Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 17, 28 April 1900 — E HOOMAU I KE KUPAA NO KE ALOHA I KA AINA. (Helu 7.) [ARTICLE]

E HOOMAU I KE KUPAA NO KE ALOHA I KA AINA. (Helu 7.)

(Hoomau ia.) (Kakauia e Mr. Edward kekoa.) A o ko'u leo uwale mau imua o oukou, mai puni aku i keia mau leo kuahaua e kono ana e lawe i ka hoohiki kupa Amerika, a pela aku. E pane aku me ke kuoo, hele pela. A i hoohenehene ia mai me na olelo hailuku mai o ke ano naau awahiua o ka inaina, ea, mai panai aku, aole hoi e hoala aku i na olelo hookuee, e hamau, a e nana oluolu aku. Ina e pane, e pane me ke kuoo a me ka oiaio, a maluna hoi o kela manao kumu, ke aloha aina oiaio. A no ke kupaa o na kanaka Hawaii maoli mamuli o ke aloha i ka aina, oia ke kumu i lanakila ole ai na hana pono ole a ka poe kipi. Pela i puana ia ae ai keia wahi olelo e kekahi poe o lakou, (poe kipi). Hookahi no o makou pilikia, oia hoi, ka hoohiki ole mai o ka lahui Hawaii. (E nana i ka Nupepa Oiaio, Oct. 12, 1894) He mau wahi olelo ano nui loa kela, o ko kakou kupaa no ke aloha i ko kakou aina, oia ke kumu o ka lanakilo ole o ka poe kipi, maluna o ke kumuhana a lakou i hoolala mua ai. A i kela manawa hoi, eia kana hoowalewale nui a Amerika ke hana mai nei, he koho balota akea me ke ana waiwai ole, a me ka hookahi dala auhau kino. Maikai no keia maunu a ke aupuni Amerika o ka manao ana, oia ka mea e puni ai ka lahui Hawaii, a apo aku i kana maunu hoowalewale. E hoomanao iho e kuu lahui, aia ka makau maloko o keia maunu, oia hoi ka hoohiki aku i ke kumu kanawai Amerika, a e kakoo aku ia mea. He naaupo ke kanaka ke puni wale aku i keia mau hana a ke aupuni Amerika. Ua like no ia me ka i'a naaupo e holo wale ana ma ke kai, i kona wa e ike ai i kekahi mea ai i hoolei ia aku e ke kanaka lawaia holo koke mai la e apo me me [pn] ka noonoo ole, a moni aku i ua mea ai la, aia nae ka makau maloko o ua mea ai la, a o ua makau la, oia ka mea e poino ai oia, ma ka lou ana mai i kona waha a paa loa, aole oia e pakele. Pela no keia maunu hoowalewale a Amerika e hana mai nei ia kakou e kuu lahui aloha. E

ku a hoole loa aku me ka hopo ole. A o ka poe e puni wale aku ana me ka manao he nui ko lakou pomaikai ilaila, hookuu aku no ia lakou, me na mano eehia o ke aloha hoakanaka, aole hoi e hailuku pilikino aku me na manao awahua o ke ano kanaka naau haiki. E hoomohala aku i ko kakou mau manao aloha, no ko kakou mau hoakanaka e puni aku ana i keia leo kuahaua a ke alii o na Ahahui Kalaiaina a me kahi poe e ae e olowalu mai nei na leo no ka hoohiki aku. Eia ke aloha aina oiaio, wahi a Hon. A. F. Judd, oia ka mea e imi ana i kona ola iho, e noho kuokoa ana ma kona home ponoi me ka ai ole i ka hai dala, e hoonaauao ana i kana mau keiki, e alakai ana ia lakou ma ke alanui o ka pono, e noho maemae ana, e haalele loa ana i na manao hoomanamana, e kikoo ana kona lima imua no na pomaikai hou, e koho balota ana i ke kanaka pono, e hoolohe ana kona mau pepeiao i na mea maikai, a e hookuli ana i na mea ino, a e imi mau ana oia e loaa ia hai ka pomaikai. (E nana i ka Moolelo Ahahui Euanelio o 18 5, aoao 55) A pehea ko oukou manao no keia mau olelo a ka mea Hanohano, e helu mai nei i ua ano o ke kanaka aloha aina oiaio? Na oukou ia e hooholo no oukou iho me ka noonoo kuoo a akahe-

le, aole hoi e awili pu me na me na [pn] manao kue pilikino o na wa i hala. A no ka poe o kakou e ae aku ana e hoohiki a lilo i Amerika, e waiho malie aku ia lakou e hana elike me ko lakou manao, no ka mea, he hopena ponoi ko kela a me keia mea a ke kanaka e hana ai, aohe hana i hana ia me ka hopena ole. A no ka poe hoi o kuu lahui e ku ana ma ka luli ole, a e ku mau ana maluna o ko kakou kahua mai mua mai. E hoomau aku no me

ka manaolana kolonahe mai na Lani mai, oiai, aia no ko kakou Moiwahine aloha, ke hoomau la no Oia i ka na'i ana no ko kakou pono, a hiki i ka hooko ia ana. Elike me Esetera i hoomau ai i ka na'i ana imua o ke alii Ahaauero, no ka pono o kona lahui Iudaio, a loaa ai ko lakou palekana, mai na hana ekaeka loa mai a ka enemi hoomakaukau malu ai. Pela no hoi au e uwaloa aku nei ia kakou: E hoomau i ke kupaa no ke aloha i ka aina, ke alii, ke kuokoa, ka lahui a me ka hae Hawaii aloha. Kuu Hae Aloha! Kuu Hae Aloha!! Ua loaa ae na lono i Kapalakiko mai Sidane mai, he 111 mau ma'i bubonika, a he 38 make i ka bubonika i ikeia.