Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 4, 27 January 1900 — Page 6
This text was transcribed by: | Kelly Murray |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
POAONO, IANUARI 27, 1900
HEE MOOLELO WALOHA NO KA LEDE ELENORA
Ka Ui Nohea i Hookaawale ia mai ke Alo aku o na Makua. A I OLE:
Ka Wahine Opio i Auamo i na Koikoi a Kona Makuakane i Hana ai.
_____
MOKUNA III.
KE KIAAINA MA KONA HOME
Ma keia wahi i hooki ino ai na wahine opio i ka milimili a ko lakou kaikunane, me ka hoihoi aku hoi iaiai e hoomoe mahope o kona @ ana mai i keia huakai loihi.
A ma kela wa no hoi i makaukau mai ai he papaaina i luluu i na mea @, a naue mai la na mea a pau e hoopiha i ka lua o ka inaina, a mamua ae o ka pau ana o ko lakou paina ana, aia hoi, ua pahola aku ia na lono no ka hoea ana mai o ke Kiaaina ma kekahi alahele okoa i ka home o kona mau makua, ua ia mea i hoohuli ae i na kapuai o ke kaoo kanaka nui a kamoe aku la no ka home a Hunt @ ana no ka pahola ana aku i ko lakou mau manao ohohia nona.
A he mea oiaio, iloko o ka mana wa pokole loa ua ho piha ia ae la o waho o ka hale me kekahi puulu kanaka me ka lohe pu ia aku hoi o ka lakou mau leo i @ hooho ana.
I ekolu leo holo no ke Kiaaina, a i ekolu huro no ka hoola o ka lahui, a i ekolu huro no Daniela Hunter, ke keiki a ke kanaka kui @ o.
A la manawa no i wawalo ae ai @ ka lewa me na leo huro o na makaainanan a hiki i ka hiki ole ana ia lakou ke uwa. Ma keia wahi i ku @mai ai o Daniela Hunter, a haawi @ mai la i kona mau hoomaikai palena @ ole i ke anaina nui i akoakoa aku @ panee i ko lakou mau manao ohohia nona a hookuu ae la hoi i na @ hana oia po, a hoi aku la kela a me @ a me ke ohoia nui.
MOKUNA IV.
ILOKO O KA HALEHAAHAO.
Aia ka wahine opio Nele ke uwe la me ka ehaeha maloko o ko lau@ wahi keena me ka hiki ole i kona puuwai ke hoomaal@ ia @ aloha @ ke kane e pauma nei iloko o kona @ houpo i kona hoomanao ana ae eia @ ke nee awiwi ae nei na hora no ka @ wa e hoea mai ai kana aloha i ka hopena o keia oia ana maluna o ka @ kanaka.
Aole @ kona mau lihilihi a hiki i ka wa a ke alaula i o mai ai maluna o ka ilikai, a ia wa no i ku ae ai oia a hoala aku la i ka wahine @ e waiho ana iloko o ka hiamoe kulipo@, a hemau minute wale no mahope, aia hoi @ e ku ana ma ka puka pa o ka halepaahao.
Ua aahu ia l@ makahiki eleele no ke koino ana ilokoo ke kau nana no ka opio O'Leery. Oiai, no laua e kali ana me ka homanawanui, ua poha mai la ka leo kupinai o na pukuniahi, me ka pii pu ae hoi o na hae o na waihooluu like ole no ka hanohano o ke Kiaaina hou.
I keia manawa pu no hoi i hamama ae ai ka puka pa o ka halepuaahao, a ia manawa i hoi aku ai laua i ke kiai e ku ana, no ko laua ae ia ana mai e komo iloko. Me ke kuhou haahaa ana mai huli ae la oia a alakai aku la i na kamahele no loko o ke kahua a ka hale paahao e ku ana.
He hale nui a kiekie oia i hanaia hoi mailoko mai o na pohaku paa loa. a e hoi puni ia ana owaho e na kiai i hoolako ia me na mea ka ua.
Maloko ona i komo aku ai na kamahele malalo no o ke alakai ana a ke kiai puka, a hele aku la no kekahi pani puka nui e ku mai mamua o ko lakou alahele. I ko lakou hoea ana malaila oia no ko wa o ka laua alakai i lalau aku ai ke pani hao a huki mai la iwaho.
A ma keia wa i ike aku ai na wahine i ka pouli mai o ko lakou alahele e hee aku nei, a ikeia aku la ko laua mau waimaka e hiolo makawalu ana, i ka hoomanao ana ae, pela iho la anei ka pouliuli o ka laua aloha e noho mai la iloko o ka pouli.
_____
NA HIHIA O KA 1899.
Ma ka hoike a Kakauolelo Benjamin Z@blan o ka Aha Apana i waiho aku ai ia Kakauolelo Henry Smith o ka Aha Kiekie no ka nui o na hihia i hoea ae imua o ka Aha i ka 1899 i pau aku la, he 4,106, O keia huina he 2,6@7 i hoopai ia, a o ke koena iho, ua hoopau wale ia a i ole ua ao ia aku e ka aha. O na Hawaii, 969; Pake 746; Iapana, 173; Pukuku, 127; na lahui e ae, 653.
He 854 i ahewa ia no kaona @ ma mailoko ae o 882 i hooloheia no ia hewa. O na hihia piliwaiwai he 948, he 676 i ahewala, he 242 hihia hoeha i hoopai ia mailoko ae o ka 418 hopuia, he 120 i hoopa@ no ka malama opiuma mailoko ae o ka 288 i hopuia, he 139 i hopuia no na hana kolohe he 71 i hoopaiia, he 122 i hopuia no ka walaau po, he 95 i ahewa ia, 121 i hopuia no ka aihue ma ke degere, a he 68 i hoopai ia, 80 i hopuia no ke kue ana i na rula o ke kaa, 31 i hoopaiia, 79 i hopuia no ke kue ana i na rula o ke Sabati, a he 10 i hoopai ia.
_____
Na na koa Amerika e kiai nei i na poe hoomalu ma ka luakini o Kawaiahao.
O ka mokuahi Moana a me Kina ke kapalulu mai ana i keia Poakolu iho.
______
LOAA HOU HE PAKE I KA MAI
NO WAHO O MAKIKI MA KA HOME O MRS. S. ROTH.
He Iapana Kekahi i Loaa no Hoomalu o Kalihi, Aka, ua Hoohuoi ia no nae.
No elua la o ka hoomaha ana o ka ma'i bubonika, aia hoi, ua oili hou ae la oia mawaho o Makiki ma ka home o Mrs. S. Roth, e ku nei ma ke kihi o na alanui Kinau a me Piikoi, he pake lawelawe no loko oia hale ka mea i loaa i ka ma'i. Ma ka Poakahi nei i hoomaka mai ai kona ma'i, aka, na manao ia nae, aole ia okeia ma'i bubonika i pahola ae nei i na la i hala aku la me ka weliweli nui. Aka, ma ke ahiahi o ka Poalua nei, ua pii mahuahua ae la kona ma'i, a na ia mea i hoopihoihoi ae ia Kauka Raymond a holo koke aku la oia e kii i kekahi kauka o ka Papa Ola. Ua hoea aku o Kauka Wood malaila, ua pehu kekahi wahi o kona kino e hoike maopopo mai ana ua loaa oia i ka bubonika.
I keia wa i hoomalu koke aku ai ke kauka i keia wahi me ka lawe ia aku hoi o ka mea ma'i no ka haukipila ma Kakaako. E puhi ia ana kona hale i noho ai i he ahi, aka, o ka hale o kona haku e hoopakele ia ae no ia.
O ka ma'i i hoohuoi ia he bubonika, he Iapana ia i loaa aku iwaena o na poe e hoomalu ia nei mauka o Kalihi, aka, mamuli o ka ikaika ole o kona ma'i, nolaila, ua hiki ole ke ike maopopo ia ka ma'i e hoomailo ana iaia, a aia oia ke kiai ia la me ka makaala no ka loli hou ae o kona kulana.
_____
E HOOLOHE I KEIA
Ke ho ke ia ka Ione i na poe a pau o Hana, Maui, o na poe a pau e makemake ana i ka Nupepa KE ALOHA AINA, e hele ae oukou e hui me ko'u Hope, ma Makaalae, Hana, me ke dala kuike wale no e loaa ai ka nupepa, a o na poe a pau he koe na aie ko lakou i ka nupepa i ka makahiki pau, e hookaa koke ae oukou oia ka l@ ko'u Hope, oia J.W. Keanui, oiai, au e kaawale ana ma Honolulu.
Me Ka oiaio,
G.P. KAUIMAKAOLE,
Luna Nupepa o KE ALOHA AINA no Hana, Maui.
_____
Ua Nee Aku.
Ma keia ke hoike aku nei au i ko'u mau hoaloha a pau, ua haalele aku au i kuu keena hana mua e ku nei ma ke Alanui Moiwahine, mahope o ka Ha e Aupuni. A e loaa no au ma ke poo o ke Alanui @, ma ka hale inu kope mua o Chee Kwai Kee.
Manawa Hana, Mai ka hora 8 a.m. a hiki ka hora 8 p.m. o na la a pau.
KAUKA CHAN KAM CHIN.
_____
HE MOOLELO WALOHIA NO KA UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. A ME TOME BAKALA
Ka Ilihune.
Hoohenoia no [KE ALOHA AINA."
O keia olelo hooholo a ka Aha Kahina a me ka Ahakukamalu, ua kulike ia me ko ka moi makemake, a oia hoi kana i ku koke ae ai iluna a haalele mai la i ka rumi kuka, no ke komo ana aku e hoike i kana mau keiki i ka manao o kona Aha Kuhina a me ka Ahakukamalu.
He oiaio, ma kahi no ana i haalele iho ai, i loaa aku ai no laua e kamakamailio ana me ka makuahine no na mea e pili ana i ko laua mare.
A oia no hoi ka wa i komo mai ai o ka moi, a me ka hoohakalia ole ua hoike koke aku la oia i ka mea i hana ia e kona mau hoa kuka, oia hoi, he hookahi mahina ka loihi o ka manawa alaila hoohui ia olua ma ka berita o ka mare.
I ko laua wa i lohe ai i na olelo a ko laua makua hookama, ua kulou iho la ko laua mau poo ilalo me ka pane ole aku i hookahi huaolelo, no kekahi manawa loihi.
He manawa loihi keia kulou ana o ko laua mau poo ilalo, e wae ana no keia mau hana ululohi, aka, aole nae he mea a laua e kamailio hou aku ai.
I ka hala ana ae o kekahi mau minute loihi, ia wa no i pane aku ai ke kanaka opio me keia mau olelo.
Aole a maua mea e kue hou aku ai i keia manawa, oiai, ua hoike aku maua i ko maua mau manao huna e pili ana no maua iho, me ko maua manaopaa e hooko koke ia ko mana manao.
Aka, he nani no ia mamuli o ko oukou makemake o ka hooko wale aku no ka mau i hana pono.
I ka wa i hooki iho ai ke kanaka opio i kana kamailio ana, ua hoea koke mai la na kauwa no ka hele ana aku i ka paina awakea.
Ua hoohala ia he mau kukai kamailio ma ka papaaina no keia hoohui ana ia laua, a ua lilo no hoi ia hea mea maikai ia lakou a pau, a e ka oi loa aku hoi, oia no keia mau makua hookama, no ka loaa ana o laua kahi mea kuleana no ka ae ana i ka mare.
Mahope iho o ka pau ana o na kukai olelo ana mawaena o lakou, ua haalele iho la ua opio la i kana aloha me kana mau makua, a hele holoholo aku la oia ma na alanui o ke kulanakauhale.
A iaia nae ma ke hele ua ulu mai la na hali@ hoomanao ana iloko ona no kona makuahine, ka mea nui hookahi hoi mawaho ae o ke aloha kakia i ka iwi.
No keia mea, ua hoohuli hou ae la oia i ke alahele noloko o ka pa alii no ke kuka pu ana me ke aloha, no ke kii ana i kona mau makua no ka akoakoa pu ana mai no ko laua la e mare ia ai.
He manao maikai keia o na mau opio la, a oia ka ke kanaka opio i pane aku ai me ka hookaulua ole, nana ponoi no e kii, i hiki koke mai ai laua mamua ae o ka manawa kupono.
Ua lilo nae keia mau olelo i mea e hoouluku ai i ka noonoo o ka wahine opio, a i mea hoi e hoopau ia ai keia mau manao mawaena o laua ua hele aku la laua e hoike i keia manao imua o ko laua mau makua, no ka mea kupono e kii @ makua no ha hiki kino mai ma ko laua la e mare ia ai.
A oia ka kona mau makua hookama i pane mai ai, mamua ae o ko olua manao ua hala mua aku la na elele, me ke kauoha awiwi ana no ko laua hiki kino mai.
Na keia mau olelo a ka laua mau makua, ua hoopau ia ae la na manao pioo mawaena o ua mau opio la.
Ua hoopau loa ia ae la ko lakou kamakamailio ana no ia mea, oiai ua maopopo loa ka manawa e hoohui ia lakou he alo a he alo, a oia ka ua mau opio nei i haalele koke iho ai i ka paalii, no ka huli hoi ana no ko laua Kakela.
Mamua ae o ka hiki ana mai o ka manawa e hoohui ia ai o ua mau opio la, aia hoi, ua pihokui o lokoo ke kulanakauhale me na liuliu ana no ka lae hoohui ia ai o ua mau opio la.
He mea oiaio no hoi, ua aka like mai la na mea a pau me ka manao ohohia no na hoohiwahiwa ana no ka la e mare ia ai o ua mau ui la a he mea hoi i ike ole ia kona lua mai kinohi mai.
He hoike keia mau hana hoohiwahiwa i ke ohohia puni ia e na mea a pau i ike i na mau opio la, he kalena ko laua i hoopiha ia me na haawina o ke aloha, a oia mau hiona e kau la maluna o na mau ui la, ka mea nona i @ aku i na manao o ka lahui Irelani a @ i mea hookahi.
_____
JOHN MALAEY
Mea Hana Umeke Laau.
Ua hiki ia'u ke hoohiauhiau i na PUAIU me @ maunaloa. O na Umeke Laau pukapuka ua hiki loa ke @. E hookoia no na kauoha me ka eleu. E kipa mai e ike no oukou iho.
He Kuike ka Rula.
Keena Hana i Ma ke alanui Moi Helu 160. Leleo Honolulu. 18t-1m