Ke Aloha Aina, Volume V, Number 44, 4 November 1899 — Page 6

Page PDF (819.04 KB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KE ALOHA AINA   POCONO, NOVEMBER 4, 1899

______________________________________________________________________________

LETA MAI AMERIKA MAI .

__

(Mai ka aoao Ekolu mai.)

______________________________________________________________________________

Ha ke au ia Laieikawai ma, oiai, he moo nui kona i kapa ia o Kihanuilulumoku.

   Ua ike opu no hoi makou i ka iwi o na kohala mumui ua hookuikai @ a paa a me na manu, na i’a, na mea kolo, ma kea kahiko o na aupuni o ka hikina, na kii a Asuria a me na hua hua palapala kahiko i kakau ia maluna o na pohaku.  He mau mea kokua nui keia i ka oiaio o ka Baibala a ne nui wale ake na mea kupa@aha a makou i ike ai.

   Ua ike pu no i na hale kuia nunui a me ka hale i kapaia :Memoriala Holo.”  Oia ke keena ai o na keiki o ke kula.  A ma kela a me keia aoao e kau ana na kii pena o na kanaka kaulana o ka honua, a e kau pu aea ma ka holo o waho he mau papa mabala hoomanao no na koa i make i ke kaua kipi o Amerika, oia na koa mai keia kula aku.

   He hale nuimaoli no keia he elua hale iluna a ilalo, a @o ka puahi loa no hoi e Emersona, nolaila, aole makou i makaikai pono iho i kekahi mau mea o keia kula kaulana o Amerika nei.

   Mai ka hale kula aku, ua hele loa aku la makou e makaikai i ka hale kahi o Longfellow i kakau ai i kana mau mele kaulana loa.  A mamua iho o kona hale ne wahi pa ka maikai i hoonaniia mamua o kona hale, a nana keiki kula o Amerika i hoonani i mea hoomanao no keia haku mele kaulana loa o Amerika.

   O keia hale he hale o ke ano kahiko e kau mai ana no ka la ka kahiko a me ka mea, kikeke kahiko o 100 makahiki i hala ae nei, a ma keia hale ua hoaumoe o Keoki Wakinekona ma kekahi mau manawa oiai oia e nho ana he alihikaua no na pualikoa Amerika.

   A i ko makou huli hoi ana mai, ua ike pu iho la makou i kekahi kumulaau Elma kahiko loa, ua hoopaa ia me na kaulahao kona mau lala a ua hoopuni ia e kekahi wahi pau uuku a malalo o keia kumuiaau i lawe mai ai o Keoki Wakinekona i kona hoohiki alihikaua nui no na pualikoa a pau o Amerika, a ua palapala ia ma kena kumu ka la 3 o Iulai, 1775, oia ka wa o Wakinekona i lilo ai i alihikau.

   Ua ike pu no hoi makou i kekahi halepule kahiko lou i kukulu ia i keia makahiki no 1775, a malaila o Wakinekona i hoomana ai i kahi manawa me kona mau aliikoa, a i kekahi manawa ua lilo ua hale pule nei i wahi hoomoana no ua koa i ka awa anu o ka hooilo.

   Ma ke ahiahio keia la ua hele maua me Kauhane e paina me G. W. Gilimana, oioa ke Kanikela Hawaii ma bosetona nei, aia kona home ma Newton, he 7 mile mai Bosetona aku , a i ko maua komo ana na aku aia hoi e kau mai ana na mea Hawaii @a kekahi keena o kona rumio a ua kapapia Ke Keena Kawaii.  E kau ana ka hae aloha o Hawaii, a e kau pu mai ana no hoi ke kii o na moi aloha o Hawaii, na umeke laau a ma alii i haawi mkana aku ai iaia ke kii o Honolulu i ka wa ka hiko a me ke kii o Lahaina, oia kahi i noho loihi ai o Kilimana ma Hawaii i ka wa o Kuakeouli ka Lokoma kai, he mau mea kahiko e ae no kekahi a maua i ike ai, a ua ulu mai la ka hoomanao no Lahaina hoi, ku’u wahi hanau a me na la hauoli o ka wa kamalii, alohoa no hoi ia mau la.

   Mahope o ka pau ana o ka paina ana ua hele aku la makou i ka halawai Poalima, oiai, ma ka Poalima ka @  o ko anei mau @sia, aole i ka Poakolu e like me ko kakou, ua haiolelo mana o Kauhane a na Kilimana no hoi i unuhi, ua hai aku no hoi paha au no ke kula na hana ma Hawaii, a me ke kulana a me ke ano o na kanaka Hawaii, a ua hai aku no hoi paha au no ko’u ekalesia, a me ka moolelo o ka Makua Koana i ba@et @ ai he 1,700 kanaka ia ka la hookahi.  Ua nui ko lakou hauoli no ke ano maikai o ke kulana o ke kanaka Hawaii a me kona naauao, a o kekahi poe ke manao nei no ke mau nei no ko kakaou ano naaupo.

   O keia helepule he halepa e nani maoli, he hiki ke noho ilooko ona me ka hookeke ole na kanaka he 1,008, a o na lilo no ke kukulu ana he $196,ooo, a o ka inoa o keia halepule o Eliota Church, a o ke kumu i kappaia ai pela, ua kokoke ma ke kahua o keia halepule kahi i ailelo mua ai o Ioane Eliota imua o na Ilikini, a o Ioane Eliota oia ka luna olelo mua ai loa o na Ilikini, a aia ma ka puka a@iani nui o keia halepule ke kii o ua luna olelo nei e haiolelo ana mua o na Ilikini.  Ea! e hoopau paha au maanei, a no kekahi manawa hou aku paha ke loaa hou ne wahi manwa kaawale.

   Ua koi iho nei no au e hoi e no au no Hawaii i ka pau ana iho ne o ka makou hana, a no ko’u maka’u no hoi i ke anu o keia aina, aka, ua holopono ole ia manao a ua ho@holo iho nei nae e haalele ana makou ia Bosetona nei i ka la 21 o Okatoba a hoi ma ke alahele o Nu Ioka, a malaila ae no Wasinetona, ae ike ana paha i ke alii malaila.

   I ka Pocono nei ka kuakai hookahakaha no Adimarala Diuwe, a ua ike aku aiai, a no kahi manawa aku paha e hai aku ma ia oe.  Eia nae pakele kuu uwati mai lilo i ke kolohe aihue, oiai, e hookeke ana na kanaka, moku ke kaula a koe mai no ke uwati, o ke nui mai la hoi ekia a kana mai, he 6,500,000 kanak i hoea mai la ma ia hookahakaha no Adimarala Duwe.  Hew i ka wai ua mea he kanaka.

   Alooha a nui i kou ohana a hoea pu aku ia aloha i ka lahui,  Na ke Akua no e kiai ia kakou a pau.

             Kau Hoaloona.

                                   S.L. DESHA.

   P. S.  W hoao ana au e kakau hou aku ma keia mau la mahope ho ka hala ana aku o keia leta oiai, aole paha e loaa hou ana he manawa e kakau hou aku ai mahope iho o ko makou haalele ana iho ia Bosetona nei.

______...________

HE KEAKA NIKA.

_________

   E haawi ia na i keia po maloko o ka Hale Keaka, Ohana Orpheam, he keaka mika lealea loa e na lala oia ahahui, me ka pane pu ia mai hoi o na himeni a mena hana hoomakeaka, a nolaila, mai  poina i ka kipa ae malaila, i ike kumaka i keia mau hanalealea he ole hoi ka Iohe pepeiao.  He 25 a me 50 keneta ka uku kono.

________...______

NA MOKU LAWEKOA AMERIKA.

__________

   Ma ke kakahiaka Poalima i hoea mai ai he eolu mau moku lawekoa ma ai he ekolu mau moku lawekoa Amerika Manuense, Tartar a me ka Nupota.  Ua haalele like aku lakou ia Kapalakiko ma ka 26 iho nei mahope o ko lakou hookaulua ia ana no ka paa i ka noe, he hookahi la.

   E lawe ana ke Tartar no Manila he 840 koa no ka regimana 28 a me kekahi mau ohua e ae he 24.  Aluna o ka Manuense e lwae ana oia he 378 koa o ka regimana 31, o keia ka regimana i hoomalu ia mai nei ma Kapalakiko no ka loaa ana o kekahi mau kanaka i ka ma’i samola poki.  A o ka Nupota hoi e lawe ana ooia he 378 koa no ka regimana 31 no, a me 34 koa no ka kaukipila.  Ma ka Poahaki ae nei lakou i manao ia ai e haalele iho ana i ke awa nei, mahope o ko lakou hookaulua ia ana maanei e hoopiha nanahu ai.

___________________________________________

E HELE MAI.

______

   Ina he makemake oe koe kekahi o kau mau dala e hele mai ma ka helakuai, 104, Alanui Kalepa, ma Ewa iho o Kahaelwai.  He 20 pahu o na Lole ahu i loaa mai.

Paalole Huluhulu Bolu……………………$8.00

Paalole Huluhulu………………………...... 7.50

Lolewawae Ahinahina………………………..50

Kuka Aila Hele Ua…………………………2.50

Kuka Hele Ua Raba………………………...4.50

E hele mai e ike nou iho.

ROSENBERG & SCHAUMER.

Helu 104 -----------------------------Alanui Kalepa.

___________________________________________

PIANO KUAI.

_____

   He Piano hou loa, Piano maikai i hana ia ma Geremania.  Kona kumuai mamua $350, aka, e kuai ia aku ana no ka $200 wale no.  Ina e inoino ke kani ana e hana wale ia no me ka uku ole maloko o hookahi makahiki mai ka wa e lilo ai.  E ninau ae me keia Keena.

Nov. 2. –tf.

______________________________________________

HE KAO KAILI PUUWAI.

----;NO KA:----

UI MINEWA

----:A ME NA:----

Kaikunane Eiwa

______

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

______

Kakauia no KE ALOHA AINA

   I ko Minewa hoomaopopo ana ae i keia poino e hookokoke mai nei maluna ona a e @lo ana hoi oia i pio na kona enemi, ua hoao koke ae ia oia e hooopau i ka hekau ana o ka maka hiamoe maluna ona ma ka lomilomi ana i kona mau maka.

   Aka, he mea waiwai ole nae ia, no ka mea, aia ka la@u hoohiamoe a ka luahine lokoino ke kau la ma kona mau puka ihu, aia wa i ike ae ai oia aohe ona wahi pono i koe, a e lilo ana hou oia he moepuu na na manao makona o ka luahiae kilokilo, haule makawalu hou nai la na kulu waimaka ma kona mau papaina, a ua like ka walania o kona puuwai i keia mau sekona no kaua aloha me he iniki ana la na ka maka o ke kuikele.

   Aka, mamua ae nae o ka pau loa ana o kona noonoo ao kanaka, ua haawi iho la oia i na muki hope loa ana ma na papalina o kana Boliona e waiho lolo ana, a ia wa no hoi i hehee malie iho ai ua Minewa Ia, a maluna pono o ka puuwai o kana ipo aloha e nape malie ana i haule iho ai kona poo me ka haalele ana mai o ka noonoo ao kanaka i kona kino.

   I keia ike ana ae o ke kilokilo ronio, ua lanakila oia maluna o kona mau enemi, a he pio hoi laua malalo o ka mana o kana wahi omole lau, ua lohe ia au la kona leo aka hehena i ak pae ana ae:

   Aohe kanaka ma ka honua nei elike me kilokilo Ronio, ka hanu meheu pololei ma ke alahele pohihihi.

   A ma ia manawa koke no i unuhi ae ai oia he whi kihei silika aeae loa mailoko ae o kona poli a owili ae la i ke kino o ka wahine opio me ka puana malie ana ae:

   E ka nohea ui e, ua kupono loa oe i pane umauma no kuu haku opio, a heaha kana uku makana poao no ka’u makana hiwahiwa iaia, aole anei oia e haawi mai ana i kekahi hapa o kona aupuni no’u?  Ae, a haawi no oia i kona aupuniholookoa ke ike mai i keia pua nani maemae loa i loa ia’u e ulu pu ana me ka kakalaioa.

   A i keia wa i paa ae iae kino o ka ui Minewa i ka owili ia iloko o ke kihei silika, ua hoohikilele koke ia ae ia ua kilokilo nei i k lohe ana aku i kekahi leo hauwaw aole imamao loa mai iaia aku.

   Na keia mau leo hauwawa e hookokoke mai nei i hoopiha mai i ka puuwai o ka wahine kilokilo me ka hopohopo a me ka hoohakaha ole iho, hapai koke ae la oia ikaua puolo makamae, a kamoe koke aku la no kahi a kona wahi waapa e lana ana.

   Nou e ka mea heluhelu e pahaohao ana paha oe no keia mau leohauwawa a ke kilkilo Ronio i lohe ake la, aole no lakou he poe okoa, aka, o ka elemakule a me kona mau kanaka e hookolo mai ana mahope o ka meheu o na opio.

   A he mea oiaio, no ka manawa pokole wale no keia lohe ana aku o ka luahine kilokilo i keia hauwawa, aia hoi, ua oili mai la ma kekahi aoao o ka lae kahahai he kaoo kanaka nui, no lakou ka huina o hookahi haneri, malalo o kealakai ana a ko lakou haku aoo.

   A i ko lakou ike ana mai i keia waapa e I na ana a me kekahi wahine malik@i hoi a auamo ana i kekahi puolo a ka nui launa ole.

   Ua hoopiha ia mai la lakou me ke pahaohao, a ia wa no i lohe ia aku ai ka leo kauoha o ka elemakule i ke kauoha ana aku i kona mau kanaka me ka leo hui moakaka.

   Imua e hou mau kanaka a hopu pio aku i kela luahine aea haukae me kana puolo a ka nui launa ole, ma ke ano he komohewa i ko hai kuleana.

   Elike me kei leo kauoha i poha aku la mai na lehelehe ak o ka elemakule, pela na kanaka i nee aku ai imua me ka hookaulua ole iho no ka hooko ana i ka makemake o ko lakou haku.

   Iloko o na ssekona pokole wale no aia lakou ke hoohahani aku la, no kahi a ka luahine a me kona waapa e lana ana.

   I ka hoomaopopo ana ae o Ronio i keia kulana kupilikii e hookokoe mai nei imua ona, ua hookuu koke iho la oia i kana ukana makamae no luna o kona wahi halelana pananaiki me ka hoao pu ana aku e panee i kona wahi halelana no waho o ka moana kaiuli kai hohonu aia hoi, mamua o ka hooko ia ana o kona iini ua puni koke ae Ia oia i ma kanaka.

   A i keia mau sekona ana i ike iho ai aohe ona wahi a pakele ai, o ka paio wale aku no me na enemi o ka paio wale aku no me na enemi no ke ola a me ka make ikeia aku la kona lalu ana iho iloko o kona poli a u@uhi ae la he pahikaua gula a ma kona kuau e anapanapa ana na pohaku daimana kamamae loa.

___________

NA MOKU LAWEKOA NO MANILA.

___________

   Aole i haalele aku na moku lawekoa ia Kapalakiko, i ka wa a ke Gaeile i haalele aku ai ia laila, a ua paa ia kekahi mao loku mamuli o ka hoo@ei ia ana,aia he mau mai samola poki maluna o lakou.  Aka, a hoea mai ana ho nae kekahi mau noku me keia ua keke iho.