Ke Aloha Aina, Volume V, Number 48, 2 December 1899 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

            2                                                          KE  ALOHA  AINA,  POAONO,  DEKEMABA  2,  1899.

 

Ke  -  Aloha  -  Aina

Hookumuia  no  ka

Pomaikai  o  ka  Lehulehu,  a  he  Nupepa  na  ka  Lahui  Hawaii.

 

EDWARD  L.  LIKE.

Lunahooponopono

 

EMMA  A.  NAWAHI

Puuku  o  KE  ALOHA  AINA.

 

HONOLULU,  @    .,  DEC.  2,  1899

 

            Aia no ke paa mai la ka Mana Hooko o ka Repubalika nui o Amerika ia Sam ʻ l  M  Damon, ke Kuhina Waiwai mua, i waiho maoli aku ikona kulana malalo o ka noonoo ponoi a kona puniu i hana ai aole hoi malalo o kekahi onoonou ia.  He kumu no kona o ka waiho ana, a o na lani wale no kai ike ia mea.

---

            AKA,  o ka hohono uahi nae, eia ia ke kokolo malie mai nei, me he mea la, he hau no Kula, malia paha, aia no he wa e hoea mai ae ka oiaio, elike me ke kalae o na kuahiwi i ke awakea kau ao ole, pelano hoi keia e mahui ia mai nei, e hoomau a hoopaa ana i kela kanaka ma koa kulana kahiko, he kanaka i hiki ke olelo ia, ua lawelawe paha oia maluna o ke kahua o ke kaulike, a oia keia pipili hou ia mai la o na aweawe e ko o poe kalaiaina.  Pela paha.

---

            EIA o Amerika ke liuliu mai no na moho holo Peresidena no keia Kau, a ke manao ia ia, aia ke au o ka lanakila ma ka moho Peresidena a ka aoao Demokarata, nona hoi a inoa o W. J. Bryan.  A ina pela e weluwelu ana na kumuhana kalaiaina a ka aoao Repubalika.

---

            UA makaikai aku makou ma kekahi au wahi kahua hale hou, e kapili ia nei na hale mawaho aku nei o ke kino ponoi o ke kulanakauhale, ua hiki ke hoo maopopo ia, aole i manao nui ia ke ola o ka lehulehu, oia hoi, aia no na halanalana wai pilau e @lapa ana, a ua kukulu ia aku la na ka hale, me ka hoopiha maikai ole ia, a i ka wa, ua, e lilo ana na mau kahua hele la i loko la e hele ai na waapa elike me @Makana ma ae nei, i ka 1897.

---

            I KA nana aku, he hana kupono loa keia ua ke aupuni e nana pono ai, oiai na poe mea aina e makemake ana e hoolimalima aku i na mau hale la i kukulu ia a ka poe hoolimalima, me ka nana pu ole hoi i ka pono o ka poe e noho aku ana ma ia mau wahi.  Aole o makou makemake e hoopilikia wale aku ma ka @hoopaha ana i keia mea, ina i ike makou, na maikai na mea a pau, a he hana alunu ole hoi i ka po no o ka poe hoolimalima aka, no ka ike mau ia, ke kukulu pupuahulu nei kekahi poe no ke dala, aole hoi no ke halike ma waena o na aoao elua.

 

---

            HE nui a lehulehu na haleaina o na Pake maloko o keia kulanakauhale, i ku ma li no i ka pelapela a hiki ole maoli ke ai, o ka lakou mea i hoomakaukau ai, ua oi aku ko lakou mau ea maea i kekahi manawa, a ke ana pono ia ka waiwai io o ke dala me na mea i loaa mai, ua oi loa aku ka hele a ua poho no hoi kau mea lilo no ka mea i loaa mai.

---

            HE mea pono no i na agena o ka Papa Ola, e komo kino maoli aku ma keia mau hale, a e hoohalikeia hoi me kekahi mau haleaina haole, ka maemae o na mea a pau, aohe e hiki ke hema aku, ua hanaia a kulike me ka waiwai io o ke dala.

---

            AOLE keia he mau manao imihala wale aku, aka, he makemake noi e hoopau ia na kinaunau a keia poe e malama nei i keia hana, a e like hoi me ko ke aupuni makaala loa ana i waiu hipi e kalewaia mai nei, pela hoi e makaala maoli ia ai keia mau hale, alaila, ke manao nei makou e loaa ana ia kakou na haleaina Pake maemae ma keia mua aku.

---

            AOHE a makou kuhikuhi hou ana aku i ka lakou mea o hana ai, oiai, ua ike a ua kamaaina lakou i ka hana pono e like me na alakai akahele, a ko lakou mau lunaikehala, o ka makou mea no e ahewa ai, oia no ka ka lahui e hoike mai nei me ka manao lokahi.  Nolaila, i nui no ke aho, a pae i kula, manao ae ke ole, no ka mea, eia kakou i ka lewa e hele nei.

---

            UA hala aku la ka la kuokoa, iloko o na kilihune pakaua o Kulanihaku, e haniui ana hoi mai ka paia lani mai, ua hoomau ia no la mai kakahiaka a hiki i ka napoo ana o ka @la  e hoike mai ana i ko lakou walohia no keia la kamahao iwaena o ka lahui Hawaii.

---

            AOLE no he mau mea ano nui malamaia ma keia la ma ko ke aupuni aoao koe wale no ke paniku ia ana o na keena oihana aupuni,  a ma ka aoao hoi o ka lehulehu, aole no he mau hoomanao ano nui, e like me ko na makahiki i aui hope aku.  Aloha no.

---

            UA hoike ia ae e ka poe noonoo maikai iloko o ka lahui Amerika, he poe hoi i makee ka pono a me ka hanohano o ka inoa oia lahui, e apono i ka pololei loa o na mea pau i hana i ma ko kakou hookahuli aupuni ia ana, maloko o ka buke a Jas. H. Blount kela kaeaea o Georgia a i kulike loa hoi me ka buke a ka Moiwahine Liliuokalani, a nolaila, na olelo ia kela buke iloko o keia mau la, " ka buke hemolele. "  Aia la, wela ka hao i kela keiki hana pololei.

---

            UA hoi mai nei na Elele Kahunapule i Bosetona, a ua ike o hoi ko makou mau makamaka heluhelu i na mea e pili ana i ka hele ana, ka holo ana ma na kaaahi me he imo ana na ka maka, aia ke hele la imua, ko lakou hookipa maikai ia ana ina ia aiana malihini, a pela aku.  Aka, o ka mole nae o kalakou hana i hele, aole ia i hoike ia ae i ke akea, me he mea la, aia no paha imua o na hoahanau ponoi o ina mau Elele la, a i ole, iloko o ko lakou mau Aha Luna.

---

            MAI lilo mai nae keia i mea e hoahewa mai ai na mau makamaka la o ke ola, no ka makou hoohuoi ponoi aku ma ke alo, aole hoi ma ke kua, a i akaka a pau hoi ka pohihihi o ka lehulehu no keia kahea Elele, mai Amerika mai, i komo pu ai hoi ko kakou mau hoa iloko oia hana koikoi no ka pono o ka uhane.  Aia anei iloko oia hui ana mai nei, he mau mea anei kekahi e hoolana ia ai ko kakou manao, aole paha,  O ko ka lehulehu leo keia, a oia ka makou e anamo nei.

---

"  HE  ILINA  NO  NA  LOIO.  "

---

( Mai  Ka  Lahui  Hawaii  mai. )

 

           

            Aole paha he wa i ike ia ai ke komo nui mai o na loio ma Hawaii nei elike me ko keia wa ano, me he la, mai ka hooholoia ana o ka Olelo Hooholo Hoohuiaiua o Hawaii nei me Amerika, ua komo mai nei iloko o ka aina nei, he aneane e piha he elua kauna a oi na loio hou.

            Iwaena o na loio e komo mai nei he kamailio ka hapanui, a o ke koena iho, he poe i pakuwa i ko lakou mau wahi ponoi iho.

            I ka nana aku, na aneane e oi na loio imua o na poe mea hihia a ina pela aku ana e komo mau mai ai a hala he makahiki hou, he mea maopopo, o kekahi loio no ka lawehala a kekahi loio.

            Me he la, ma kela a me keia pule, e ikeia no na hoolaha hou e puka mai ana ma na nupepa no ka haawi ia ana o ka laikini loio hou i kekahi loio hou mai na aina e mai, a ua aneane e lilo i mele pakua.

            Eia ka ninau, e hiki ana anei ke hoolawa ia keia poe loio hou me na hihia e pono ai o ka lakou oihana ?  I ka nana aku, ua lawa kakou a ui wale uku me na loio.

---

            O keia ae la ke poo manao, o kekahi manao pepa o ka nupepa  " Ka Lahui Hawaii,"  o ka la 18 o Novemaba, e kukala ana no ka nui hewahewa o na loio owaho e komo ai nei iloko o ka aina, ao ka mea kupanaha nae, ua pau mai kamalii a ka elemakule, ina no he holo wale ana aku no i Amerika, a i Europa paha e makaikai ai i na buke kanawai, a ke hoi no a nonoi, o ka loaa koke mai la no la me ka hakalia ole.

            Aole no e kala makou i hoike mua aku ai, e lilo aku ana ka oihana loio i oihana hoopukapuka a imi loaa na kekahi pohai no o na poe loio la, a i keia la, ke ike nei kekahi mau lala o ka Hui Nupepa ka " Lahui Hawaii " i ke komo kuhohonu io ana aku o keia hana iloko o ka pilikia, a o ke kumu, oia ka ae wale ia ana o kela a me keia e komo mai ana iloko nei, e haawi i na laikini piha me ka hookaulua ole ia ma na Aha malalo, elike me ka hana ia ana o na loio Hawaii mai kinohi mai, a makou no e poina ole nei i kekahi poe Hawaii ponoi i hoao mau ai e loaa ia lakou he wahi laikini no na Aha malalo, a i ole no ka Aha piha.

            Ua ike ia keia holomoku nui ana mai ka wa i hookahuli ia ai ke Aupuni Alii o Hawaii, a mai la wa mai a hiki i keia la, he olelo hiki ole kela a ka makamaka nupepa ke hoole ia, e lilo io ana ka oihana, loio i ilina no na hana imihala, i wahi e loaa ai ka hana a kekahi hoa o na poai nei o na buke kanawai, aka, aole no kakou ia hewa, aka, no lakou a me lakou ia ae no i awaiaulu pu iloko o na hana alunu,, a pela no i hoea mai ai he lopena poino maluna o na loio ma keia hope aku.  Aohe a makou kamailio nui ana no na loio haole, a loaa ana ia lakou la ka pomaikai, aka, no na loio Hawaii hoi, he kanalua nui ko makou i ka mau ana aku o kahi hana iloko o ko lakou lima, oiai, eia ka pilikia ke pahola nei maluna o lakou i keia la.

---

E  LILO  ANA  PAHA  I  PONA  IWI.

---

            Oiai, na paʻe mai nei ka leo mai ka hikina a ka la, e kaohi ana i kekahi koo nana i hoopaa i ke aupuni Kuikawa a loli ae hoi i Repubalika Hawaii, a i keia wa hoi i Amerika-Hawaii, aole hoi i Repubalika Hawaii, elike me kona mau la, o ke o-i ana ae a ku i ke alopali, e kahoahoa mai ana ia lakou nei, mai hoomeheu iho oukou i ke kuleana o keia kanaka, a hiki i kona wa e hoea hou mai ai i o kakou nei.

            E lilo ana paha keia he mea hoohuoi na ko oukou noonoo, aka, no makou iho, ke wehe aku nei makou i ke alea, oia hoi, o ka oneu hou ia ana aku la o ka noho ana Kuhina Waiwai ia  S.  M.  Damon, mai ko Amerika Mana Hooko aku, oia kekahi hana e ala mai ai he aumeume ana mawaena o na ilio bulu elua, oia hoi, o Hawaii-Amerika ua imi iho nei i kanaka no ua hakahaka la, a na kueue pono ae nei ka noho ana, me ka manao, aohe la he mea nana e hoonioni hou ae, ua paa la hoi ka noho ana.

            Eia ka, e lilo ana paha keia mau la o ka noho ana i mau la hoakaaka nona, aka, aole no nae he hewa, he maa mau no hoi na kahu nana e malama nei i ka pola o ka waa i ka hookikina, a malia pela aku ana no koia, e moe a make hou aku ana no lakou nei i ka hoopii, elike no me ko lakou ano mau mai kinohi mai, a pela makou i puana ae la, e lilo aku ana paha ka hookohu Kuhina Waiwai o Lansing, i pona iwi e aumeume ia ai ma keia mua aku.  Pela paha.

---

UA  LIKE  ME  NA  ILIKINI.

---

            Ua kipa mai ma ko makou keena nei o Mr. W. Puaoi, he Hawaii i holo aku nei i Amerika Huipuia, a i huli hoi mai nei hoi maluna o ka Auseteralia, ua hoike mai oia.  Iaia ma Amerika na kipa aku oia i ke kulanakauhale nui hoi o ka hoomana Moremona, a ma ia wahi na halawai oia me umi mau Hawaii e noho ana malaila no ke kali ana i ko lakou wa e komo ai iloko o ka Hale @Laa.  Wahi a Mr. Puaoi e hele ana keia mau kanaka ma na alanui me na huluhulu nui, a ua like lakou me na Ilikini, mamuli o ko lakou aahu ana i ka huluhulu.  He maikai no ko lakou malama ia ana e na kahuna ma ka lakou hoike mai.  A o ka manao o ke kahua a na Hawaii e noho ana mai ke kulanakauhale aku ma kahi no ia o 75 mile.

---

KOENA  O  NA  MOKU  LAWEKOA.

---

            Ua loaa mai nei i ke keena hoolako o Amerika maanei na hoike, no na la e haalele aku ai ke koena o na moku lawekoa ia Kapalakiko, penei :  Duke o Fife a me St. Paul Novemaba 20, Indiana a me Ohio, Novemaba 23, Daloy Voatok a me Columbia, Novemaba 27, Warren, Dekemaba 1.  Nolaila, he ma la piha koa hou mai ana no keia kulanakauhale nei.

---

            Eia o Kapena @Paul Smith ke kali nei maanei no ka hoea mai o ka regimana  @11, ka regimana hoi ana o lawe ae ai i ke kulana kapena no kekahi @puali.  Ua manaoia ua ka Ohio a me ka Indiana e lawe mai ana iaia.