Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 7, 17 February 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO FEBERUARI 17, 1900.

Ke Aloha Aina

HOOKUMUIA No ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa n aka Lahui Hawaii 

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahoononopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoohana.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

EMMA A. NAWAHI

            Puuleu o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU…..Feb. 17, 1900

 

            AOHE no he mau lono ano nui i loaa mai la maluna o ka mokuahi Austeralia, e pili ana i ke kulana o Hawaii nei. Aka, aole no nae ia he mea e hoopau ia ai o ko kakou hoolono ana aku i na leo hanehane e pai mai ana mai ke kai mai.

            MAMULI o ka ike ia ana o ke nui loaa o na lilo i na pualikoa e kiai nei i na poe hoomalu o Kalihi, ua ae aku la o Peresidena Wood o ka Papa Ola i ka manao o ke Kuhina o ko na Aina E, e unuhi ia mai lakou mai ko lakou noho kiai hou ana malaila. Ua unuhi ia mai lakou ma ka Poakahi nei. Pololei ia mau manao o ke Kuhina o ko na Aina E, aka, no hala hope loa nae kona manao hoemi lilo; ihea no hoi hana mua i kinohi.

            Nui na hana oehaa a me ka uhaai kala wale a ke aupuni e hana mai nei. Aole mai kinohi mai; a o ka oi keia. Ke kua@ la ka iole me ke dala o ke aupuni. Ina ua manao la he haumia na iole a he mea e hoolaha nui aku ai i ka ma'I; ke kena mai nei no mae ka Papa Ola e hele no kakou e milimili i ka iole. Lohe mai makou he mau iole ola ka kekahi haole e lawe ana e kuai i ka Papa Ola, iloko no nae o kona poli kahi i hii ia ai (I na ehe o ke kuka.) Laki!

            No pae Akamai a pau i ka lawaia iole; o ka wa keia e elea ae ai, aia ka pono o ka loaa o na kaau iole; he luhi ka hele i ka @oana e lawa @ ai a hoi mai kao i ka makeke, alaila loaa na hapaba; ela iho ka luhi ole la ia lakou nei e hoolahu m@ nei. O ke kumukuai be 23 keneta no ka iole make. Nolail@, e wiki, a ku ae ke ahua i ka makeke kuai iole o ka Papa Ola. Aohe no he hewa ke kaha a kaulai. Kupauaha ua hana o keia mau la e ike na nei o ka pulehu kanaka, ke koala holoholona, a o ka lawaia iole.

            MA ka La Fale iho la i hookuu nam@ ia ne ai na luakinia me na hale halawai no ka wa mua loa, a e lohe ia aku an aka leo o ko lakou mau bele e kahea ana i ko lakou mau hoahanau, nahope hoi o ko lakou paa ia ana no kekahi mau la loihi, e ka mana o ka Papa Ola; me ka manao kuhihiwa ana oia ka mea e pau koke ae ai o ka ma'I aka, ke puka liilii mai nei no.

 

            NAWAI la hoi e ahewa aku ko Hilo makaala no lakon la he malama auanei kahi i pau i ka iole, wahi a ka olelo; aia ka poina ia Maui la e ulupa ia mai la. Ua keehi aku la ua kupu ino nei i ka lepo o na Hono a Piilani. Aohe olelo ana no na lahui e ae, o kakou iho no ka kakou e aloha ae, aka, e hoomanao no nae, aia no he kokua kokoke no kakou i ka wa o ka popilikia, oia no ko kakou puuhonua e maha ai.

           

            UA komo e kea nu ia lakou nei me ka olelo iho, i na e kuu laula ia ana ke koho balota me kau wahi ana waiwai ole nana e kaupale aku i ka poe koho. Alaila, aole o "Hawaii no na Amerika," aka, o "Hawaii no no na Hawaii." Wahi a ka P.C.A. i walaau ae ai, a he mea maopopo e komo hou mai ana na poe ino a pau o ke au o ke aupuni Monakia. Ke maka'u honua e mai nei no lakou nei, aohe i lana aku, aia no ka i'a i ka moana, aohe i pilipili kahakai mai.

 

HE HANA HOONUI LILO.

            Ke manaoia nei e wehe i Paka hoonanea hou no ka lehulehu, no keia mua aku. Ua manao ia he mea pono ke nana ona Paka ma ka aoao mauka o ke alanui Beritania, mawaena o na alanui Keeaumoku a me Makiki. Ua pau ia wahi i ka hoomaemae ia me ka manao ana e hooulu maikai ia me ka mauu, aole hoi o na laau nunui loa ke kanu ia ma ia mau wahi, aka, o na mea kanu nenee uliuli maikai a me na pua nani e oluoiu ai ka maka; ola na mea e kanu ia malaila.

            Aohe ne he hewa oia, he mau mea maikai no ia, aka, heaha nae ka pilikia loa o ka llilaehu no ia mea he Paka mamua o na wahi hemahema e ae a ke aupuni e nana ole mai ne.

            O kahi nui a makou e ike nei, oia ka nui o ka lepo puehu mai ka uwapo o Haaliliamanu a hala iuka o Kapalama.

            Aohe noonoo ia mai e ke aupuni i wahi kaawai pipi alanui e kaomi iho ai i ka lepo i kahi wa Aka, he keu no @ne ka ikiiki ole o na maka me ka piha ole o na pukaihu o na Luna Aupuni i ka lepo ia lakou e hele kaa lealea nei ma keia aoao o ke alanui Moi. Nolaila, ke mauao nei  makou he mau hoolilo dala waiwai ole ia; e aho ka noonoo mua ana mai i keia wahi pilikia mamua o ka lu wale ana aku no i ke dala ilaila, oiai, he pono no keia no ka lehulehu.

 

KE KANAWAI SABATI.

            He mau Pake halekuai kai lawe ia ae i ke kakahiaka o ka Poakahi nei imua o ka Aha Apana no ka hewa hehi Sabati, mamuli o ko laua wehe ani i ko laua mau hale kuai lole a kuai aku la i na waiwai ma ka la Sabati neo.

            Ua ole'o ae o Lunakanawai Wilikoki mamuli o na mea e hana ia nei i keia wa e pili ana i kahi noho o na poe i hoomalu ia no ka mai, a me ka halihali ana ina ukana lako hale a me ke kuai ia ana o na mea ai ma ka la Sabati. Ua manao oia, aole he mea pono loa ke kau ana aku o hoopai oolea maluna o keia mau pake. Nolaila, ua hoopai aku @ka aha i kekahi o laua, oia o Wing Loy he $1.00, a ua hookau wale ia mai kekahi.

 

EIA KE HOAA MAI NEI.

            Nui na Kepani me na Pake o ka pa hoomalu o ka Halekoa i hookuu ia mai ma kela pule aku nei, no lakou hoi ka huina ma kahi  o hookahi tausani a oi; ke hoaa mai nei i kahi ole e noho ai.

            Ke hou hele mai nei io a ianei me ke ake e loaa kau wahi e hoomalumalu ia ai ko lakou mau poo.

            O kekahi maoli no keia o na hana lokoino loa a ke aupuni, ma o ka Papa Ola ala, ka noonoo mua ole ia i wahi no keia poe e noho ai mamua o ka wikiwiki ana e hookuu mai ia lokou mai ia wahi hoomalu mai, kahi i ike ia ua lako i na mea a pau, i pono la hoi ka hookuu ana mei a ke aupuni elike me keia kea no, i nan a hoolako ia mai lakou me kahi kenikeni no ka pakeke, ka mea e hiki ai ke imi aku i wahi hale hoolimalima e noho ai, a e loaa ai ka mea ai.

            O ka hoi ana aku a noho hoopili wale i kahi o na makamaka a me na hoaloha, he wahi la hookahi paha ka hoihoi mai o kamakamaka. A o ka hopena, e lohe ana i ka leo i ka mea hilahila.

            He haua hoomainoino maopopo keia a ke aupuni i keia mau kino uhane a ke Akua i hana ai. E noke ka ke puni i na hale o keia poe a pau i kea hi, alalla, hookuu mai ia lakou e kuewa hele i kea la me na wahi opeope. He haawina nae keia mau hana e ao mai ana ia kakou e noonoo iho i kea no o na hana a la mea he haole, i ke haole ino la hoi kakou la, kukahalelo na hale o Kailua.

 

NA HALAWAI HAIPULE.

            Ke hai ia aku nei ka lohe i na mea a pau, e malama ia ana na anaina haipule o ka Ekalesia o Kanmakapili, ma ka Hale Halawai o Kapalama Chapel, e hoomaka ana ma keia Sabati iho, Feb. 18. Ehoomaka ana na hana ma ka 10:30 a.m. Kula Sabati, Auaiua Haipule, Hora 11:30 o ke kakahiaka.

            Nolaila, ke kono ia nein a hoahanau a me na haumana Kuia Sabati o Kaumakapili a me nu mea a pau e hele mai lakoo.

 

UA HALA AKU NO KAHULUI A ME HILO.

            Ua hala aku la n oKahului a me Hilo ma ka po Poalua nei malama o kahi mokukaua Iroquios o Kanikela Haywood, Pesidena Wood o ka Papa Ola, Kauka Carmichael o Amerika Huipuia a me A.C. C. Atkinson.

            E kipa mua an aka Iroquois ma Kahuiui n oka huli pono ana o ke Kamekela a me Kauka Carmichael i kea no o ka hooili ia ana o na eke kopaa main a mahiko aku o Haiku, Sprechesville, Wailuku a me Paia.

            E hakilo pu aku ana no hoi me Peresidena Wood i ke kulana mai ma Kahului, a mahope aku oia e holo loa aku ai lakou no Hilo.

 

ELUA MAI MA'I HOOHUOI.

            Mai ka Poaono mui a hiki iho la i ka La Pule nei, he elua mau ma'i i hoohuoi ia. He hookahi he kanaka Hawaii non aka inoa o Aluli, mai Kalihi mai. Ua loaa oia e waiho ma'I ana ia C. Hagan, he luna nana, a ua hoike koke ia mai ka lohe i ke keena o ka Papa Ola, aka, mamua ae nae o ka hiki ana aku o na kauka i kahi o ka mea ma'i, ua make koke iho la oia.

            Ua lawe koke ia mai oia no ka hale kaba kanaka o ka Papa Ola, a mahope o ka lawe ia ana mai o kekahi mau mea oloko ona ua lawe loa ia aku la kona kino e puhi i kea hi. Ma ka nena ia ana e ke kauka o ua mau mea la aole i ikeia na anoano bubonika, aka, mamuli nae o ka ike ia ana he mai numonia kona pela iho la oia i puhi ia ai i kea hi.

            O ka elna be bebe pake, non aka inoi o Ah Choy e noho nei @waho o Kalia. Aia oia ke kiai ia ia me ka makaala e na kauka, aole oia e lawe koke ia ana no ka haukipila a hiki i ka wa'e maopopo Jea ai kona kulana mai, aka, ke hoomaopopo ia la no nae ke hoomaka mai la ka pehu i kona kino.

            Ua lohe ia mai ua loaa o Armestrong Smith, ka luna nui o ka haukipila bubonika i ka ma'I O ka  ekolu la keia o kona waiho mai ana, a ua hau wawa ia ae ua loaa oia i ka mai babooika, aka no hoike ae nae kekahi kauka aupuni na loaa oia i ka mai kauka aupuni ua loaa oia i ka mai puu eha. O ka mea kupanaha nae a makou e ike nei e pili aua no kona kulana, oi ka hoike a Kauka Hoffman penei:

            O Armstrong Smith, i hoomailo ia e ka mai puu eha no elua la, i keia po La Paule, ua loaa iaia he ana five 100 3-5 a o kona pana he 78. Ua pehu iki ae kona kona uha akau a me kona puhaka. A mamuli o kona ahuwale i kahi o ka mailele, nlaila, hooholo iho la e hookomo i ka laau hoopau mai ahulau.

            Ma o ka hole ana o ke Kauka Hoffman, aole kona he mai bubonika, na ia mea i hoopau ae i na kamailio nui ia ana nona e pili ana i kona kulana. Aka, ua Iohe mai makou ke kanalua nei kekaki poe i kulana maoli o ko Armstrong Smith mai.

 

THE HUB

HALEKUAI NANI O KE TAONA.

            Ua loaa mai la ia makou mai ka lukina us lole huluhulu aleele i hana noeauia o na paikini hou. O ka waiwai io he $15.00; aka, mamuli o na La Nui, e loaa no ma.

 

Ka Hub, ua hoemiia 10.50

            He 150 Paa Lole Hui hulu Belu a me Eleele o ka loaa ana mai la no ia mai ka hikina, he nani ko lakou mau hanaiua, a ua hanaia me ke akabele e pili peno ai i na mea a pau. O ka waiwaiio he $15, aka no na La Nui e loaa no ma.

 

Ka Hub, ua hoemiia S.50.

            E hoomanaoia o ka makou waiwai o na lola Aahu, Kamalil a mo Opio, a pela pu hoi me na Papale, Papale Kapu, me ua Lako Aahu e ae he hou loa.

            E Kipa mai a elike @ @ mamoa o koa kuai ana, a e hookoaia no kekahi o kau mau daia. E ham@ aku ana ku makou halekuai i nap o a pau a hiki I ke Ka@eimaka.

J.S. SPITZER.

Alanui @ E. KOKOKO I HE ALANUI PAPU.