Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 18, 5 May 1900 — Page 4

Page PDF (623.29 KB)

This text was transcribed by:  Britny Ching
This work is dedicated to:  O Anakala Kihei laua o Anake Mapu

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina

Hookumana no ka

POmaikai o ka Lehulueh a he nupepa no ka Lahu Hawaii

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

JOSEPH K. LIKE

Luna Hoohana

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

EMMA NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU MEI 5, 1900

 

            AOLE makou iloko o na kikiao makani ikaika, aka, aia no makou iloko o ke aheahe malie, e kali ana me ka malie no na hoike hope mai ke kai mai.

 

            UA ike ia na helehelena hauoli iwaena o na kauaka kalepa waiwai no ka hookau ia ana ke la ka hoomalu, na olelo ae lakou, he nui ko @kou poho i ka wa i hookau ia ai ka hoomalu maluna o keia kuiauakauhale.

            MA kinohi mai a hiki i keia wa, aohe manawa i ike ia ai ka nui o na hana weliweli i lawelawe ia ma keia mau paemoku, elike me ka wa i hoohui ia iho la me Amerika Huipaia, ke puhi ia o ua kino i ke ahi, a pela pu hoi me na hale, ua bana pepehikanaka, aihue, powa, hou pani, a pela aku. O ua pomaikai iho la paha keia a ka hoohui aina i lawe mai ai.

 

LAWE HOU IA E NOONOO MALOKO O KE SENETE.

 

            Ua loaa mai la na hoike ma ka mokuahi Nippon Maru, mahope o ka hooholo lokahi ana o ke komite kuka maluna o ka Bila Hawaii i hooponopono hoi ia e lakou, ua waiho ia aku la ka bila iloko o ka Aha Senate ma ka la 18 o Apelila. He nui hoi ua wahi ano nui i kuluke ole na manao o na hoakuka o na hale elua.

            Ma ka la 20 o Apelila, ua lawe mai la ke Senete e noonoo i ka hoike e pili ana i ka Bila Hawaii. Ua hoakaka mai o Collom i na wahi i hoololi ia o ka bila a me na hana a na hoakuka. Ua lawe ia mai he noonoo loihi ana maluna o ke kumuhana e uku na makaainana o Hawaii i $5 aohau kiuo mamua o ko lakou ae ia ana e hoopaa ia no ke kono balota aua. Ua k@e mai o Tillman, JOnes o Arkansas, Stewart a me kekahi poe e @e. Ua olelo ae o Collom ina e lawe hou ia mai @ ia iloko o ka aha k@ka e kokua no oia ma ke kapae ana aku i keia manao.

            Ua loaa pu mai na lo@ he oni na hoopaapaa e noonoo hoa ia aua no keia bila, a ke koho wwale ia la, aole no paha e holo loa mai ana i keia kau ahaolelo.

KE TELEGRAPA UWEA OLE

 

            Maluna o ka mokuahi ippon Maru i hoea mai ai o t. Bowdeu kekahi o na haole makaukau ma na mea e piliana i ke telegrapa uwea ole, a paahana hoi no ka Hui Telegrapa Uwea Ole Marconi no ke kukulu ana i ke telegrapa uwea ole ma keria mau paemoku, ka mea hana pohihini i huli ia e ka puolo o Marconi, ke kanaka Italia.

            O kahi i maua ola ai e kukulu i ke kahua o ke telegrapa uwea ole maluna no ia o Daimana Hila a malaila hoe e hoolele ia aku ai na huaolelo i Molokai, Maui a me hawaii. ua olelo ae o Bowden, ina aole he mau keakea ana maloko o na la hope o keia mahina e kukai olelo ai ua mokupuni o Hawaii nei iloko o ke imo ana a ka maka. E hoohui ia ana na uwea olelo ma kahi o ke telegrapa i ku ai, a na lakou hoi e ahai mama aku i ka@a mau hoike a puni ka mokupuni iloko o ka wa pokole loa.

 

KA IMI DALA A KEKAHI NUPEPA.

 

            Eia ka nupepa namu Buletina ke hoopuka mai nei i na hana e hooi loa aku ai i ke kuai a me ka lawe nui ia oia pepa ma ka hoopuka ana i na makaua no na poe i ohohia nui ia. Mahope o ka lilo aua ae nei o ka makana no ke kape@a i ohohia @uui ia o ke kulanakauhale, eia oia ke hoopuka hou mai nei he balota iloko o kela a me keia pepa no ke kumukula i ohohia nui ia, a ua hookuu akea ia hoi na kumukula e komo maloko o keia mau aulae@me, a o kai inoa e loaa ai ka heluna balota kiekie, e loaa ana iaia he makana nani loa. O na makana la, e holo ke kumukula e lawe haaheo ae ana i ka lanakila malalo o ka lilo oia papapai no Kapalakiko a hoi mai me ka uku ole i kona uku moku. O ka Amerika Maru e haalele iho ana i anei i ka la 17 o Iulai, a i ole na moku mai o ka la 3, a i ole, 29 mai paha o Augate, ka moku nana e lawe iaia. Ma keia huakai aum@ana aole kaupalena i kona wa e noho ai ma Kapalakiko.

            Ke ike nei makou he mua @ana keia a keia nupepa e kono aku ana i na kamakala a pau e paipai aka i ka lakou mau haumana  e kuai i keia nupepa i wahi e loaa ai keia mau balota no ke koho ana aku ia lakou.

 

KE KAAAHI OHUA MUA.

 

(Mai ka Elele Hawaii mai)

            I ke ahiahi Poaono aku nei i holo ai ke kaaahi ohua mua loa o ka Hui Ala@ao o Hilo no ekolu mile ka mamao mai Waiakea aku me @a poe kakaikahi i kono ia e ka luna nui o ka hui. Ua holo ke kaa no ekolu wale no mile, a o ka loihi no hoi i o kahi i paa. Ua hoike ia mai i ka muikai a na@ maoli no o na ohua. I kokua nui ia keia huakai e ke konane o ke ahiwahine o ka po. Ua hohopono na hoolala aua no ia huakai me ka loaa @a ole ma ke alahele a hoohiki hou i kahi hoolulu kaaahi ma Waiakea. Ma ke alahele i ka holo ana a me ka hoi aua mai, na malama ia he paina mama o ua mae ai u@i ole a ka haole me ka hauoli palena o na poe o nanea ana i ka holo a ke kaa lio ole.

            ua hoike @e ka luna nui i ulolohi loa ka hoomoe ana o ke alauao mamuli o ka hoea koke ole mai o na kaaahi nunui mai amerika mai, aka, e hoea mai ana. Ua manao ia iloko ae nei o Iulai e pau ai na hemahema, a o ka iho mai no ia o ko Olaa poe a pii aku hoi ko hilo ma ke kaaahi. Ke hookokoke mai nei ua la e pau ai ka luhi a na ke kaaahi ka lawe ana i loko o ka wa pokole loa.

 

KE ALAKAI HOU O NA PAKE

 

Ma ka hoea ana mai o Leung Chitso, he pake, i keia mau kapakai mai Iapana mai, na hoala ae la oia he hui hoomaemae no na pake maanei, e kue ana hoi i na hana a ka Moiwahine kahu aupuni o Kina a me Li Hung Chang. Ua nui kona ohohia ia e na pake o keia kulanakauhale, a he lehulehu wale i kakai aku mahope o kana mau alakai ana.

            Ua kue ikaika aku ke kauikela pake i kona noho ana maanei, aka, mamuli nae o kona hoohiki ana he kupa Iapana, na hiki ole iaia ke hoonhonh iaia. Ua mahuka mai oia mai Kina mai, mahope o kona maopopo ana he p@u dala makana mahoahoa no ka hopu make a ola ana iaia kaihaawiia e Li Hung Chang.

            Ma a hoea ana mai nei o ke C@tle mai Kina mai, na loaa mai la he lono hoolele hauli i na hoaloha o Leung Chitso, oia hoi, e hoea mai ana he pake maluna o ka mokuahi Amerika Maru a keia Poaono iho, malalo o ka hooko kauoha no ka powa ana i ke olo o Leung Chitso. O ka inoa o keia pake e hoea mai ana o Lum Chung Yee, he kiaaina no ka ap@ o Canton, a na hoouna ia mai la oia e Li Hung Chang. E kiai makaala ana na pake o ke kulanakauhale nei i kona wa e hoea mai ai.

            Ua malama ia ae he halawai e kaua@ mau iaia o ka ahahui a Leung Chitso @ nei i kapaia ka ahahui Bow Wong, a ua hooholo ae lakou me ka lokahi e keakea aku i keia mau hana a Li Hung Chang, me ka mana ole i ka nui o ua lilo e ili iho ana mai o lakou. I na e hiki io mai ana keia pake me kana m@sio@a eleele, e huna ia aua o Leung Chitso. Ua huipa aku keia ahahui me na loio no ke kuka ana i ka lakou hana pono e hooko aku ai no ka mea, ua hooholo lakou na ke kanawai e hooponopono i keia mau manao lokoino. E hoike ia aku ana na mea e pili ana i keia pake e hoea mai ana i Honolulu nei i ka Ilamuku.

            O keia hoike maluna ae, ua loaa mai ia mai na lula mai o keia ahahui ma M@o@o a me Hongkong. a ua olelo mai lakou he oiaio loa keia mau hoike.

            E hele aku ana o Leung Chitso no ke kukulu ana i keia ahahui ma Ewa, Waianae am me Waialua, a i ka pau ana o kona kaapuni ana  keia mokupuni e holo aku ana oia no Maui a me Hawaii.

 

E KUE ANA NA HUI KAAPIO

 

            Eia ka lala mai nei ka hapanui o na kalaiwa kaa i mau puu dala no ka paio ana aku imua o na aha hookolokolo o ke aupuni i ka mea e pili ana i ka hoolaha a Kuhina K@laiaiua Young i hoopau ia ka hoolilo ana i na kihi alanui aupuni i wahi hoolulu no na kaapio, mahope aku o ka la 30 o Septemaba o keia makahiki. E kokua ia ana keia poe e hoao ia nei e kaili ae i ka lakou wahi maua ai e ka hapanui o na kanaka kalepa o ke kulanakauhale nei, a ua waihola aku he memoriala i kakau inoa ia e na hui hale kuai nui a me na kanaka kuonoono o ke kulanakauhale nei ia Kuhina Young e nei ana e hoomau ia na kaapia i ke ku ana ma ua alanui, a o ko lakou hou kaawale ia ana mailana aku o na alanui, e u@i hui hale kuai a me ka lehulehu, a e uwalo aku ana hoi iaia ke hoopau ae oia i k@na maoao i hoolaha ae ai i ka akea. Aole i lohe ia ka pina a ke Kuhina Kalaiaiua, akam ua manao ia no nae e hoolohe ana @ia i keia leo noi @ ka lehulehu.