Ke Aloha Aina, Volume V, Number 48, 2 December 1899 — Page 7

Page PDF (876.79 KB)

This text was transcribed by:  Mae Takeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 2, 1899.

 

HE MOOLELO NALOHIA

NO

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aa hu Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            A i keia manawa i kupee ia aku ai na lima o ka wahine opio Magarita, aole oia i kue mai, aka, ua ikeia aku la nae na waimaka o ka ehaeha e hanini mai ana mai kona mau lihilihi mai, a iloko no hoi o keia mau sekona, ua lilo iho la oia he pio na ke koa opio Walata.

Ma keia wahi i haka pono aku ai na maka o ua koa nei maluna o kona enemi, a me ka puuwai i hoopiha ia me ka inaina, poha hou mai la kona ieo i ka i ana mai:

Ano, e kuu pio e lawe aku ana au ia oe no kahi o Alanadela e waihe mai la iloko o ka poino, au hoi i hoike wahahee mai ai, ua m-huka maiu aku oia me kekahi o kana ipo i aloha nui ai.

Aka, ua hoea mai la nae ka hopena o ka mea i hana ia ma kahi malu, ua hoahuwaleia ia i ke akea Nolaila, e liuliu nou iho, no ko'u wa e kauoha aku ai ia oe e hahai mai mahope o'u.

I ka hooki ana ihe o Walata i kona leo, aia hoi, ua ikeia aku la ka naka haalulu ana ae o ke kino holookoa o ka wahine opio me ka paena mai:

Aole, aole au i hoopoino aku i ke ola o ko'u hoaloha oiaio, aka, malia paha na kekahi o ku'u mau kanaka.  A ua makaukau loa au e huipu aku me ia, a i haawi aku i na kokua ina ne mea hiki ia iu'u ke hana aku maluna ona.

Alaila, aole loa no nau i hana keia mau hana puuwai eleele maluna o ka'u mea i aloha ai?  Wahi a Walata i ninau aku ai.

Aole loa no, a ke hoike nei hoi au imua o na iani, aole loa i komo iloko o'u na manao inaina nona.  Nolaila, o ka'u e noi aku nei ia oe, e ae mai anei oe e hookuu ae ia'u.

Luliluli koke ae la ke poo o Walata me he mea la e hoike okoa mai ana no, aole ola i hiliuai i keia mau olelo apuhi.

Aole au e hookuu aku ana ia oe a hiki i kou hoea ana aku imua o kuu Alanadela, a ilaila hoi e ike ia ai ka oiaio a me ka hoopunipuni o ka mau olelo.

A ma keia wahi i hoohikilele ia ae ai ke koa aoo Kaisa a ninau koe mai la mo ka leo pihoinoi ia Walata.

He oiaio anei ka'u e olelo mai la, ua loaa aku ia oe ka kaua lei aloha.  A pehea hoi he punua peepoli anei kekahi i loaa pu aku ia oe e newelo ana ma kona puli ao@o?

E kuu hoaloha maikai, ae, ua loaa aku ia'u ka kaua aloha i huli hoomanawanui ai me ka pauaho ole i na po huihui o keia mau ululaau.

A o ka mea a kaua i lohe ai, ua mahuka oia me kekahi ipo okoa aku, aole loa he oiaio oia mau olelo, a ma kahi o ka loaa ana aku ia'u he ulua ke hoekepue ana ma kona aoao, ua loaa aku la oia ia'u e waiho ana iloko a ka ehaeha, a'u hoi e manaoio nei, aole e napoo ka la a haalele mai no auanei eia i keia ola ana.

Na keia mau huaoielo i poha aku la mai na lehelehe aku o ke koa opio, i hoopuiwa ae i ka elemakule, ikeia aku la hoi ka pahola ana ae o na helehelena kaumaha maluna ona, a panai hou mai la.

E Walata , e lawe aku ia'u no kahi a ka ui nohea e waiho mai ia iloko o ke kulana popilikia, malia o hiki no hoi ia  kaua ke haawi aku i na kokua ana iaia.

Maanei hoi i ike ia aku ai na waimaka e haloiloi mai ana mai ko Walata mau lihilihi mai, me ka luliluli pu ae hoi o kona poo, a pane mai la:

E lawe aku ana no au ia oe e ike i kona helehelena, aka o ka manaolana ana no ka hiki ana i ko kaua akamai ke koopakele ae i kona ola, he manao palaualelo loa ia, no ka mea, ua oi aku na ehaeha mamua o ka mea hiki ke hoola, a ke kamau wale la no kona aho no ke kali ana o ko kaua hoea aku.

A nolaila, e pane mai ua hiki no anei ia oe ke ukali mai mahope o'u iioko o kena mau palapu i loohia iho la mai kou m@u enemi mai.

E kuu hoaloha Walata, na hiki ia'u ko ukali aku mahope ou me ka hoomanawanui ana i ko'u mau palapu, no ka mea, o ko'u mau @ini a pau, no ka ke hope ana aku no ia i na helehelena o ka mea a kaua i luhi like ai e waiho mai ia iloko o ka eheha.  A nolaila, e hele koke aku a e ukali aku no au mahope ou.

A i ka h ooki ana iho o Kaisa i kona leo, oia no ka wa i huli ae ai o Walata a haka pono aku la maluna o kana pio, a me ka hoakaulua ole iho, poha aku la kona leo i ka i ana aku.

Ano, e Magarita ka lokoino, e ukali mai mahope o'u a e laweaku ana au ia oe no kahi e waiho mai la o kou hoaloha iloko o ko kulana popilikia.

Aka, i keia manawa no nae i luhiuli ae ai o Magarita, a me ka leo i piha me ka @naina e hoahuwale ana i kona manao ino no Alanadela, pane mal la oia me ka leo nui moakaka.

Aole, aole loa au e neou mai keia wahi aku, oiai, aole au i makemake e ike aku iaia i keia wa ano.  Nolaila, e waiho mahe ia' ma keia wahi.

Na keia mau olelo hookano a ka wahine opio i hoopiha i ko ke koa opio houpo me ka inaina nui, a mena lima wikani lalau aku la oia i kana enemi a hapai ae la iluna me ka puana aua ae:

Ina aole e hiki ia oe ke hele, alaila, ua hiki loa ia'u ke auamo aku ia oe no kahio kou hoaloha e waiho mai la iloko o ka ihaeha, i ike pono ai hoi oe i na hana a kou puuwai eleele i hookau aku ai maluna o kuu Alaneda,

Nolaila, me ka hoohakalia ole iho haawe koke ae la oia i kona enemi ma kona kua, oiai no nae oia e kupaka ana me ka ikaika, a me ka leo waipahe, haawi ae la oia i kana kauoha i kona hoaloha no ka ukali ana mai mahope ona.

A maluna o na kualapa nihinihi i iho aku ai ua mau kamahele ia, a e kamoe pololei ana hoi ko laua alahele no kahi o ka hale o ka moneka e ku ana me ka laua pio e haawe ana ma ke kua o ke koa opio Walata.

A ne kekahi manawa loihi keia iho ana o ua mau kamahele nei i ua pali nihinihi la, malalo o ke ala, kai ana a ke koa opio, aia hoi, ua hoea aku la laua me ka laua pio no lalo o ka honua.

Ma keia wahi i hookuu iho ai ua Walata nei i kana haawe kaumaha o auamo ana no lalo o ka honua, a me ka hoohakalia ole iho naka pono iho la kona mau onohi maka maluna o kana pio, me ka owaka ae o kona tehelehe a pane aku ia me ka leo kuoo.

Ano, e ka wahine pauwai lokoino, e koke mai, pehea, e kue hou ana no anei oe i kou makemake, oia hoi, kou ae ole ana e hele pu aku me maua e ike i ka mea au i hoomaimoino aku ai?  A e hoomalalo pu iho hoi i kou wa e hoole ai aole loa he mana oi ae ma ka honua nei nana e hoopoakele i kou ola, a maloko o keia waonahele e waiho ai kou mau iwi a hiki i ka lilo ana i puu lehu.

I ka hookuu ana iho o ua Walata nei i kona leo, ua ike ia aku la oia i ka hopu koke ana iho i kana pahikaua a unuhi ae la a iloko o na aekona pokole wale, aia hoi, ka maka o ua pahikaua nei ke kau pono la ma kahi he mau iniha wale no ke kowa mai ka puuwai mai o Magarita.

Me keia mau hiohiona weliweli e kau nei ma ke alo o ka wahine, ke ikeia aku ia kona mau waimaka e hiolo makawalu ana, aka, aole nae oia i pane koke aku i ka ninau a kona enemi.

E pane koke mai i keia ninau maloko paue o na sekona he umi, a i ka wa ka hoi e hala ai ia manawa, e hoomaopopo iho he wahine make oe, no ka mea, na lawa ko'u hoomanawanui ana i kau mau hana hoapaapo.

A i keia wa i ike ai o Magarita aehe ena alahele paka'o ai aka, o ka hooko wale aku o i ka makemake o ke koa opio, oia no kona wa i haliu ae ai a me na maka i piha me ka ehaeha nana ae la ia i ka mea a kona puuwai i anoi ai i hoa kuwili no na po anu o ka hooilo, aka, ua make wa loa mae ia mau li'a ana, oiai, aole i like ka pili na o ka nihoniho, aka, aia no mae ke aloha oia mau ke lalawe la oloko o kona puuwau a o ka lili makaewaewa hoi no Alanadela, eia ia ke oni nei iloko o kona waihona noonoo a puana ae la me ke kaumaha;

            E kuu Walata ke ae aku nei au i kou makemake i wahi e pakele ai ko'u ola, aka, aole nae i apono ko'u lukuikehala.

 

EIA KE HOOLALA IA NEI.

 

            Ona hoolala ana no ke kukulu ana i Halepaahao makai o Kawa, ma kahi o ka halepaahao kahiko, ua waiho ia aku ia O. G. Traphagen.  O ke kii o keia hale paahao he ano like loa ia me ka halepaahao e ku nei ma ka mokuaina o Minesota, i manao ia oia kekahi o na halepaahao maikai loa ikukulu ia ma Amerika Huipuia.  He eha mau haie hao kila no lakou ke kiekie o elua hale e kukulu ia ana, a no lakou hoi ka nui o na rumi hoopaa hao kila he 360.  E hoopuni ana i keia mao hale ho pa pohaku nona ko kiekie he 18 kapuai, he eha kapai hoi ka manoanoa o ke kahua lalo a he elua kapua @oi ka manaonao o luna, a ma na kihi o keia pa pohaku he mau hale kiai, Nui no na hana hoolilo a ke aupuni.

 

KE KOKUA ANA I NA OHANA.

 

            Maluna o ka mukuahi i haalele iho la ia anei ma kela Poaono aku nei i hoouna ia aku ai he $1,000 i Kuelani e na poe puuwai aloha i lulu iho nei no ko kokua ana i na wahine a me ua keiki a na koa puaiu o Beritenia i haalele ihu i ka lakou mau hana, a kono aku la iloko o ko lakou mau regimana a hela aku la hui no ke kahua kaua.  O na wahi e hoahuia ai na dala no keia waihona ma kahi o Davies & Co.  Hawaiian News & Co. a me Calton, Neil & Co.

 

OLELO HOOLANA.

 

            Mai keia la 1 o No. 1899, ua hoonoho aku au ia Foota, Iapana a me kona mau hoahana e noho mulana o ke kai lawaia o "Kahala," a lawela, e like me ka hoapouo ana mai o ka Agena o Ke'lii Liliuokalani, a ua m@ o Poola (Iapana) no ka i-waia ana, a o ka lehulehu aole i ae ia e komo wa le a lawala maluha o ke kai i hai ia maluna, ko ole ole e lawe pu aku e hoikeike i ka palapala ae ia, mui ka Ageua o Ke'lii.  O a mea a mau mea e kue ana i keia hoolaha, he mana ia Poopi (Iapana) a me kona mau hoahaua ke hopa a hoopii ma ke kanawai ai ke komo hewa.

                        W. O. AKANA.

            Luua Malama Aina e Rabala,

            Honolulu, Nov. 6, 1899.

 

Nukou Kuloko

 

            Eia ka halekuai Pacific Import Co., ke kuai hoemi nei i kona mao waiwai nui hewahewa.

            Ua haaiele mai la i keia ola ana o Mr. F. S. Keiki, ma kona home ma Waikiki.  Aloha no.

            E nana ae e na makamaka heluhelu i ka hoolaha a ka Hui Kuai Lole Hawaii e puka aku nei i keia la.

            Na Papale Bebe e loaa no i ka 15 keneta ma ka halekuai o Whitney & Marsh.  E nana ae i ka lakou hoolaha.

            E loaa no ke Keena o Ke Aloha Aina me Leleo, mauka iho o ka Hale Hoolulu Kaaahi o ka Hui Alahao Oahu.

            E nana ae 1 ka hoolala a Painapa ma e oili aku nei.  He haa haa lea ke kumukuai o na Waiwai o ko lakou halekuai.

            Ua loaa mai nei he lono no ko piholo ana o Lutanela Luna, he aliikoa Amerika a me eha koa, ma kekahi muliwai o Manila.

            Ua nui na poe makaikai i hoea aku iwaho o Kapunahou no ka makaikai ana i ka hoikeke kaua a ma pualikoa Hawaii.

            Maluna o ka mukahi lawekoa Benmohr i hala aku ai he elua puali o ka batari pukaa i noho iho nei maanei, oia ka A a me ka N.

            Ua nui no na lede i hoea aku ma ke kula kaikamahine Kamekameha, no ka makaikai ana i na lihilihi i manaoia o ao mai i na Hawaii.

            Ho F-a ke haawi ia ana ma ka home o Kale Kulika ma ke alanui Moi, e na hoahanau wahine o ka hulepuie St. Clements, ma ka Poaonu ae nei.

            Ue pake puhi rama kai hopu ia mawaho o Waikihi me 15 pahu i piha me ka rama pake (kamahu) i henaia maanei e Chillingworth, ma ka uo Poalua nei.

            Ua haulele mai la i keia ola ana o Hohn Hopp, ka haole nona ka haiekuai hoonani halo ma ke kini o na alanui Beteia a me Moi, mahope o ko kau mai pokole ana.  He kamauina kahiko oia i hoea mai i keia meu Poomoku i ka 1855, ma ke kakahiaka Poakola nei.

            E loaa no na kope o ka Nupepa Ke Aloha Aina, puka pulo ma ka Makake Kuai I'a, e hoomuka aua i keia pule no ka 5 keneta o ke kope hookahi.  O Mrs. Lahapa Mauliawa, ko makou agena kuai pepa.

            Ua halawai me kekahi uha poina he kanaka poola nona ka inoa o Kuulu, maluna o ka mokuahi Miewera, ma o ka haule ana o kekahi mau pahu bia ekolu maluna ona a eia ke waiho nai maloko o ka haakipila me na patapa kakonukoua i loaa iala.