Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 10, 10 March 1900 — Page 8

Page PDF (579.89 KB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

8                   KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 10, 1900.

______________________________________________________________________________

HE KAAO HAWII

NO

HAINAKOLO

________

 

Ka Ua Nohea a wipio.  Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na Puani Paa o Kuahel@ni.

_________

   Ua kau mai la lakou i ka aha kupua, oaha o Kuwahailo, ka aha alii o Kuaihelani, o ka aha lahui o Kuaihelani.  Ua hoouluulu mai la o Kuaikanakama i kona ohana alii a hoike aku la, ina e haule ana keia mau aoa o kuu aina ilalo owau no ia a pii mai la maluna o ko’u ana, no ka mea, he maku loa ia ko makou aha.

   Makau iho la o Kaholoalii, no ka mea, akahi no a hoe o Aikanaka i kona mau home.  Kiei mai la ua elele nei a kahea mai la.

   E Kaholoalii e, aole anei he mau makihini maloko o kou home?

  

 

 

 

   Ae, he elua mau malihini eia ae no iloko nei.

   I keia wa i aku ai o Keaumiki ia Keauke, e kahiko kaua i ko kaua mau pono, i make iho no kaua, ua aahu no kaua i ko kaua nau kahiko alii o ko kaua aina aloha.

   Olelo aku la o Aikanaka, i kena mai nei ke ‘lii ia’u e kii mai ia laua, me oe pu kekahi,ua kau mai nei makou i ka aha kapu, ina kakou kookoe aku i ka aha, hele aoao ae no kakou, ma ko makou wahi e hele ai malaila mai no oe, ae aku nei o Kaholoalii.

   Eia no ka punohu o Kuaihelani ke ku nei, a ke uwe palauma mai la o Kuaikanaakama, no ka ike ana mai i ko lakou punohu.

   Ninau aku la o aikanaka i ke ka kamaaina.  Auhea na malihini a kakou?  Eia paha imua o ka hale kapu o ke akua.  A ia wa i kena aku ai o Aikanaka, e kii uku oe ia laua a hele ae kakou.

   Ae, a ku la o Kaholoalii i ka akemake o ka elele a kona haku alii i hoouna mai ai, a i kona kiei ana aku e ku mai ai a kana mau malihini iloko o ko laua mau kahiko alii nui.

   O ko Keaumiki mau pono, he malo anienue, he ahuula e lalapa ia ana a ke alii a puni ke kino, ka papale mah@ole, ua loike me kaimu ahi ke okooko enaena, a o ke kook@ ana e paa ana e anapu mau ana ka uwila ma ke pooo, a o keia mau kahiko  kaua i ike ia ae la, ioioa no kai ia Keauka.

   I keia ike ana o Kahol@alii, ua haule koke iho la oia no ka eehia, a liuliu kokolo aka la oia a honi iho la i na wawae o ua mau eepa nei, me ka hooula pu ae i keia mau hua pule.

   O Kane ame Kanaloa e ola au me kuu ohana.  A i k@ mahie ana o kona mau noonoo kupilikii, ua pane aku la oia.  E hele kakou ua kii ia mai nei olua e hele a owau kekahi e hele pu ana me olua.

   E puka oe e kapuo i ke kau o kuu kaikuaana alii o Kuaikauaakama, o oe mamua a o maua aku, a o Aikanaka mahope e mai o maua me kona kau knaka, a o ka mea i malo ae ana mamua, make no ia Kauaikauaakama, ke alii nui, @ona keia kapu, o oe ua noa oe.

   I keia wa i pane aku ai o Kuaikauaakama i kona ohana, ma ke haule huu lihi owau no ia i pii mai la maluna,, a e hoomaopopo hoi oukou i keia.

   Puka mai la o Kaholoalii a kapuo mai la, a oili mai la no hoi o Keaumki a me Keauka, ike iho nei o Aikanaka i kona poino moi iho la lakou ilalo, a o ka poe hoi o kahi kokoke i uwa mai nei ka pihe a haalele, uwa hou ka pihe, hoomau mai la ka hookani pihe ana.

   Lohe aku la o Kuaikauaakama a me na mea a pau i ke kani o ka pihe, a ia wa i haupu ae ai oia, aole kei he huakai e, aka, o koma mau pokii no e kii mai ana i @uu luni, a o ka luhi no a makou a pau, nolaila, kena aku la oia e kii kokeia o Hainakolo e lawe mai e ike i na makua.

   Ua kahiko ia o Hainakolo, a ua like me ka ula ahi e a ana kona ui.  Hoike aku la oia ia Hainakolo,e ko mau makua aku kena, e holo koke aku oe a ka aha, ku mai oe ma kahi e o ka ua mua o ko makua kane opio, a o ka ua mahope o ko makou muli loa ia, a ia wa i hoea Mai ai o Luukia, a mai hookokoke aku olua o make olua i ke kookoo akua.  Aia a haule ka aha ia laua holo aku no oiua, a o oe e Hainakolo lehei oe iluna o ka mea mua, o oe Luukia e lehei oe i ka mea mahope.

   I keia wa a ua mau eepa la e kai nei ua hau le iho ia na aha ekolu ilalo, ua ku koke mai la o Kuaikauaakama me ke kaumaha i na pokii me ku naalulu o ka leo ma ke ano hookanaka, no ka mea haule kona malunia ia ia Hinaaiulunui, wahine hapai koke ae la oia @i kekahi mele i maa i ko lakou mau paeaina, a pela aku a puni ka lewa lani.

   No Keaolohilani mai na kupua ai aku,

O Kuaihelani ka aina o Kawahailo, I ha@ houkua ia hookanaka,

He kanaka no o kahi ka po o lua ka po,

Na kolukolu ka po i mawehe ka aa.

He mau kolukolu ka po e oha ka po.

Na puu lima i hanau ma o ono ka po.

O @onoono a Hiku o walu ka po.

Eia na iwa o iaiwa ka po.

O na iwa a Kapo o lele ka po.

Lele wale ka po i o u hanau hope.

Hanauia mai kakou he kapu he ihi

Na Kapopkinikini kakou i hoolaha,

O Kapomauoma@o ka hooulu akua,

Loaa mai kakou ia Kapomanomano

He manowau e Kuaikau@akama,

He mano oloa @ Manamana,

Na ka mana kupua kakou i hoike,

I ikeia kakou ua haule ka aha kupaa

Moe ilalo ka aha o Kuaihelani

Naele ka aha hui alii e,

O ka aha kau iluna i o Makalii.

Hina moe he kapu i o u kahu elua,

O’u pokii alii ilooko o ka upnupa kai.

Iloko o ka ale hakoikoi e i Kahiki,

Hiki o Keaukik@ ka puulena,

O keauka kapuulena o ka mo@ na e

E o’u lani pokii,

O’u pokii e,

Hoopokii wale aku no wau ia hai,

Kaili wale ia ae no ka’u wahine,

Ai wale ia mai no ka’u loaa,

Moe kapulu ia iho kuu hale,

Pepehi ia mai paha ka’u kekiki,

Hoomoe ia aku paha i ka lepo,

Kaohi ia mai kuu huhu,

Okalaka’a kuu inaina,

Nahaehae ka mana o ke akua,

He akua au o Kuaikauaakama,

Hanai ia wau i moana kai eleele,

Ka aina huna o’u ku una,

No makou ke kupuna ikaika loa.

O Kumakanui o Kumakaiki

O kuwahailo ai akua e,

Mokumoku kini o ke aku la,

He akua o’u pokii aliii kapu.

O Halalaualiialono e,

Ko makou mua haku no ia,

E Keaumkiki e, e Keauka,

Eaia wau la ua hookanaka ,

E o’u haku aliii lani pokii e,

   I keia wa e kahea ia nei ka imoa hui o Kuaihelani, ua kau ke ano eehia o na mea a pau e noho ana ua hii mai la o Keaumiki ia Hainakolo a o Keauka hoi ia Luukia.

   O kauikauakama hoi, ua kaa aku la oia iluna o ka lepo no ke aloha i na pokii a me ka ohana, ua moe like na ohana alii ilalo, a pela pu me na makaainaua i ka makau i keia mau alii iho kapu maoli no.

______..._____

   E alawa ae i ka hoolaha a Katski o puka aku nei.

   U hoea e la ka mokuahi Kinau ma Makaweli a aia oia ke hoolei la i kona ukana.

   He 1,500 ka nui o na iole i kuai ia e ka Pa[a Ola.  Nui no keia mau dala i uhauha ia iho la.

   Ua hoopai ia o Rialto he hookahi makahiki hoopaahao no ka hewa powa ma ke alanui.

   Ua makemake ia na poe mea mekini a pau e waiho nei maloko o kahi hoahaukana na Aala, e kii koke ae me ka hakalia ole, e nana ae i ko lakou mau inoa.

   Ua make mai nei ma Nu Ioka o Hanale Walakahauki opio, ma ka la 22 o Feberuari, i kona wa e liuliu ana e holo aku no Parisa me kaua wahine.  Ua puhi lehuia kona kino, a oia lehu ka ke wahine e hoihoi mai nei, a ma ka Auseteralia o ka la 14 e hoea mai ai oia.  He 25 ka nui o kona mau makahiki, a o Senatoa Ha@ale Wala@ahauki kona makuakane.

______________________________________________

HE HANA AKAMAI.

_________

   Ma ka po Poaono nei ua hopu ia iho la e Hope Ilamuku Chillingworth a me makai Hanrahau, he haole i hoohuoi ia nana e aihue nei i na dala a ka poe ona, a i koike ia aku hoi i ka halewai.  Oiai na makai e ku ana me ka kihi o na alani Papu a me Hotele e makaikai ana hoi i na poe e oili mai ana mailoko mia o ka hale iau rama Criterion i hele a luhe i ka wai o Paieie, ua ike ia aku la he haole nona ka inoa o J. H Rialto, e hahai ana ia lakou.

    Ua hoaaku aku na makai he haole iloko o ka aahu o ka luina moku, a hoonaona iho la, ua ike koke mai la o Rialto a ukali aki la iaia, aka, mamuli nae o ka ike ana o ke kolohe aole i ona kana kanaka e manao nei e powa ua hoi hou mai la lana no ka hale inu rama.

   Ma keia wahi i hooholo iho ai ka Hope Ilamuku oia ke hoonaona, nolaila, ua hele aku la lana no kahi pouliuli o ke alanui Kukui, a moe iho la ilalo me ka pee ana o makai hanrahna ma kahi kokoke a ka Hope Ilamuku e moe ana.   O ka Iuina hoi i kuhikuhi ia aku hoi kana mea e hana ai, ua hoike aku la oioa me ka maalea ia Rialto, aia he hoaloha nona ke waiho ona la ma ke alanui Kukui, a ua makemake hoi oiae hoihoi i ka hale.

   Ua eleu koke mai la ke kolohe i keia manao o ka luina, a hele aku la no kahi o kona poino e waiho mai ana.  I ko laua hoea ana aku malaila, ua hoonioni koke aku la oia i ka mea ona e waiho ana, a i kona ike ana aole he onioni ae, ua hoouna aku la oia i ka luina e nana i na kanaka e hele mai ana.  Me ka hoohakalia ole hoi komo aku la na lima o ua Rialto hei iloko o ka pakeke o ka Hope Ilamuku, a lae aku la i na dala a pau.  I kona ike ana ua holopono kana hana kolohe ua hu@ ae la oia e hoi no ke taona, a ia wa no i alualu ia nai ai oia, a mahope o kona holo ana no kekahi wahi loihi u aa aku ia oia i na owau o ke aupuni a lawe loa ia aku la no ka halewai.

Ma keia wahi i hoahuwale ia ae ai kaua no’@ huna, a mkhi koke aku la @ ka Hope Ilamuku, aka, aole nae oia i hoolohe ia mai.

_______..._______

   He keaka no ko ka Ohuma i keia po.

______________________________________________

Kauka I. Katsuki.

______

   Keena hana a me kahi nobo, alanui Vinia, mawaena o ka alanui Nuuanu a me Muliwai.

 Na Hora Hana: 9 a ka 11 a.m.., i a ka 8p.m.