Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 3, 20 January 1900 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kapalai De Silva |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20, 1895
BUKE VI. HONOLULU, POAONO, IANUARI 20, 1900. HELU 3.
KA NUPEPA KE ALOHA AINA
E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.
Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope hookahi he 5 keneta.
E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.
E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.
E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
Aoleloa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.
Ka Nupepa Puka Pula
Ke - Aloha - Aina
Hookahi makahiki $2.00
Eono mahina $1.00
Ekolu mahina .50
Hookahi mahina .20
EMMA A. NAWAHI
Puuku o
Ke - Aloha - AIna
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono a Hope Puuku
S. P. KANOA.
Hope Luna hooponopono, a Luna Hoopuka.
O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.
AOHE MAU KEENA I KOE NO LAKOU.
Ua hoea mai la ma keia Poakahi ka mokuahi Iapana Doyo Maru, he 16 la holo mai Iapana mai, i lawe mai la hoi no keia awa. Aole he mau keena i koe maluna o kahi mokupuni o Mauliola no ka hoomalu ana ia lakou, oiai, aia he 2000 e hoomalu ia nei malaila, a nolaila, e paa ia ana lakou maluna o ka moku no kekahi mau la a hiki i ka wa e pau aku ai na limahana e hoomalu ia nei i ka hoouna ia aku i na mokupuni mawaho aku nei.
Eia ke lohe ia nei malia o hoouna aku ke aupuni i mau pualikoa i Hilo. Mamuli o ka hana ana o na poe oia wahi i ka lakou mea i ike ai he pono, aka, ua ku like ole nae me ka lakou nei ma ae i makemake ai.
HE ELIMA MAU MAKE HOU
LOAA HE WAHINE HAOLE I KA BABONIKA.
Ke Pahola Nei ka Ma'i Mawaho o na Pelena e Hoomalu ia Nei e na Koa.
Mai ka Poaono mai a hiki iho la i ka La Pule nei, o ka nui o na ola i lilo aku i ka ma'i fiva eleele he elima no ia:
O na make o ka Poaono. - Lum Wing Sing, ka Pake i make hikiwawe ai ma kahi kokoke i Kaumakapili.
Makaena, he kanaka Hawaii no Moanalua. Ua lawe ia mai kona ohana no ka hoomalu ana ma Kalihi, a o kona hale ua puhi ia aku i ke ahi.
Kaala, he kaikamahine Hawaii no waho o Kewalo, ua lawe ia aku kona ohana no ka hoomalu ana ma Kakaako, a e puhi ia aku ana hoi kona hale ma keia mua koke iho.
Na make o ka La Pule nei. - Kaaonohi, ke keiki kalaiwa o ke kaa hali mea ino i waiho iho nei maloko o ka haukipila.
Kanehoa, ke koa aupuni i loohia i ka ma'i bubonika a laweia no Kakaako.
O keia mau make a pau, mahope o ko lakou nana ia ana ua puhi lehu ia aku la ko lakou mau kino i ke ahi.
LOAA HE WAHINE HAOLE I KA MA'I.
Ma ka La Pule iho la, ua loaa iho la he wahine haole nona ka inoa o Mrs. Boardman i ka ma'i e noho nei mawaho o ke alanui Kinau kokoke i ke alanui Kapiolani. Ua hoea koke aku na kauka ma kona home, a ma ka lakou nana ana i ke ano o ka ma'i e homailo ana i kona kino, ua ike ia iho la na hiohiona o ka ma'i weliweli bubonika maluna ona.
He mea lawelawe oia no ka halekuai o E. W. Jordan, i ike ia hoi mamua ka halekuai o Walakahauki, e ku nei ma ke alanui Papu. Ua olelo ia ae, ua hopu ka oia i ka iole make, a ma ia kumu paha i loaa ai oia i ka ma'i.
Ma o kona loaa ana i ka ma'i, ua pani ia iho la ka halekuai o E. W. Jordan, a pela pu hoi me na halekuai e pili kokoke ana malaila. A hiki iho la i keia auina la, he oia mau no oia e waiho la ma kona home me ka loli ole ae o kona kulana, aka, ke manaolana ia nei no nae e loaa ana ka maha iaia.
NA MA'I HOU I IKE IA.
Ua loaa hou aku he ma'i i na poe luna nana ma ke kihi o na alanui Moi a me Kekaulike, he wahine Pake, nona ka inoa o Wong She. Ua ikeia na helehelena o ka bubonika maluna ona, a nalaila, ua hoopaa ia iho la na poe e noho kokoke ana ma ia wahi i ka hoomalu ia maloko o na hale ma ka La Pule nei.
He kaikunane no Kaala, ka wahine opio i make, kai lawe ia aku no ka haukipila bubonika ma Kakaako, mamuli o ka hoohuoi ia ana ua loaa no oia ia haawina hookahi me kona kaikuahine i hala aku la i ka make.
POHA KA MA'I MALOKO O KA HOTELE ALINETONA.
Ma keia kakahiaka Poakahi, ua hoohikilele ia ae la ke kulanakauhale i ka ike ana, ua paa ka Hotele Alinetona i ike ia hoi mamua o Haleakala, ka home o na alii. Ua loaa he wahine Iapana lawelawe o ka Hotele i ka ma'i e noho ana no maloko o kekahi hale o ke kahua o ka Hotele.
Ua lawe ia aku oia no ka haukipila, a ua paa koke iho la ka Hotele i ka hoomalu ia me ka ae ole ia o na poe e hoomalu ia ana e hemo iwaho, a o ko waho aku nei hoi no loko.
Ke komo ia mai nei na hale e na luna nana o ka Papa Ola me na pepa no ke kakauinoa ana i na poe a pau e noho ana maloko o kela a me keia hale elike me ka wa o ke kolera.
EKOLU HOU I LILO NA OLA
O MRS. BOARDMAN IWAENA O LAKOU.
Na Nanaina Pioo o ke Kulanakauhale ma ka Poakahi nei - Pioo ka Lehulehu.
Eia no ka ma'i luku weliweli bubonika ke hoomau nei i ka ohi ana i ke ola makamae, a iloko o na la elua ua lilo aku la he ekolu mau uhane ola.
O ka make o ka Poakahi - Oia o Wong She, he wahine Pake, i laweia aku no ka halemai o Kakaako.
Na make o ka Poalua - Mrs. George E. Boardman, ka wahine haole o ka halekuai o Jordan, ua make oia i ka hora 4 o ka auina la. A e puhi ia ana kona kino i ke ahi.
O ka elua he keiki Hawaii nona ka inoa o Kapahi, e noho ana ma ke alanui Muliwai mauka o ke alanui Beritania. He elua la wale no kona kaa mai ana a make aku la, ma ka nana ana a ke kauka o ka Papa Ola, ua ike ia iho la na anoano bubonika maluna ona, a lawe koke ia aku la no ke puhi ana i ke ahi.
PIOO KA LEHULEHU.
Mamuli o ka nui o na make a me na ma'i i ike ia iloko o keia mau la pokole i kaahope ae la, ua pahola koke ae la na lono hoopuiwaiwa ma ka Poakahi nei, e paa loa ana ke kulanakauhale i ka hoomalu ia me ka ae ole ia o ka poe o kekahi apana e komo iloko o kekahi apana, no umi la a oi aku paha, ma ka hora 12 o ka Poakahi nei. Na keia lono i kono aku i na mea a pau e haalele i ka lakou mau hana a hoi koke aku la hoi no ko lakou mau home no ka hoolako ana me na mea e pono ai ka noho ana.
A ma ke awakea i ikeia aku ai na kane, na wahine, na opio o na ano lahui a pau, mai na Hawaii, Haole, Pukiki, Pake, Iapana, a pela aku, e huli hoi ana no ko lakou mau home me ka pupuahulu nui me na eke laiki, palaoa, na tini me-ai, a pela aku.
Aohe hoi he wa i ikeia mai kinohi mai ka piha-u o na halekuai mea ai i na kanaka a pau, a ua pii hikiwawe ka auhau o na mea ai, aka, ua lilo nae ia he mea ole i na kanaka, a mamua o ka napoo ana o ka la, ua hoonele ia kekahi mau halekuai me na eke laiki, palaoa, a pela aku, a pela pu hoi me na hale wili laiki, a hiki i ka uhi ana mai o ka po, e hoomau ana no kekahi poe o ke kulanakauhale nei i ka hoolako ana i ko lakou mau home me na mea ai.
UA HALA ME KE ALOHA NUI IA.
Ua loaa mai ia makou he lono ehaehano ka haalele ana mai la i keia ola ana o Mrs. Manana Mauiloa ma ko laua home ma Niolopa, ma kela po Poaha aku nei, mahope hoi o na hoomailo loihi ana a ka ma'i maluna o kona kino palupalu no kekahi wa loihi.
Ua hanauia oia ma Holualoa, Kona Akau i ka 1822, i ka wa hoi e kukulu ia ana o ka luakini o Mokuaikaua. Ua haalele aku oia i kona one hanau i kona mau la opio a hele mai la a noho ma Hilo, Hanakahi, malaila oia i noho ai a hiki i kona nui ana a mare iho la ia Mr. Haolenamuole ka hoahanau o ke kupunakane o ko makou Lunahooponopono. Mahope o ka make ana o kana kane mua, ua mare iho la me Kapena Mauiloa, a hoi mai ia no ka Ua Kukalahale, me ka haalele aku i ka ohana a me na kini makamaka i ka aina ana i noho ai a kupa. Ua kamaaina oia i ko Hilo a pau, a ua hala aku la oia me ke aloha nuiia. Ua nalo oia ma ka ilina o Kawaiahao, ma ke kakahiaka Poaono. Aloha no.
Ke komo pu aku nei KE ALOHA AINA ma ka u pu ana me ke kane i hooneleia me ke kokoolua o kona ola ana a me kona ohana hoi, m@@ ka @@@@@@@ i ka Mea Mana Loa e hoomama i ko kakou mau ma@@@ @@@@@.