Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 18, 5 May 1900 — Page 8

Page PDF (612.35 KB)

This text was transcribed by:  Corey Hayes
This work is dedicated to:  Lale Shaver

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 5, 1900, page 8

 

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke Kai kawahine Nana i Wawehi i na @@@@@@ o Koaihel@@i a Haute Kona Kapu I@@hi.

 

            Pane mai o Ka@e @@ pololei na ike a olua ua haule io kakou ua haule kakou ua pono io ka moopuna.

            Hookahi wale no o m@u@ manao i koe e ike kakou me ka moopuna a kakou pau ka pilikia.

            Wahi a Kane i pane hou mai ai aole e hiki no ka mea ua pohaku ia @@i kakou aole alanui e hiki ai, no ka mea, ua paa ka manao no ka make o kakou, nolaila, o na maewaewa a’u i kikoo ai no ka make o keia wahine eia no ia ke mau nei.

            A maanei o keia moolelo e ike ai kakou i ka pololei o ka hoole ana o Keani@@@laokalani aole oia i hewa, mai Hawaii nei aku o Kane i hele ai m@@ona mau kaikaina kini o ke ekua, ka lehu o ke akua kona lahui kanaka ia.  A ma na wahi a Kane i noho ai, ua nui kana niau hana pahaohao i hana ai mai Hawaii a Kauai.

            Ua hele mua no o Keanimulaokalani ma keia wahi me ka ike i na mea a pau a Kane no keia mau pae moku, a manao iho la oia ka palena i ha@wiia nona.

            Mamuli o kona ike ana a hoomaopopo ana i ua palena i haawiia nona e Kane oia kona kumu i hoole ai aole oia i hewa.

            A ma keia kumu no i pane ikaika ai o Kuahuilo imua o Kane a hiki i kona ki@@ku ia ana ae kona mana ae ne mai @na o Kane i na mea ana i hoike ai ne ka iaio, aole nae i @@liu mai.

            Ma keia wahi ke@@@ne nei ka ui ka naui oikelakela o Hawaii kuaoli me kona keiki ka @@ni, ka ui waoli no ua pololei ka manalo ana a Kuai alo ka ui ekolu o Kuaihelani.

            Ua ike o Kane m@ na kupuna i ka pilikia ma na hoailona e kau @@a ma Kuaihelani, he mau ouli pahao h@o i oi uku mamua, no ka mea, a@ oia i Keaolohilani i keia wa no ke @@@@ hapena, a ua @ia@@ na olelo a Kuahailo i olelo ai no keia wahine a me ka@a keiki i o loko o ke kai.

            O na hoopai a p@u ma ia maluna o ka mea i hau ano ia e kakou, nolaila, ka’u e olelo nei ia kakou, ua hala ole ka moopuna haku lani o kakou o Hawaii nui akea ma ka pa lena kahi i loaa ai keia wahine iaia, nolaila, o ko’u ike o a ka’u e hai nei mua o kakou ma na ouli i hoike mai, aole na ka kakou moopuna keia hoopai maluna o kakou, aka, na ke keiki no ia.

            Mai ke kiola ia an@ o Hainakolo a me kana keiki iloko o ke kai, ua aneane no elima mahina iloko o ka opu ana ole o ka moana i na hana hoomainoino a Keaumiki a me Keauka, aole i loaa ia laua ka lanakila no ka mea, ua loaa na kokua ana mai a Ke@piniulaokalani mai i ka wahine a me keiki, oia o Alenui a me Aieiki na kupuna na@a i hoo puhili i ka mana o Keaumiki a me Keauka.

            A ma kekahi po@pane ae l@ kana keiki.

            E Hai, e Hai e, he manu.

            Hoole mai la no ka makuahine.

            Aole na he mana e kuu kama.

            He aina ia o Kealoewa,

            Papapae aku kaua inka.

            He mea oiaio, ua pae laua iuka ua haha uku la i na mea o uka, aka ma ka mana no nae o Keaumiki a me Keauka ua lilo hou no laua i ka noana, aka, aole nae he mau poino i ike ia, a ke pii mahuahua ae nei ka nui o ke kino o ke keiki me ka maikai.

            Maanei o ka moolelo e ikeia ai na paio hahana ana o na kupua o ka moana, oia hoi, Keaumiki a me Keakau me Alenui a me Aleiki, i ka mao ana ae aole ka wahine a me ke keiki.  Ua ike @ua@ la o Keaumiki a me Keauka ia Alenui a me Aleiki e ku aku ana, olelo mai la o Keaumiki a me Keauka ia iaua nei, he mau kipi olua i ka olelo hooholo a k@ maua huku mai Ku@ihelani mai, e pono e make olua e pono ai.

            Pane aku o Alenui a me Aleiki he ae no mana i ka make a me ke ola ke kii olua e hoola i ka lima maloo @ ka haku o @lua e noho mai ia i K@@inelani.

            Ua lele koke mai la o Keaumiki maluna o laua nei, aole nae i hooko ia kona makemake. 

            M@a@e@ o ka moolelo o ka wahine au@ai, o@a hoi, o Ha@nakolo me ke keiki, he oi@ie, ua pae ma@iahi aku @@@@@@ Hawaii nei, ho kona wahi i hanau ia ai @e @e ka manao ana na piu ka pilikia aka, aole nae peia.

            Akahi.  Ma ka wanaao oia kakahiaka, ua i lo ake la o Hainakolo i ka @l@@@ no na makahiki he u@i a oi o ka hele ana i ka nahelehele me ka manao ke ki ole ae, aia oia iloko ka hini@ea o na ul@laau, o kana ai e ai @@ iloko o keia mau makahiki he @ui@ @ @@@ ka hua u@ei, ua poina kona hoomanao an@ i kana keiki no ka paa no i ka mana a Kane e hoo@ehaua iaia me ka Kane manao a@a o ko Hainakolo hanu hope @.

            Elua.  Ma ia wana@o no ua hele @uai la ua iawaia a Luukia oia o Kaholoholouka a me Kaholoholokai @’a na ka la@a haku, no ka paina kakahiaka o Luukia.

            A i ko laua kau ana aku i ka laua up@n@, nia hoi, ua h@i wai la he keiki kanana, nolaila, ua kuka iho la o Kaholoholouka a me Kaholoholokai i ka mea pono e hana ai ao ke keiki.  Ua hoike aku laua ia Luukia, a o @@ pane i loaa mei e hoi olua a malama i ke keiki a nui ae hoihoi mai i mea paa kahili a ipu kuha no’u.

            Ua hook@ aku la na kanaka i ka leo o ko laua haku a hanai iho la i ke keiki, a pii ae la kona nui me ka ui ka nani oikelakela, a ua like no @a keiki nei me ke ko@ana o kona makuahine.

            A ma kekahi la ae ua kaioha ia aku ia o Kaholoholouka a me Kaholoholokai e kii mai i ke kahili a me ka ipu kuha, a i ka piha a@@k o na makahiki he umikumama@no o ke keiki opio ua olelo aku la e Kaholoholokai ma, e hoi ana oe me ka haku o kakou.

            A ma keia w@hi ua noi aku ua keiki nei i na kahu hanai ona, oia hoi, o Kaholoholouka a me Kaholoholokai, no ka hoomaemae ana i kona kino no k@ hele ana imua o Luukia me ka ukana i haawina mai n@na e hooko aku, a ua ae ia heia manao e ka opio.

            A @a kekahi la ae ua ike ia ke kui ana o ka hekili, ka nei ana o ke olai, olapa ana o ka ui@a, kahe ka wai ula i ka moana me ka pio ana o ke anuenue.

            O ka leo i lohe ia ma kela aoao keia aoao o ka pali o Waipio.  Moku ka piko, ke oho o Kahooalii e, a nui aku ka hoohooia ana o keia leo, o keia leo e lohe ia nei no kini ia o ke akua ma ka lewa lani a m@ ka honua nei, nolaila, ua nui ka makau o na alii a me na makaainana no keia mea kamahao he hoopai keia a Kane ia kakou.

            A i ka haka ana o ka la no ka hoomaemae ana o ua keiki nei i kona kino ua hoea aku la oia imua o kona mau kahu hanai me ka makaukau nui a olelo aku la.  Ua makaukau au no ka hele ana aku imua o ka kahu wahine o kakou a me na mea i kauoha ia @a’a ia hana.

            Aka, na ike mai la nao o Luukia i ka naui o keia keiki a k@@@hia iho la na manao hoohihihi iloko o kona puuwai.

            A ma keia wahi i hemo ai ke p@ni i hana ia a paa e na makua a me ua kahu hanai o Luukia, aole oia e ike kahe a hiki i k@ua make ana, aka, @ ka nani oi kel@ko’a o Kuaihelani, ua haule ka paa a ua makou i h@ua ai a me Luukia pu no kekahi ia olelo eia n@e h@ule iho la.

            I ka hala ana @ ne mahina akolu o ko laua uoho pu @@a na hapai iho la o Luukia, a i ka h@la ana o na mahina he umi ua hao@u mai la oia he keiki kane @@ikai.

            A maan@i e ike ai kakou i ne hana hoomainoino a Luukia i kana keiki, no ka huhu no i ua kaikaina ia Mailelaulii a me Mailehaiwale no ke kaili i ka ia nei kane.

            Ua olelo mau aku o Luukia i na k@kaina, ina e hoi kuu inaina maluna o kaa keiki pakele olua i ka make i kuu lima ponoi, aka, ina aole io ia olua, e ike maka ana olua i ka paki liilii o ka @olo o keia keiki ma ka paepae o ke kapu o kuu halealii nei.

            A i ka hanau io ana mai o Luukia i ke keiki, ua hooko aku la oia i kana olelo maluna o ka mea ana i eha n@ ua mainoino ua make nolaila, i ka ike ana o ka kane i ka make mainoino o ke keiki, aole oia i pane hookahi huaolelo imua o Luukia, aole hoi i kona meu makua.

            E ike ana ka kou maanei i ka inoa o ke keiki a Hainakolo a me ka inoa o ke keiki a Luukia i pepehi ia ai, me ka pule ana ma ka inoa o kona mau makua me na hana hoohaahaa a Luukia iaia a me ke ola ana o ke keiki a Luukia i pepehi ai

O Keani@@@laokakani kua makuakane,

O Hainalolo kau makuahine.

I walea kuu makuahine i ka ai hua Ulei,

O Leimakani keiki au a Keanimulaokalani me Hainakolo kuu makuahine,

I loaa ia au ia Kaholoholouka a me Kaholoholokai na lawaia a Luukia,

Ka@ai@ k@u inoa o Lopaikihelewale mai o Luukia,

E Hai, e Hai e,

Hoi mai kaua,

O keia ka pule mua a Leimakuni i noi, ai no ke ola o kana keiki,

O ka elua o ka pule a Leimakuni, oia keia:

O Keauiulaokalani kuu makuakane

O Ha@ako@o kuu makuahine,

Ho mai i oia i ola,

No kuu kama no L@nokaio@ou@@,

E Hai, e Hai e,

Hui wai kaua.

 

OLELO HOOLAHA.

 

Ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau o ka Mokupuni o Kauai.  Ua nalowale he Palapala Kuai I hanaia @a ka inoa o Hose Miguel Castro, i hoolilo ia iaia e S. L. Kekumano @e kana wahine, o Honolulu, Oahu.  O kahi i ualowale ai uiawaena o Kapaa me Kealia, Kauai, ma ka la 20 o Feberuari, 1900.  E haawi ia no he uku makana o $5.00 i ka mea i loaa ai ua palapala la a hoihoi pololei ke ia Wong Feart mu Kapu@ Kauai.  O keia palapala na wal@@i wale no i kona ona.

                                    ywk.

           

UA NALOWALE.

 

He puolo uuku ma ka puka pa ina ke ao@o mauka o ka p@ luukini o @@@@, @ @@@@ ia @@ ke alanui beritania, ma ka @’oalua Apr. 17, 1900).  @iaW@@@@ o keia kahi me haule keia pu la a o ka ukana o loko he hookahi Kahi Ea o na wahine na k@@@hi@@@@@a me ua @@@ ku aulani a me hookahi K@@@ Eleele o @@ @@@ kahiko lua o K@@lani.  Mai Ku@lani  m@ i keia Ke@ @ @@@@@@ ia mai a o Anthony Ahlo, ma ka @@@@ @ @@@@ @@@@@@ i @iki mai @i i @@ keia puolo e h@iho p@o@@@ mai @ @@ @@@@@ @ @@ A@@@@ A@@@@ @ @ @@@@@ @@ @@ uku makana @@@@@@@.

@@@LAMELA AHLO.  Honolulu, Apr. 21, 1900.