Ke Aloha Aina, Volume V, Number 51, 23 December 1899 — Page 1

Page PDF (825.86 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Bishop Museum; Herbarium Pacificum

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina

HILO BAY, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

BUKE V.         HONOLULU  POAONO,  DEKEMABA  23,  1899.         HELU 51

 

KA  NUPEPA  KE  ALOHA  AINA

 

    E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.

    Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope hookahi he 5 keneta.

    E loaa no ka pepa maike Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na L@na Lawe Pepa.

    E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi o hoouna ia ke ole e hookaa mua ia l@ uku pepa

    E hoouna pololei mai i na Nuhoa na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

    Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

Ka Nupepa Puka Pule

Ke - Aloha - Aina

  Hookahi makahiki . . . . . . . . $2.00

  Eono mahina  . . . . . . . . . . . . $1.00

  Ekolu mahina . . . . . . . . . . . . .   .50

  Hookahi mahina . . . . . . . . . . .   .20

EMMA A. NAWAHI

Puuku o

Ke - Aloha - Ama

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono a Hope Puuku

S. P. KANOA.

Hope Lunahooponopono.

    O na kanoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

 

HE ELUA  MAU  BANAKO  NO

HILO.

 

  Ma na lohe i loaa mai nei mai Hilo mai, e kukuluia aku ana malaila he elua mau banako dala, he hookahi he lala no ka First American Bank of Hawaii e ku nei ma Honolulu nei, a o ka elua hoi he banako no P. Peck.

  Ma kela Kinau aku nei i hoea aku ai o Hon. Kikila Baraunu o ka First American Bank i Hilo, no ka hoolala ana aku i ke kukulu ana i banako no lakou ma ia kulanakauhale, a ua hoike aku hoi oia i ko laila poe, me he mea ia, ma ka pule mua o Ianuari ae nei, e wehe hamama ia ai ko lakou banako malaila.

  O ko Mr. Peck hoi, aia na lako ke hoouna ia la ilaila mai Honolulu aku nei, a o kona keena i manao ai e wehe ae i hale banako nona maloko no ia o ka hale o Penc@ck & Co. Pii mau no Hilo.

 

HOOPAU  IA  KA  HOOMALU.

 

UNUHIIA  NA  KOA  MAI  NA

ALANUI  AKU.

 

    Poha Hou he Maii Maka@ o Iwilei, aka, ke Kanalua ia nei no nae.

 

  Ma ka hora 12 o keia awakea Poalua i hoopauia ai kahoomalu ia ana o ka apana kahi o ka ma'i bubonika i poha @e nea, a ua hookuuia mai na poe o loko e hemo mai iwaho nei, a pela hoi ko waho aku nei no loko me ke keakea oleia. O na koa aupuni i kiai iho nei ma na alanui ua hoopau ia aku la ko lakou noho kiai hou ana, a koe iki wale aku la no hoi na hale a ka ma'i i puka ae ai oia mau wahi wale no koe e hoomalu ia mai nei.

  I ka wa no i hoopau ia ai o ka hoomalu na wehe koke ia ae la na halekuai, a hoi hou mai la ka nanaina o na la mamua iho o ka hoomalu ia ana me na kanaka e holoke ana i o a i anei.

  Ma ka hora 6:30 o ke ahiahi Poakahi nei ua loaa hou aku la he hoike i ke keena o ka Papa Ola no kekahi mai i oil@ ae la ma Iwilei i manao wa@ @a he bubonika. Na keia hoi@ i kono koke aku i na kauka o ka Papa Ola e imi pono aku i ka oiaio o keia lono.

  Maloko o ka hale o Johnson, he haole e noho nei ma Iwilei, na loaa aku la kana kaikamahine nona ka inoao Ethel e waiho ana iloko o ke kulana kupilikii o ka mai, ma ka nana ana a na kauka, ua ike ia ua hiki aku ka ikaika o ke ana fiva i ka 105 1/2 degere me ka nui pu hoi o na ehaeha i loaa iaia. A o ka aoao akau o kona puhaka ua pehu ia. Mahope o ke kuka ana ae o na kauka ua hooholo ae la lakou e waiho aku i ka lakou hoike i ka Papa he mai keia i hoohuoi loa ia. A he manaolana hoi ko lakou aole oia e ola ana.

  O ka hoomaka ana o ka mai o keia kaikamahine, mai ka auina La Pule mai nei ia, ma ia ia ua hele aku oia me kekahi hoaloha kaikamahine ona no ka halekuai pake e ku nei ma kahi kokoke i ka hale hoolalu kaaahi a kuai iho ia he ko omoomo. Ma ia ahiahi ua hoike aku la oia i kona mau makea, aole he oluolu maikai o kona oia kino, a ma ke awakea Poakahi ua ikaika loa iho ia ka hoomailo ana a ka mai maluna ona me kona hoike i ka eha ma ka aoao akau o kona puhaka. I ka wa a na kauka e nana ana i ke kino o ke kaikamahine na pehu nhikiwawae ae keia wahi o kona kino.

  Ua hoomaka kokeia ke kiai ana i keia hale e na makai, a ua pani hou ia aku lakou e na koa kiai, no ka hoomalu ana a hiki i ka wa a na kauka e haawi ai i ka lakou olelo hooholo ana i ka ma'i o keia kaikamahine.

  He 13 ka nui o na makahiki o keia kaikamahine, a me ka halekula High School oia i hele iho nei i ke kula, a hiki i ka wa i haawi ae ai o ka papa hoonaauao e hoomaha na kula mamuli o ka pahola ana o ka ma'i bubonika.

  Ua olelo ia ae, me he mea la. na leohia keia kaikamahine i ka ma'i mai na mea ino i laweia mai ka apana mai i hoomalu ia iho nei, a e hoahuia nei hoi makai olaila. He nui a lehulehu na poe e noho nei malaila e kue nei i keia mau hana a ko aupuni oiai, he hana hoopilikia maoli kela i ko lakou mau ola, no ka mea, i ka wa a ka makaui e pa mai ai makai e lae hou mai ana ia i na ea ino o keia mau puu opala i ko lakou mau ipuka hale.

 

E  HAALELE  ANA  KA.

 

  Ua ike iho la makou maloko o ka nupepa Hawaii herald o Hilo, o ka la 14 iho nei, e waiho koke mai ana ka o Lunakanawai Kiekie, Alapaki Kauka i kona kulana e paa nei.. A o Loio Kuhina Kupa hoi kai manaoia e paui aku ma kona hakahaka.

 

Nuhou Kuwaho.

 

HUNA  NA  BOA  I  KO  LAKOU  POINO.

  Ladana, Dec. 6. Ua loaa mai nei i keia keena kana he hoike mai a Kenerala Bula, penei:

  Pietermaritzburg, Dec 5, He hana paakiki loa ka huli ana aku i ka mea e pili ana i ka poino o na enemi. Elike la me ka hoouka kaua o Belmont, he 81 mau kino make i loaa aku, aka, ua hoike ae na enemi he 15 wale no o lakou i make ma ia hakaka ana. Ua manao ia o ka nui o na poino o na Boa ma ke kaua o Ladysmith, ma ka la 9 o Novemaba, aia maluna aku o 800 i make a me hoeha ia. O na hoike mai kekahi Boa i hiki ke hilinai ia, o ka hakaka o ka la 23 o Novemaba ma Hildyard, he 30 i make a me 100 i hoeha la, aka, ua hiki ole nae ke hooiaio la keia mau huahelu, a na koho wale ia ae aole he makemake o na Boa e hoike he hapanui o ko lakou poino.

INA  LONO  HOPE  MAI  NATAL.

  Ladana, Dec. 4. Ua loa@ mai nei na lono mai Pretoria mai, e hoike ana ua malamaia ae he kuka e na Boa ma ka la 2 iho nei o Dekemaba, no ka hoomau ana i ka lele kaua ana aku maluna o Ladysmith.

  He hoike mai Frere no ka la 3 iho nei, e olelo ana o ka hakaka i malamala ma kahi kokoke i Colenso mena puali o Konela Haku Dundonald, he 15 Boa i make a he lehulehu wale i hoeha ia. O ka uwapo e moe ana maluna o ka muliwai Tugela ua hoopoiaoia. Ua hoike pu mai no ia lono, aia o Peresidena Kreuger ke akehui la e haalele aku na Boa ia Ladysmith no ke kue ana aku i ke nee ana mai o na Beritania no Pretoria, ke kulanakauhale poo aupuni o na Boa, ma ke komohana mai.

LIULIU  NO  KE  KAUA.

  Ladana, Dec. 6. Ua hoike ia mai nei aia o Emepera Meuelek o Abesinia ke liuliu kaua mai nei, me ka hookomo pu ana aku i na pu a me na poka, a ke a'o pu ia la hoi kona mau pualikoa i na paikau ana me ka haawi ia o na uku kiekie i na kumu nana e ao nei i na koa. He 50,000 ka nui o na koa Abesinia i lako me na mea kana a he 50,000 e hoomakaukau ia no ka huipu ana aku i ka wa e kauoha ia mai ai. O ko Menelek manao oia no kona lele kaua ana aku i na Italia ma Erythrea kona enemi, aka, ua manao ia nae e haawi aku ana o Beritania i na kokua ana ia Italia me na pualikoa ma Aigupita.

 

UA  HOOKUU  MAI  LA  I  KEIA

OLA  ANA.

 

  Ua loaa mai la na lono mai Hilo mai no ka hookuu ana mai la o David Howard Hikikoki i keia ola ana ma ka hora 11:55 a. m. o kela Poaina aku nei mahope o ka hoomailo ana a ka mai iaia.

  Ua hanau ia oia ma Honolulu nie i ka la 29 o Mei, 1832, a ua hoonaauao ia oia ma Amerika Huipuia, a i kona wa, i huli hoi mai ai i ka 1855 na noho oia he Luna Auhau no Molokai, a mailaila aku hoi oia i hele ai a noho ma Hilo. He nui kana mau kau ahaolelo i noho ai mawaena o na makahiki 1859 a me 1884, a ua kamaaina nui hoi i ko onei a me ko Hilo mau kupa. Ua haalele iho oia he elua kaikamahine a me elua keikikane e ola nei. Aloha no.

 

MAU  HOU  PAHI  MA  MAUI.

 

  He mau hou pahi kai malamaia ne ma Huelo, Haui, i kela pule aku nei, oia hoi, ma ka la 12 ua hou ia he kana a Hawaii e kekahi Iapana i ka pahi ma ka lima, a ma ka la 11 mai, ua hou he Pake i kekahi no o @ona hoa kanaka ma ka opu- Aia ke huli pono ia la ke kumu o keia mau hena weliweli i hoea mai ai.

 

  Ua loaa mai nei ua lone aia ka moku ana moana o Amerika Pathfinder ke an@ la ike awa o Kahului.