joo Hawaii alo|xa, , 9 ......_ ~• . E aloha i.2§ lg paji. . - . STEfHE3i L X>SSUA. t P. S. Ua hnio]f'lo maua me Kavb6.ne imua oca kabuo.xpule o ke 4cul«natcauhal6 o Kitako nei, ma l&ō}elo naiii Oa p Sswan, Nni fce <&s&»* ame ka paipai ]9, :ia'u no ; puia &a pule liookuu ka Pule a k« Haku. --