Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 5, 3 February 1900 — Page 3

Page PDF (782.40 KB)

This text was transcribed by:  Donnette Kapono
This work is dedicated to:  Ambrose Sr & Lottie Puni (Poepoe) Kapono

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO WALOHIA NO KA LEDE ELENORA

Ka Ui Nohea i Hookaawale ia mai ke Alo aku o na Makua A I OLE Ka Wahine Opio i Auamo i na Koikoi a Kona Makuakane i Hana ai.

MOKUNA IV.

ILOKO O KA HALE PAAHAO

      Lalau iho la ke kiai he ipukukui e a homimi ana, a malalo o kona wahi malamalama uuku i alakai aku ai oia i kana mau malihini no lalo o na anu pohaku e waiho mai ana mamua o ko lakou alahele.

      No kekahi manawa loihi loa ko lakou iho ana ma ua mau anuupohaku nei, ala hoi, ua h@a aku ia lakou i kekahi keena akea, a maloko ona e noho ana he kanaka aoo.

      I kona ike ana mai i keia mau kamahele ua ku ae ia oia a konou mai la i na malihini, a ia wa no i nee aku ai ke kiai a noi aku la i ke ki o ka rumi o O ʻ Learey i hoopaa ia ai.  O keia kanaka aole no hoi i ia he mea okoa aku, aka, o ka luna nui no ia o ka halepaahao, luliluli ae la kona poo me ka hoike pu mai aia he kahunapule maloko o ke kanaka poino, a ua ae ia hoi na mailihini e hele aku no iloko oia rumi ia wa ano.

      Aka, i keia manawa no nae aia kona mau make maluna o ka wahine opio a me kona kokoolua. ka wahine aoo, a no ko laua mau helehelena kaumaha i hoopiha aku i ka puuwai o ka luna paahao me ke aloha no laua, a haawi mai la hoi i na olelo o hoomamaia ai na puuwai i hookaumaha ia.

      E hoolana. E hoolana i ka manao, no ka mea, aia no he mau ka hoaka no kona palekana. He oiaio ka ʻ u e hoike aku nei, ua maopopo loa e loaa ana no na huikala ia ana i na mea poino.

      Na keia mau huaolelo i hoohikilele ae i ka wahine opio, me ka pana kapalili ae o kona puuwai, a naka hoaloha ae ia hoi kona kino me ka hoolono ana aku hoi o kona mau puka pepeiao no na lono hauoli hou e pae mai ana.

      O ka wahine aoo nae kaulona pono aku ia oia maluna o ka luna paahao, a me ka leo pihoihoi ninau aku la.

      Pehea i loaa ai ia oe he pana o ke kamailio ana ia mea.

      Ma na lono i hoike ia ae a i hooia o ia.

      Oia wale ae ia no anei?

      Aole, aka, ua hoike pu ia no maloko o na nupepa a pau.

      Ua hoike pili aupuni ia anei?

      Aole, e ka wahine maika i, no ka mea, aole ke kiaaina hou e lawe ana, i kona noho a hiki i ka hola 12 a me he mea la mahope aku oia wa e hoike pili aupuni ia ai.  A ua lohe pu ia hoi iwaena o na poe a pau, ua hooholo o Kiaaina Hunter e huikala iaia i kona wa e lawe ae ai i kona kulana.

      Ma keia wahi i haawi aku ai ka wahine aoo i ka hoailona no ka nee ana aku imua i ke kiai, a mahope hoi o ka haawi ia ana o na kunou hoomaikai ana mawaena o ka luna paahao a me na malihini, aia hoi, ua hoomau aku la ka kamahele i ka nee ana no mua o ke alahele ma kekahi alanui ololi.

      Aole no i liuliu ko lakou naue ana aku, ua hoea aku la lakou ma kekahi wahi keena uuku, a malaila i ku iho ai ko laua alakai a wehe ae la i ka puka no ka hookuu ana i na wahine e komo aku iloko.

      Maloko o ka rumi he elua wale no kino kanaka ana e noho ana oia hoi ke pio a me ke kahunapule. E noho ana ke pio maluna o kona wahi punee moe, a o ke kahunapule maluna o kekahi noho e pilikoke ana ma ia wahi.

      He helehelena haikea ko ke kanaka lawekala e hekau me kona kino i hele a wiwi, aka, o kona mau nanaina nae e hoike mai ana, he kanaka opio wale no oia nona na makahiki he 23.

      A i ka ike ana mai o na lawehala i na wahine e ku aku nei imua o na me ka hikilele nui ku ae la oia iluna a lele aku la maluna o kona mama aloha a me kana wahine opio a me na waimaka oiaio e huai ana ma lalao lilo mai o kona puuwai, puili ae la oia ia laa me ka haawi pu aku i na muki o ke aloha oiaio.

      A me ka malie hoopili mai la, oia i ke poe o kana wahine mamua o kona umauma me ka haawi aku hoi i na olelo i na puuwai i hoehaehaia ma ka puana ana mai.

      E kuu makuahine, e kuu Nele aloha. E hoopau ae i ko olua mau manao kaumaha noʻu, no ka mea kaawale loa aku na popilikia mai aʻu aku.

      Aka, aole nae i hoopau ae kona makuahine i ka uwe haaloulou me ka noonoo malie ae.

      E kuu keiki. E kuu keiki.

      Ae, e kuu makuahine, wahi a OʻLeary a panai hou aku ai me na waimanak o ka hauoli e haloiloi ana ma kona mau lihilihi e hookuu ana ke kiaaina iaʻu, a ua haawi mai oia i kona ae.  E kuu makuahine aloha e huikala ia ana au mai ke karaima aʻu i hana ole ai.  Ua koke au e halawai me ke kaula li kanakana, aka ua hoea mai la na hoike oiaio no koʻu hemolele.

      Haliu iho la oia ma luna o kana wahine aloha a me ka leo malie haawi iho la oia i na olelo hoolana i ka i ana iho.

      E kuu Nele aloha, i keia auinala i manaoia ai e loaa mai ana iaʻu na huikala ia ana , a ia wa auanei e haalele iho ai i keia wahi i pia i na kaumaha a me na luuluu.

      E noho iho e kuu mau aloha maluna o keia wahi pun-e, no ka mea ua hoonele ia mai au me ka ikaika o na lala. A e like me ke kona a ka mea poino noho iho la laua, a o ua OʻLeary nei hoi mawena o laua.

      I ko lakou wa i noho iho ai ua ku ae la ke kahunapule me ka lalau ana aku i kona papale.  A ia wa no i ike koke mai ai oia i keia manao o kona hoaloha a me ka leo pihoihoi pane mai la oia.

      Mai haalele koke mai iaʻu e ka makua Goderika, ka me ahoi i noho pu me aʻu i ke ao a me ka po i na manawa lehulehu i kaahope ae e kaana pu ana i koʻu mau ehaeha.  Aka, e noho iho a e hauoli pu hoi me aʻu no kou lanakila.

      A e huikala pu mai hoi iaʻu no ka mea, mamuli o koʻu pioo loa ua poina au i ka hoolauna aku ia oe i keia mau malihini.  E kuu mama e ike ae i kuu hoaloha, ka Rev. Guderika.

      A mahope iho ua hoolauna aku la oia i kana Nele aloha i ke kahunapule, a i ko lakou wa i launa ae oia no ka wa i pane mai ai o Guderika me ka leo malie.

      Aole e kuu keiki. Aole he iini iloko oʻu no ka haalele ana iho ia oe a hele aku e makaikai i ka poni ia ana o ke kiaaina hou, aka, no ka hookuu ana aku ia oe e launa me ka ohana. A e huli hou mai ana no au iloko o ka manawa pokole.

      Ma keia wahi i ku ae ai oia me ka hoomakaukau ana e puka aku iwaho.

 

Nuhou Kuloko.

      He maikai no ke kulana o keia la e nee nei, aole he maʻi, a i ole he make ia.

      He onawaliwali ko makou Hope Lunahooponopono e waiho nei i keia mau la.

      Ua hoomau loa aku la ka moku haukapila Misiouri ma kana huakai no Kapalakiko.

       O ka nui o na dala i uku ia i na pualikoa i ka mahina aku nei o Ianuari, he $27,500. Nui no.

      Mamuli o ke ululohi loa o na eke leta o ka Hikina i haule ai ka mokuahi Moana mai kona hoea ana mai i ka Poakolu nei.

      O ke kiekie no o na make o ka lahui Hawaii he 74, Iapana 44, Pake 32, a o ke koena iho o ka 174, he mau Amerika, Beritania, Pukiki, a me na lahui e aku, o ka mahina o Ianuari i hala aku la.

      Ua loaa mai la he mau hoike ana i anei, ua kipa aku la o Misa Ivy Kanoeaulani Richardson o Hilo i ke kulanakauhale o Roma a e hoohala ia ana hoi eia he mau pule malaila no ka makaikai ana i kona nani.

      He Iapana kai kaawe ae iaia iho ma ke kakahiaka La Pule nei, ma kahi hoomalu ma Kalihi.  Ua make loa oia i ka wa i loaa aku ai.

      Ua hoopuka ae ka Papa Ola o na make a pau i ka mai numonia e kaha ia lakou no ka nana ia ana e na kauka, malia aia pu he mau anoanoa bubonika maloko o lakou.

      O na mai bubonika kakaikaha a ka make i hookoe iho ai, he elua wale no i hoomaopopo loa ia i keia wa ua loaa ka palekana, a o ka nui iho aia no ia iloko o ke kulana anoninoni.

      O ka nui o na poe e hoomalu ia nei i keia wa ma kai o ka hale hoahu aila mahu he 1,055, a maloko oia huina he 194 Iapana, 342 Pake, 519 Hawaii. Ma ka la 5 o Feberuari e hookuuia mai ai he 723 o keia heluna, a ma ka la 8 e hookuuia mai ai ke koena o 332 e homaluia nei.

      Ua hala aku la no Waimea, Kauai, ka mokuahi Kinau no ka hooili kopaa ana, a malaila e holo loa aku ai oia no Kapalakiko me ka piha kopaa.

      Ua loaa mai la he laau no ka lapaao ana i ka maʻi bubonika maluna o ka Moana, a ua hoao mua loa ia aku ia maluna o Wer Robertson ka haole i loaa ai i ka maʻi ma ke po Poalima nei.

       O ka heluna o na poe e hoomalu ia nei ma na kahua hoomalu ekolu o ke aupuni, penei no ia, he 1,055 ma ka hale hoahu aila, 1,208 ma ka pakoa a me 5,800 ma Kalihi, no lakou ka huina a pau he 8,063.

      Ua hoike ia kau ka lohe ia Pain i ka wa e pau ai na kaa hapaumi i ka hoomaemae ia, na ae ka Papa Ola e hooholo hou ia.

      Eia makou ke hoopuka aku nei he hoolaha na ka Hui Hawaii Kuai Aina e hoole ana i ka uku ana i na mahele puka a makou i hoike mua aku ai.

      Ua loaa mai nei ka lono mai Kapalakiko mai e kipa mai ana ka moku lawekoa Warren i anei mai Manila a me Guam mai kona alahele no Kapalakiko.

 

E Hoolohe i Keia

      Ke hoike ia ka lono i na poe a pau o Hana, Maui, o na poe a pau o makemake ana i ka Nupepa KE ALOHA AINA, e hele ae oukou e hui me koʻu Hope, ma Makaalae, Hana, ma ke dala kuike wale no e hoea ai ka nupepa, a o na poe a pau he koena aie ko lakou i ka nupepa i ka makahiki i pau, e hookaa koke ae oukou ma ka lima o koʻu Hope, oia J. W. Keanini, oiai, au e kaawale ana ma Honolulu.

Me ka oiaio, G. P. KAUINAKAOLE, Luna Nupepa o KE ALOHA AINA no Hana, Maui,

 

HE MOOLELO WALOHIA NO KA UA SOPAEA.

ILOKO O KA HANOHANO A ME TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA.

      Mamua ae o ka hoea ana mai i ka la e mare ia ai ua mau opio nei he mau la kuapapanui loa ia o ka hana maluna o ua mau opio la, aole no na mea e pili ana i ko laua mare ia ana.

      Aka, no ka hoolaulea ana no ia i ko laua mau enemi, na hoaloha a me na poe ilihune o ka aina, ka poe hoi a laua i hooholo ai, e lilo ka malama ana malalo o ka laua hooponopono ana.

      O na poe e pau i komo iloko o na hana hookaumaha,  ua komo a ino maoli ka laua e hooponopono me ka malie mawaena o na haku a me na kauwa, me ka loaa ole ana he mau eneenemi ana mawaena o na aoao elua.

       O ko laua komo kino ana iloko o na hana hoolaulea i ku i ke aloha ia, he ume hoolauna mau ia i kela a me keia sekona o ka manwa, a he alahele no laelae hoi e hiki ole ai ke hoonioniia i na la o ko laua hoohui ia aku iloko o ka mare i ka wa e hoea mai ai.

      O ka ui a me ka waipahe o ka kana mau hana, he kumu nui ia i apo ia aku ai ka laua mau hana me ke aloha maoli ia e ua poe kiekie a kaulana o ka aina.

      He oiaio no hoi, he elua la mamua ae o ko laua mare ia ana, ua hoea kino mai la kona mau makua e iki maka i ka mare ana o ka laua mau keiki.

      A iloko hoi o na waimaka e hiolo ana mai na lihilihi mai o kona makuahine, apo mai la oia ma ka @ o kana keiki, ka pua hookahi hoi mailoko mai o ko laua puhaka no hoi.

      I ka maha ana ae o na hoonioni ana a ka Waimaka, aia ka wa i hooko aku ai ua opio la no ko laua mare ia, no ka mea a kona puuwai i aloha ai.

      Aohe mea a kona mau makua  mai ai ai ka makemake o keia ua keiki, oiai, o ka laua makemake no ia, a i hoopau loa ia ai hoi kou manao auwana ma ke kaahele a ma na aina manao

      A iloko no hoi o keia mau la elua na uhi  holookoa ia ke kulanakauhale alii o Dubelina, e ia wahi @ ola a ka nani i hoomomua ai

      I ke ao, aia ke kahiko o na haa aupuni like ole ke hookuu e mai ia mamua ae o ka manao uo ia ai ua mau ui la a i ka @ ua kahiko mai la na kuikui o ahi lamalama, ai ka nana aku, ui a he nani maoli no.