Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 18, 5 May 1900 — Page 3

Page PDF (730.82 KB)

This text was transcribed by:  Linda Ching-ikiri
This work is dedicated to:  Cecilia "Cissylani" Ceballos

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 5, 1900

 

KU KA AHAHUI REPUBALIKA

 

HE ILI KEOKEO WALE NO KA HAPANUI I HIKI AKU.

 

He Eha mau Hawaii i Kakooaku ia Aahui—Haliu ka Pono i na Kanaka Hawaii.

 

            Ma ka hora 7:45 o ka po Poakolu nei, i wehe ia ae ai ka halawai a ka aoao Repubalika i hookumu ia @o kekahi oiao manawa i hala ae nei, maloko o ka hale paikau. He elua ha@er noho i waiho ia malaila no ea poe hoolohe haiolelo. I ka wa i hoea mai ai e ka manawa no ka wehe ana i @a hana, ua ku mai la o Clarence Crabbe a kahea mai la no ka hoomaka ana i na hana me ka hoolauna ana mai i ka inoa o ka Hon. Kikila Baraunu i Lunahoomalu, a ua ap@noia me ka lokahi.

            Ua ku koke mai ka Lunahoomalu, Kikila Baraunu, a haawi mai la he mau olelo hoohaouli no ka hui Repubalika mua loa i kukulu ia ma keia mau paemoku. Mahope o ka haiolelo, ua ku mai la o F. J. Berry a koho iho la ia Clarence Crabbe i kekauolelo no ia halawai, a na hooholoia.

            I @eia wa i @ ae ai o Kikila Baraunu he palapala mailoko ae o kona poli, a heluhelu mai la i na inoa o na Hope Peresidena, a oia ke@a malalo iho nei:

            Sam. Parker, Paulo Numana, T. B. Murray, W. C. Ach@, S. M. Ballou, J. H. Boyd, J. L. Kaulukou, A. W. Gear, A. N. Kepoikai, F. J. Berry, Lunakenawai Silliman, W. H. Rice, P. C. Jones.

            Ua waihoia mai keia mau inoa imua o ka lehulehu, a mahope o ka ninau la ana o ke anaina ua ike ia aole he mea k@e iwaena o lakou. I ka wa i koho ia ai, a apono ia na inoa a pau maluna ae i mau Hope Peresidena no na ahahui la, a @a kahea ia mai lakou no ka hoi ana aku e noho pu me ka lunahoomalu.

            Mahope o keia koho Hope Peresidena ana, na hoomaka ia na hana o ka hoonee aha i ka halawai imua, ua wehe akea ia na haiolelo i na luna nui i koho ia a me na poe maloko o ka anaina.

            Ua ku mai o Kale Aki mahope o ka hooki ana iho o McCant@ Stewart i kana haiolelo, a haawi mai la i kona mahalo ana no Makinile no ka@a mau hana maikai no keia aupuni, me ka i pu mai he manao@o kona he mea pono i na Hawaii ke apono aku i na hana a Peresidena Makinile elua a ekolu @akahiki i hala ae nei. I ka heluhelu ana i na nupepa ua ike o@a he elua aoao a na nupepa e alakai nei. Ke kaumaha nei nae o@a he hookahi o na nui pepa o ke k@iauakauhale nei i ke alakai hewa nei i na Hawaii. Me ke noi pu mai hoi i na haole o loko oia anaina e a'o mai i na Hawaii i ka lakou mau hana kupono e lawelawe ai.

            Mahope iho ona, ua ku mai la o A. N. Kepoikai. A hoike mai la iaia iho he Repubalika oia, no ka mea, ua haawi mai ka Aha-Ahaolelo Repubalika i ka mana koho. Aka, o kana wale @o i kaumaha ai oia ka nui ole o na Hawaii i akoakoa aku, me ka hoike pu mai aole na Hawaii no ka aoao Repubalika, aka, o ka aoao Demokarata lakou, me ka olelo ana, eia na Hawaii ke kali nei no ka hoihoi aupuni alii, a pela ak@.

            I ka hooki ana iho o Kepoikai na k@ mai o Sam Parker a hoike mai la i kona manao no ke komo pu ana aku e kokua i ka holomua o keia ahahui, me ka i pu mai, "Ua maopopo no ia kakou ke kumu i hiki ole mai ai na Hawaii@ maanei i keia po. Nolaila, e hele malie kakou me lakou. E hana aku kakou ia lakou me ka oluolu, a o ka hopena e lilo no ia oukou ka lanakila o ka la."

            He nui no na haiolelo ilikeoh@ e ae, aka, o na Hawaii wale ae @ no ia iloko o na umii o ke aupuni o Limaloa i haiolelo mai. A mamua ae o ka hookuu ana o ka@halawai, ua heluhelu ia mai la he olelo hooh@lo e kahe ana i na poe a pau i kupono no ke koha balota i makemake e komo aku iloko oia ahanui, e hoea aku ma kekahi halawai e malama ia ana maloko o ko lakou mau apa@ pakahi no ke koho ana i @, a na ia mau Elele e kukul@ i ke kahea paa o ka aoao Repubalika.

            Ua p@hau ka mokuahi K@ ma kaua huakai aku la @o Maui a me Hawaii, me ka ukana a me ka ehua.

 

BUKE MOOLELO LAHUI.

 

            E hoopuka ia ana i ka mahina ae nei o Mei, a hoomauia aku no ekolu puka ana mahina, ka Buke Moolelo i kapaia:

KA MOOLELO AUPUNI KEIKI KANEO EUROPA.

Iloko o ke kukala kaua Wahine o ka hanaohano mawaena o na Mana Kalaunu Alii o Furani me Enelani.

KA NINAU LAHUI O BERITANIA.

Imua o ka Ahaolelo Kuikawa, a me ka hooko ana o ka Moi Edewada II. I kona manao @koko maluna o 22—@AKU KAULANA O @NELANI A ME KAKA@LELO KA ELA O LANAKA@A i ok@a ko lakou mau poo.

HOIHOIIA KA MOIWAHINE ELIKABEKA.

Iluna o na Nohalii no ke Keikalii Edewa ia @, malalo o ke kauoha Elele Aupuni Hemolele a ke kaula Pope o Roma.

 

            E pakuila aku ana na Hae Hoailona a ka Haku Nelekoua maluna o ke kumuhana e ku nei i keia la "Na Enelani e kau kanawai na ale o ka moana" a me ka Pakaua Pehaku o Gibaraleta," e ku nei ma ke Kaiwaenahonua.

 

            He 25 keneia no ke kope hookahi a he 50 keneta @ ekolu mahina. O na kauoha a @ hookaa @aia e hoo@uua polulei ma@ ma ka inoa o

Thos. P. Spencer.

Honolulu, Apr. 6, 1900.

 

Nuhou Kuwaho.

 

@ HOU NA PILIPINE.

 

            Manila, Apr. 22. O ka pule i hala aku la oia kekahi pule hookahe koko nui i ike @a ma na wahi a puni o Manila, ma na hoike pili aupuni i loaa mai, e hoike ana ia he 378 Pilipine i make, 12 alii a me 244 kauaka i hoehaia. Ma ka hoomaopopo ana ae aole he mau haukipila kupono o na Pilipine, ua manaoia he nui hewahewa ka poe i hoehaia e make ana.

            O ka poino o na Amerika eiwa i make a me umiku@maono i hoeha ia. He elua kakia@a a me hookahi koa i make, oiai, lakou e ukali ana i na kaa lawe ai.

            Ua ala hou mai na Pilipine ma na apana o Luzon. O ka puali o Kenerala Pio del Pilar, no lakou ka huina o 300 kanaka, i nalowale aku no ekolu mahina, a i hoike ia ae hoi ua make ko lakou alakai, ua hoea hou mai la ia ma ke k@ hakaka kahiko o San Miguel, ua manao ia o Pilar no ke alakai nei ia lakou. Ua lele kaua mai lakou maluna o ka pa kaua o San Miguel, e kiai ia ana e ekolu puali o ka regimana 33, no ekolu hora ka hakaka hahana ana.

            O ka poino o na kipi aole i maopopo loa, oiai, ua lawe pu aku lakou i ko lakou poe make a hoeha ia.

            Ua lele kaua mai he iwakalua Pilipine maluna o ewalu Amerika ma Santagos, ua hoeha ia o Lutanela Wende a me elima koa a he hookahi i make, i ko lakou wa e hakilo ana i na enemi.

HE WANANA NO KA HAULE PIO ANA O KA EMEPAKA BERITANIA.

 

            Wasinetona, Apr. 22. He kanaka naauao i kakau he mau buke lehulehu wale, a i paa hoi i kekahi keena aupuni, a i ike nui ia he kanaka haiolelo, ua loaa iaia he mau launa kamailio ana ma kekahi mau manawa ano i manao wale ai he mau agena pahaohao ia e launa nei me ia. E hoikeia mai ana iaia na mea pahaohao i kona wa e noho hookahi ai maloko o ka r@mi. Aole i loihi mamua aku nei, ua loaa iaia he moe-uhane e hoike mai ana i ka poino nui o na Beritania ma Aferika Hema. Ua ike pu oia i ka opa ia ana o ka puali o B@la ma kona alahele no ka hooopakele ana ia Ladysmith. Aka, o ka mea ano nui nae i hoike la iaia ma kela pule aku nei, oia keia:

            O ke keneturia e hoea mai ana e ike ia a@a he nui wale na loli kupa@ ana ma n@ aupuni a me na hoomaua.

            O @ lala like ele o na halepule Kar@ e hookokoke mai ana kahi i kahi. O ke aloha o ke Akua e hoak@  [rest of line is unreadable] i na kanaka iloko o ka noho hoa-hanau ana. O na manao mokuahana e p@lumi loa ia ako ana ia. Maloko o ka hapaha mua o keia keneturia ae he loli ano nui o na aupuni o Europa ke hanaia ana. O na aupuni repubalika ke rula ana, o ke koena i na aupuni alii. Ma ka hoomaka ana o ka hapaha elua o ke keneturia e make hikiwawe ana ka Moiwahine Viroria a pela aku.

            O ke Keikialii o Wale ke pii mai ana i ka nohoalii. Mahope o kona noho moi pokole ana e make ana oia ma o ka lima ikaika ia ana. O ke Duke o York ke pahi mai ana mahope, a oia ka hopena o na laina alii ma ka noho moi o Beritania Nui. E kukulu ia ana he repubalika no Enelani maloko o 15 makahiki. E nalowale ana o Inia mai a Enelani aku ia wa pu no. I ka wa e nalowale ai o Inia e emi hikiwawe ana ka mana o Beritania Nui.

            E loaa ana ia Farani ka maluhia a me ka waiwai, me kekahi aupuni repubalika paa nona no 25 makahiki e hoea mai ana.

            O keia ae la ka wanana i hoikeia mai no ka hulihia o ka Emepaea o Beritania Nui, a ke manao @o nei keia kanaka i keia mau hoike mai ka po mai.

 

KE ONIPAA NEI KE ALOHA.

 

Hanohano Kilohana i ka uhiwai

Haaheo i ka pua a o ka lehua.

Ilaila maua me kuu @ ha.

I ke kui pua lei me ke onaona.

Kilohi aku ana wau o ka nani,

O ka ohelo papa nee kuahiwi,

Ua like a like me ka onohi,

Me ka punohu ula i ka malie,

K@i aku e ka lono puni ke kaona

Ua hui ka opua me ka naulu,

Uluhua i ke kani mau a ka A'o,

Ka manu heahea pili o ke ao,

Ka po kapa ole anu maua,

I mehana i ka pilipoli o ke hoa.

@ wale iho no kaua,

I kolu i ke aka o ka M@.

Aloha na la o ka in@

Ka noho @ o ka ha e wai@ ole

Mamuli @ ou e kuu aloha.

Lohe i ka leo he mea hilahila.

O oe kuu lei @ ke onaona.

Kuu hoa kau o ke ahalia.

He kiu ka makani huli @ehau,

Pilipaa i ke kau me ka hoo@

O ko'u waiwai iho la no ia,

Ke oni p@a nei ke aloha wela.

Haina ia mai ana ka puana.

Kuu ipo i ka nui leo a @.

H@kuia e

Mrs. K@

@, Mei 2, 1900.

 

            @ Ua haawi ia aku la ka lohe i ma kanikela a pau e ke Kuh@ o k@ ma Aina E, M. H. Smith no la hoo@ ka papa O@ kaawale lea aku @.