Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 16, 21 April 1900 — Page 7

Page PDF (696.91 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA POAONO, APERLIA  21, 1900

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UI MINEWA

A ME NA

Kaikunane Eiwa

Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA.

   A he mau miliona he mau eneginia akamai loa ma ke kukulu ana i na papu kaua ikaika, ka eli ana i na auwah@, ka hoomoe ana i na alahaka kau i ka lewa, a pela aku, he hapa o lakou e auamo ana i na kipikua, a o kekahi hapa hoi me na kopala.

   O keia ka ikaika o ko kaua au puni a'u no e hilinai piha nei e loaa ana no ia kaua ka lanakila, wahi a ka moi opio.

   Luliluli ae la ke poo o ka wahine kilokilo a pane mai la.  E kuu haku moi ua kuhihewa loa, aole i helu ia ka ikaika o kou mau miliona kanaka a u @ a lakou ke hooneo neoia iloko o ka wa pokole e na ka naka kupua o ka mokupuni Toledo aka, ua loaa no nae ia'u he mau kokua mai ko'u mau kupuna m@ @ akahi no hoi lakou a hoohana ia.

   Ia wa i lalau iho ai oia iloko o kona poli a unuhi ae la he wahi ipu poki keleawe uuku a me kekahi huhui ki ana i unuhi pu ae ai, wehe ae la oia i kekahi wahi laka uuku e kau ana maluna o na ipu poki nei, a hamama ae la kona po'i a i keia wa no i lalau iho ke kiloki lo i na mea o loko a hapai pakahi ae la iwaho me ka puana hou ana mai.

   E haliu mai a e hoike aku no au i na mea a pau e pili ana i keia mau mea e waiho nei maloko o keia ipupoki, he mau waiwai hooilina keia i hooilina mai ia'u e ko'u mau kupuna, no ka hoopakele ana i ko'u ola iloko o ka wa popilikia he mau mea lakou i loaa na mana kupua, a e ike no oe i ka oiaio o ka'u mau olelo nia keia mua koke iho.

   Hapai ae la ke kilokilo he popo eleele uuku mailoko ae o ka ipu poki keleawe a hoikeike mai la imua o ka moi opio me ka pane pu ana mai.

   O keia wahi popo eleele au e ike nei, he mana ikaika loa kona ma ka huna ana, no ka mea, i kou wa e kiola ai iaia iluna o ka lewa e hoopouli ia a na ka la, ka mahina, na hoku a me na mea kino lani e ae o ka poai lewa.

   He mana ikaika loa aia iloko ona e hana ai i ko kakou wahi mekupuni mai ke ike ia ana mai e na enemi, nona ka ikaika a@ki pouli aole oe e hiki ke ike i na mea a pau e kau ia aku ana mamua o kou alo a nolaila, he uuku iki oia, aka, he wahi hoopakele no nae aia iloko ona.

   Mahope o ka hoomaha iki ana o ka leo o ua kilokilo nei ua unuhi ae la oia he wahi pinao uuku, a kapalulu ae la kona eheu, me he mea la, e hoike mai ana, ua huaoli oia i ka ike ana i keia ao nani.

   O keia wahi pinao au e ike mai la, he kiai @aue ole oia no ko'u mau kupuna, a he mama lua ole ko na ma ke kaapuni ana i ka lewa no ka hoohalua ana i ke kulana o na enemi, he kauwa hoolohe oia a'u i h@linai loa, aole he mea e nalo ana i kona mau maka mai ka mea uku lii a hoea aku i na mea kino nui e pau wale ana no ia i ka ahuwale i kona mau, maka, aole wahi ponalo nalo i nele i ka ikeia eia.

   A maanei lalau hou iho la ka luahine @e wahi omole e waiho ana iloko o ka ipu poki me ka wehe ae iwaho a pane nou mai la.

   Eia iloko o keia wahi omole he wai kupua i ka wa e kopi ia ai he mau kulu wai oloko ona iluna o ka lewa a haule mai no na kulu pa kaua wai wela, i oi aku kona wela i ko ka wai wela e baila ia ana no kenali@a po a me kanalima ao, a i kona wa e pa ai iluna o ka ili ho nua, aole mea ulu, aole hoi he holoholona a hoea loa aku i na mea kolo a pakele ana mai kona mana aku, e pau loa ana i ka make.  E hoopiha pu ia ana ka lewa me kona wela hahana, aole hoi he mea e ola ana maloko ona.

   A ina hoi e ninini ia he mau ku lu wai maluna o ka moana e lilo ana ia he moana wai wela, aole i'a e ola, a pela pu hoi me na mea ola e ae mailuna o ka ilikai a hoea loa aku i ka papaku o lalo, aole noi he mana e ae e hiki ke hoomaalili aku i kona wela.

   A ia wa i lalau hou iho ai ke kilokilo iloko o ka ipu a unuhi ae la he mau paa kamaa, a pane hou mai la.

   E kou haku opio eia ko kaua hoopakele hope loa a ke lanakila na enemi maluna ona, alaila, e poi no ana kaua.  O ko kaua puuhonua no keia iloko o ko kaua wa kupili kii.

   E hoolohe mai eia he eono mau pihi maluna o keia @au kamaa, a i kou wa e uhiki ai i ke pihi mua e hoea koke mai ana he waikahe nui e uhi ia ana ka aina holookoa e ka wai, me ka haule pu mai o na ku@ ua lanipili me ka hoomaha ole no kanakolu la me kanakolu po, aole loa he enemi e hiai ke ku aku imaa o kena inaina.

   O ka elua o na pihi i kona wa e uhuki ia ai e lawe mai ana oia i na kikiro makani puahiohio weliweli loa e ulupa ana i na mea a pau e halawai mai ana ma kona alahele, a hookau liilii aku ia lakou ma o @ anei o ka poepoe hanua.

   O ka ekolu o na pihi e lawe mai ana oia i na alelo manamana o ka uwila, ka luaipele a pela aku, a @ hoohio ana hoi i ko kakou aina @ luahi weliweli e a ana i ka ao a me ka po me ka hoomaha ole, a o na enemi a pau e komo mai ana iloko nei o ka aina nei e hoolilo ia ana lakou i mau kia pohaku.

   O ka eha o na pihi i kona wa e uhuki ia ai e oili koke mai ana he mau miliona o na kino holoholona a hapa kanaka a luku koke aku i na enemi e halawai mai ana me ka alapoho ana ia lakou no ka hoopiha ana i ko lakou hoopo lewalewa.

   O ka elima o na pihi he mau kino manu a hapa kanaka ke oili mai a no lakou hoi ka huina he mau miliona, a e lelo ana lakou maluna o ka lewa no ka paio ana me na enemi.

   O ka eono o na pihi i kona wa e unuhi ia ai e oili koke mai no he halealii nani a maloko ona e mahuhuka aku ai kaua mai ko kaua mau enemi aku.

 

MA KE KAUOHA

NA RULA MALAMA OLA O KA PAPA OLA.

   Ma ka halawai a ka Papa Ola, i malamaia ma ka la 18 o Aperila, 1900, o na hoololi a me na pakui malalo iho nei, ua hana ia no ka Rula Malama Ola o ka Papa Ola i apono ai ma Ianuari 26, 1900, penei:

   Pauku 6, ua hoololiia m@ ka pakui ana i ua huaolelo "papahele a i ole mau papahele a i ole ka lep malalo o ka" oia wahi, nolaila, e heluheluia keia pauka i oleloia penei:

  "Pauku 6--Na hale a pau na mea i k@ kuluia, na k@ena a mahele paha oia ano kahi hoi i laweleweia ai o ka wai i manao ia paha e hoehana ma ke ano mau ai ke kawa-u o ka papaheleia mau papahe e paha a i ole ka lepo malalo o ka papahele a mau papahele paha, e hana ia ua papahele la a mau papahele paha me ka paa loa o aki ole ai a puka ole ai paha ka wai me kahi hookahe wai kupono e komo ai i ka puka hawai no ka hookahe ana a komo iloko o na lua hookahe wai ino, a o ka hoolaio ana i ka paa oia papahele e hanaia ma ke ano e kupono ai i ka manao o ka Papa Ola.

   Pauku 6, ua hoololiia ma ka pakui ana i na huaolelo "koe wale no ma ke pai puna ana ma na aoao a me lalo me ka haua ia me ka paki wai ole," nolaila, e heluhelu ia keia  pauku i oleloia penei:

   Pauku 8--Aole e haua ia kekahi lua hale liilii, kio lepo a lua hookio wai ino maloko o Honolulu nei ma keia hope aku ma kekahi wahi lua lalo mai o kanalima kapuai mai kekahi kahawai, loko, puuawai, lua wai a wai mapuna paha,aole hoi malalo mai o elua kapuai wai @ai ka ialena mai o kekahi pa halo, kue wale no ma ke pai puna ana ma na aoao a me lalo me ka hanaia me ka paki wai ole, ao@  hoi o eli ia a oi mamua o umikumamawa'u kupai a i ole emi mai malalo o eono kapu ai hohono, a aoie no hoi e hookahua ia ma kahi e maalahi ole ai ke ka ana a hoomaemae ana paha.

   Pauku 1@, ua hoolo@ ia ma ka pakui ana i na huaolelo "pahu wai wai ino me tabu wai @ mahope o ka huaolelo "hanawai" e kela mau olelo e hauaia i k@ pauku i oleloia.  "o na wai a pau e hookahe ia ana mai na paha wai pelapela, tabu wai auao, na wahi hoie hoo hanaia ana no ka hol@i ana a i ole wai lua liiilii pahe, aole loa ia e ae ia e hookaheia iloko o kekahi kahawai, loko, punawai, a i ole auwaii @li ia," nolaila, e heluhelu ia kela pauku i oleio ia ia penei:

   Pauku 19--O na wahi ku'i a pau i ka loa hookio wai ino a lua @ p@ e hanaia me na paipu hao wai kepau a painu pohaku hinuhinu o ke ano paipu hookahe wai iho.  O na wahi hanawai, pahu wai pelapela a me tabu wai auau, e hookui ia i na lua hookio wai ino, lua liilii a i ele ma na paipu hookuu wai kiola ioa.  O na wai a pau e hookaha ia ana mai na pahu wai pelapela, tabu wai apao, na wahi hoi e hoohana ia ana no ka holoi ana a i ole lua liila paha, aole ia e ae ia e hookahe ia iloko o kekahi kanawai, loko, punawai, a i ole auwai i elua.

   A o keia rula malalo iho e pili ana i ka nanaia o ka poi maloko o ke kulanakauhale e nakui ia aku, a e hooliloia i pauku 30 no ka Rula Malama Ola o ka Papa, penei:

   "Pauku 30--O kela a me keia hale pakahi, kahi e hana ia ana ka poi e na paahana me na lima maoli e uhi ia ka papahele me ka puna me kekahi hawai e moe ana no ke paipu i hookui ia aku me kekahi lua hookio wai ino a i ole me ka paipu hookahe wai ino i kona wa e paa ai.

   Hana ia i keia la 18 o Aperila, 1900, a hoopuka ia ma ke kauoha a ka Papa Ola.

                                    C.B. WOOD,

                                                Peresidena

 

KEENA O KA PAPA OLA.

      Ua papa loa ia na kanaka a pau, nie ka ae ole a i ole me ke kauoha ole o ka Papa Ola, mai ke kue a i ole ma ka lawelawe ana i na umii, pahele a i ole ka maunu e hoonoho, hoomoe a i e waihoia ana e na age na o ka Papa Ola no ka manao ana e hopu i na iole a me na holoholona liilii e ae,

   Ma ke kauoha a ka Papa Ola,

                        C. W. WILCOX,

                                    Kakauolelo.

   Honolulu, Aperila 13, 1900.

 

NO HOOKAHI PULE WALE NO

He Kuai Hoemi Nui o na Kamaa Miomio.

      E@a ka wa no ka makou kuai hoemi nui no na La Pakoa, (Easter).  O na KAMAAILI ULAULA o na Lede a me na Opio Kaikamahine.  E hoohuli ia ana ka waiwai, e hoohulila i ke ala nui me na wawae e komo ana maloko o lakou, Ina e lawe aku ana oukou mai ko makou mau lima aku, e l@o no ia he mea nui, ina he mea nui ke dala ia oe.

 

Na Kamaa Eleele o na Lede $5.00 mamua i keia Pule $1.50

 

Na Kamaa @ Ula@la o na Lede $5.00 mamua i keia Pule $2.50

 

   Mai kali a keia pule aku, a mai ehaeha hoi i keia kuai make pono i keia pule ina ua loaa i kou mau hoa launa i keia pule.

MANUFACTURE SHOE CO.

ALANUI PAPU.

 

KA HALEKUAI ME AI

O

LEWIS & Co.

   E loaa @ @ Kamano Paakai Mo moma ma ke kuai liilii a makekuei pahu.  Na pelena o na @ pau a me na Lako mea ai o kela @ keia @. E hele mai e hoao @ kakou ho.  Telepona 240.

     A anui Papu.  Helu 111.