Ke Aloha Aina, Volume V, Number 44, 4 November 1899 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU NOV 4  1899.

 

KE HOOKOKOKE MAI NEI.

 

            He hookahi wale no malama a oi mai keia wa aku, a hoea mai i ka wa e noho ai o ka Ahaolelo Lahui o Amerika, ka manawa hoi a makou i olelo ai, aia ilaila ko kakou wa e ike ai i na hana e pili ana i ka ninau o Hawaii, ka mea hoi a makou i kapa mau ai, o Wahikapuniu, nona hoi ka pohihihi i hoopahua ia ai ke aka mai kilo aupuni o Peresidena Kalivalana a me Makinile, e na poe kakaikahi nana i kukulu ae i ka halau aupuni hou o Hawaii, mahope iho o ka hookahuli ia ana o ke aupuni alii, he Aupuni Kuikawa, a i lalo mai no hoi ma hope mai he Repubalika Hawaii.

            I ko makou hakilo a kiai ana ma ka aoao o ka lahui, ka poe hoi no lakou ke kuleana kumu e koi nei ia Amerika, e ala ae oia mai kona hiamoe ae, a e nana mai i ka hana a kona mau makaainana e noho ana ma na aekai o Hawaii, nana i hoolilo i ka nani a me ka maemae o ka hulu o ka Aeto, i mea pelapela, a i kona hanohano a kaulana i mea haahaa, mamuli o kona kokua hewa ana i na hana a ka poe a makou i olelo ae la, o lakou na kupuna a me na makua o ka hookahuli aupuni o na la i aui aku la.

            Mamuli oia kumu, ua hapala kaele ka ai maluna o kela lahui nui ikaika, elike me ka makou i lohe wale ai i ko kakou mau kupuna, i kela olelo kaulana loa, nana e uhai hele nei mahope o na kapuai o ka poe ikaika a kaulana, oia hoi, he hookahi no hawae, lauhue o Kona, oia hoi, he hookahi no ke Aupuni Kuikawa a Repubalika Hawaii, puhili ka ike a me ka noeau o ka poe hookele aupuni o Amerika, hiamoe na maka o ka Aeto, a ua hiki ole iaia ke ike, pehea la i komo mai ai ka enemi a lanakila iho la maluna ona.

            Ua olelo ae nei makou maluna eia ke hookoke mai nei, ua kokoke loa hoi i ke alo, ka wa e wehe ia ai ka hualu o keia ninau hoonauene manao, a ke ole no hoi e koho hewa ko makou manaolana, e hoea mai ana no na Iono oiaio, o ka ninau o Hawaii, oia ka apana hao mua e koele ai ka hamare a na poe loea kanawai la, i ko lakou wa e noho ai a kaana no na mea i hana ia mai maluna o kakou kekahi lahui nawaliwali a me ko kakou Moiwahine ahonui, i mohai a i alana Iaia iho no ka pono o Kona lahui, Ana i ku ai me ka naau wiwo ole a paio me Kona kino wahine me ka poe nana i hao aku i Kona nohoalii mai Kona lima aku.

            Oiai, eia me makou na manaolana, e loaa ana no ia kakou ka pono o keia hoomanawanui ana, a e lanakila ia no hoi kakou maluna o na poe nana kakou i kumakaia, aole ma ke ano he poe kuewa, aka, i poe oiwi ponoi no, no ka aina nona ke aloha i kakua ia a paa i ka iwihilo, a oia auanei ka wa e holo mihi mai ai ka poe i lolelua i ko lakou mau aoao a i hoao hoi e hoohulihuli aku ia kakou ma ka meheu a ko kakou mau enemi i mauao ai e hookomo i loko o ka lua mimilo a ko lakou mau iini lapuwale.

            Nolaila, mai uluhua, mai paupauaho, mai hoi hope, a mai uiha no ka nui o ka makou mau olelo paipai e pili ana no ko kakou pono, no ka mea, o ka makou hana no ia o ka hoeueu aku, i ole e make loa na manaolana, i ole hoi e kaa mai na hoahewa ana he nui maluna o ko makou hokua, a oia no hoi ka makou e olelo nei, e loaa ana no ia kakou he aupuni maikai, a e hoomaha ana hoi ko kakou kaumaha iloko o ka maluhia o ka lanakila kamahao.

 

HALE HOOLAKO “KA HUB.”

 

KUAI HOOPAU O NA WAIWAI

Ua Hoemi ia na Waiwai a Pau Loa.

Oiai, o keia ka wa a oukou i makemake ai e ike. Ua holopono ka @a kou oihana e Lawelawe nei, a nolaila, ao e loa makou @e hopohopo i ka hoolilo ana aku i na Waiwai a pau ma ke kumukuai e hoohikilele ia ai oe. Aole e hiki ia makou ke hoakaka aku i ko lakou nani a me ka waiwai@@ aka, nau no e homaopopo nou iho.

E hele mai e ike no oukou iho.

J. S. SPITZER.

ALANUI HOTELE KOKOKE I KE ALANUI PAPU.

 

O KO KA LAHUI LEO KO MAKOU PUUHONUA.

 

            Aole paha he nupepa i kukulu ia maluna o na kapakai aloha o Hawaii, mailoko mai o na kono ana a ka lahui Hawaii ponoi, elike me ka nupepa KE ALOHA AINA, ka mea i puka mai i uwao a i Kalahala hoi no keia lahuikanaka ilihune a nawaliwali, i hookomo ia iloko o kekahi lua ahi a makou a me kakou no a pau e ike nei, he nele i ka noho ana kuokoa, a he kuewa maopopo hoi maluna o ka lepo ponoi o kona aina i hoolaupaiia ai a lilo i lahui kanaka hoopono a maemae a ka naau, e noho pu ana me na lahui nui a naauao o ka honua maluna o ke kuleana like he ike i ka pono a me ka hewa.

            Ua olelo ae nei makou o ko ka lahui leo, oia ko makou puuhonua, oia ko makou ikaika, a oia no hoi ka mea nona ko makou hanu e ola nei iloko o na makahiki eha a oi o ka makou ku kiai ana, e pale ana me ka ikaika o ka makapeni no na hana hoopilikia i hookaa ia maluna o kakou, me ka manao ia, e hoolilo ia kakou a pau i luahi noloko o na halepaahao like ole o keia Paeaina, mamuli o ko kakou ae ole i na manao hooweliweli, na manao hapuku, a me na manao kinai lahui iloko o na puuwai ma kona o ka poe e noho hooponopono nei maluna o ka kakou aina, i wahi e hooko ia ai ko lakou mau manao, e lilo ke kuokoa a me ka noho ana palekana o na la i hala, i mea no ko lakou mau manao e hauoli ai.

            Ua nai ia e kakou ia mau la iloko o ke ehaeha, iloko o ka hoopilikia ia, a ua ike hoi ko kakou mau maka me ka hoohewahewa ole, ua nee aku ko kakou noho ana kuokoa mai a kakou aku, a eia kakou he poe pio ma ka olelo ana, a pehea, ua @ele anei kakou me na manaolana no ka hoihoi hou ia mai oia mau pono i hao wale la mai a kakou aku? Ke hoole aku nei makou aole, no ka mea, eia no mamua o ko kakou alahele he mau kuhikuhi, a he mau alakai ana, e hoea mai ana no ka wa e ahai ia aku ai na hoopilikia a me na hookaumaha ana mai ko kakou alo aku, a e maalo aku ai hoi ua ehaeha ana, elike me ka pa ana o ka makani ma na welelau o ka honua, me ka palanehe, pela no auanei e hoea mai ai na hooko ana o na mea i manaolana mau ia ai me ka hoomanawanui, e hoea mai ana ka palekana iloko o ko kakou noho maluhia ana.

            A oiai hoi, no ka lahui makou i keia la, i ka la apopo, a i na la no a pau e pili ana ka hanu me makou, nolaila, e lawe ana makou i na koikoi a pau no ua hana e pili ana i ko kakou pono i ka wa e noho mai ai ka Ahaolelo Lahui o Amerika. a hoike aku me ke koe koena ole o na mea a pau, ka wa hoi a makou e manao nei, oia ka pahu hopu e hana ia ai ko kakou pono, a ia wa auanei e pa-hu ka luapele o na hana hookahuli aupuni a na poe a kakou i manaoio loa ai he poe hoaloha na ilikeokeo hookamani e noho a e ai pu nei me kakou iluna o ka papaaina hookahi, ka wa hoi a makou e olelo nei, e eo na aha hana ino a me na hana kolohe a na poe lima lepo maluna o kakou a pau. A ia wa auanei e hookala hou ai na kakala o ka makou makapeni a oi aku ko kakou wa i hala.

            Nolaila, ke paipai aku nei makou i ka lahui mai noho me ka palaka, a nanea, me ka manao, na hai e hoike aku i na mea hou o ko kakou aina, aka, e ala, e eu a e hookanaka ia kakou iho, ma ka lawe ana i ke kino lahilahi o ka nupepa KE ALOHA AINA i hoa kuke nou, i hoa ohumuhumu pu no ke ola a me ka lanakila o ko kakou noho lahui ana, elike me ka oukou leo poloai, e hookumu ia i nupepa no ka pomaikai o ka lehulehu a he nupepa hoi no ka lahui Hawaii.

 

KE KAI HUAKAI NUI MA KANSAS.

 

            Ma kekahi kai huakai nui i malama ia ma ke kulanakauhale o Kansans no ka hoohanohano o ke kipa umikumamakolu ana mai o ke Akua Wahine Pallas i ke kulanakauhale i hookaawale ia nona he nui na kii hoikeike nani i @@ea ma na alanui, a mawaena o lakou ka luapele nani o Hawaii.

            O keia kii luapele e hoikeike ia ana oia, me he la e a ana no. O keia ke kii nui o na hoolilo i ike ia. A i kona wa e maalo ae maluna o na alanui e ike ia aku ana ke ahi a me ka uahi e poha mai ana mailoko mai ona me ka hanini ana mai o na pohaku pele ma kona mau aoao. He elima ka nui o na kanaka nana e hoohana ana i keia luapele, a ua olelo ia ae ua lawa keia mau ahi kao no ka hoohiwahiwa ana i kekahi la 4 o Iulai ma ke kulanakauhale o Kansas.

            O ka elua o na kii e hoikeike ana no Hawaii nei, oia ka wai lele o Waianuenue. Ma keia kii e ike ia aku ana kekahi wai e kahe mai ana me ka halulu mawaena o na pohaku, a e ike pu ia aku ana na wai lele hune e oili mai ana, a nana hoi i hoike mai i na wai hooluu o ke anuenue.

            O kekahi kii i hoikeike pu ia ae oia na akua kii o Hawaii nei me ko lak[o]u mau helehelena ku i ka hoomakaukau.

 

NO KA PAHU O KA MOIWAHINE KAPIOLANI.

 

Ma ka mokuahi Auseteralia i hoea mai la mai Kapalakiko mai, i loaa mai ai ka papa inoa wai dala o luna iho o ka holowaa o ka Moiwahine Kapiolani e moe lolii ia i ka moe kau a hooilo, a maluna o ua papa la e kau ana keia mau huapalapala penei:

KAPIOLANI NAPELAKAPU.

Wahine a ka Moi Kalakaua

Hanau ma Hilo, Hawaii, i ka la 31 o Dekemapa, M. H. 1834

Make ma Honolulu, Oahu, i ka la 24 o June, M. H. 1899

64 Makahiki, 5 Malama a me 23 La.

E kau pu ana he kalaunu alii me keia mau huaolelo “Kulia i ka Nuu” a me “KK” maluna o na papa la.

 

KE KUHINA KALAIAINA HOU.

 

Ma ka Poakahi nei i loaa ia ke kanaka kupono a kahi Repubalika Hawaii i manao ai, oia hoi, o Mr. Alexander Young, no ke pani ana ma ka noho Kuhina Kalaiaina, kahi i hoohakahaka ia mahope o ka make ana o ke Kuhina Kalaiaina Kini. He kamaaina oia no keia mau paemoku, a ua hoea mua mai oia i Honolulu nei i ka makahiki 1865, a maanei iho la no oia i noho ai a hiki i kona lilo ana he kanaka kuonoono. I ka wa i loaa ai o ke ulakolako iaia, ua kuai aku oia home nona ma Okalana, Kaleponi, a malaila oia i hoohala ia i kekahi manawa o kona noho ana a maluna mai la no hoi oia o ka mokuahi Auseteralia o kela Poakolu aku nei i hoea hou mai ai oia i Honolulu nei, a koho koke ia aku la i Kuhina Kalaiaina. O keia Mr. Young kekahi o na haole i kokua ikaika i ka hookahuli aupuni, a me he mea la, pela no i onou ia aku ai keia kulana iaia.

 

HAULE HOU NO KA SHAMROCK

 

Nu Ioka, Oct. 17. Ina i hoomau ka makani i ka pa ana me ka ikaika, ina ua piha i ka moku Amerika ka ekolu o na eo ana a e hoi ana ka moku Beritania no ka home me ka nele i ka makana ole. I ka wa i hoopau wale ia ai o ka heihei, he umi minuke ma mua o ka hoea ana mai i ka manawa i kaupalena ia, e holo ana ke Columbia he ekolu mile mamua o ka Shamrock, a he eha hoi mile mai ka pahu eo mai.