Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 19, 12 May 1900 — Page 6

Page PDF (608.63 KB)

This text was transcribed by:  Malissa Makanani Akiona
This work is dedicated to:  kuu one hanau... o Kailua i ke oho o ka Malani

KE ALOHA AINA POAONO. MEI 12 1900

 

 

 

HE KAAO HAWAII NO

 

HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke kaikamahine Nana i Wawahi i na @@@@@ o Kaaihele a Haule Kona Kapu Ihiihi.

 

            A ma keia leo pule i hoomana aku ai o Leimakani i kona mau makua.  A i ka lohe ana o Keaniniulaokalani i na huapule a kana keiki a me ka  hoolilo  ana i kona mau makua i akua nona.

            Pane mai o Kuahailo, haawi ia i ola  no ka moopuna e like me ke @@@ a hoihoi ae ia Hainakolo me ka haku o kaua.

            A ka la i oleloia ai ua hui ae o Hainakolo  me kana keiki a me ke keiki a Leimakani i noi ai i ola, no na mahina ekolu ka noho pu ana o Lonokaiolohia me kona makuakane a me kona kupuna me Hainakolo, aole no hoi i launa iki keia keiki me Luukia.

            Maanei o ka moolelo e kamailio ana kakou no Leimakani keiki a Keaniniulaokalani a me Hainakolo nona mea e pili ana i ke kulai ana ia Kukuluokahiki a ike kakou maanei i na hana ana i hoolaia ai a me na pane a kona makuahine no kana keiki.

            Akahi. No ka make o kona makuakane.

            Elua.    No ka luku ana i na kupua o ka moana a me ka aina a Kane i waiho ai na lakou e hana.

            Ekolu.  O ka luku ana mai Kealohilani a hiki i Nlumealani o a o Kukuluokahiki ka palena o na paemoku a Kane i noho mana ai.

            Akahi. E kuu keiki aole i hewa ka haku a akua hoi o kaua e hoon@na nei, nolaila, owau kai hewa a ma  keia  kahua i hanaia ai ka hewa loaa oe, nolaila, ua pakolu kona hoole ana, a ma kahi kapu loa o kona kino, ua loaa ia'u me kuu makau ole i kuu make ko kuu make make loaa oe.  Olelo mai kana keiki ua oiaio na mea  a pau au i hai nei imua o'a, nolaila, ke noi nei au i kou oluolu e kuu makuahine e kala mai.

            Aina.   Akahi no a loaa ia'u he wa e kama@@ o ai no keia kumuhana au e kuu keiki.  Ina he oiaio e kokua mai ana ka haku o kaua m_kualaui oe, e hoopakele ae oe ia Alenui Al@iki, M@nuk@@ a me Manuahiahi, ka mea nona kel@@@a o Keolewa, he kupua no na Kane, ua haalele iaia @@@@@ ua o k@'u wale no ia oe e hoopakele oe ia lakou m@ na umi ana a kou lima.

            Ninau kana keiki mai hea mai la i loaa ai ia oe keia  noo noo ana, no ka mea, o na mea apau @'u i manao ai ua p@@ loa  mai nei ia oe, a ola ka'u e hooko ana.

            K@o@@.  M.@ ia ku@ouhana au

e kuu keiki ke pohohoho n@nei kou al@nui e kuu keiki  e komo  laelae aku ai oe, no ka mea o ka oi aku ia o ka pilikia, nolaila kaua i kipaku ia mai ai no  ka make  mainoino, a pehea oe i ae ai e luku i kela lahui mana a ikaika hoi.

            E kuu makuahine aloha a akua hoi o kau  keiki e hoomana ai me kau kane i akua olua no'u.  Eia ka'u pane ua makaukau au e puol@ i puu lehu na kuu inaina, oia ko kaua me i make ole ai i ka m@@@.

            A hooiaio aku la oia imua o kona makuahine i ka elele a Kane @@ a o Keaniniulaokalani no ka make o kaua, ina i hiki kino oia imua o ka moopuna pau kahiko keia h@na aole kaua e ma@nei@o.

            Ua olelo ua haku nei o kana na'u ia e auamo ia mau kaumaha ka mea i ike  i na ehaeha  Ia wa i pane mai ai kona makuahine, ua pau ko'u pohohoni no keia mea.

            Ua hooko io no o Leimakani i kana mau @p@na hana i hool@la ai, ina no ka make a ole paha ma ia huakai. Ma keia  huakai au e hele nei e kuu keiki auhea  ke alanui? a ma keia ninau a kona makuahine ua pane aku la oia, ua ike no oe, a mai hoohu@hualau mai oe ia'u he hoonui hana ia.

            I ka makaukau ana  o kana huakai, ua pane mai ia oia i kona makuahine me ke aloha nui no iaia, ke haalele nei au ia oe me kuu aina aloha, e hoomau oe i ka pule ana i ka haku o kaua i ike oe i na mea e h@naia ana ma kahi ma o@o no'u a pela hoi au nou e kuu makuahine aloha a halawai hou kaua.

            A maanei ke ike nei kakou i keia mea kamahao mawaena o Huinakolo me Leimakani kana keiki no na mea e pili ana i na kumuhana a Leimakani i hoolala ai, o keia mana i loaa like ia laua mai Keaolohilani mai no ia, oia ka mana ike i loaa ia Hainakolo, i ole e hoopaapaa me kana keiki nona a pau. A no ka@a keiki na pau ia mea iaia, aohe  mea i koe, a nana e kuku i na mea a pau.

            I ka pau ana o na mea a Leimakani i hana ai, o ke alanui a Heinakolo i maa oia o Alenui a me Aleiki oia kana @ kauoha ai.  I ke kahi la malie laelae, he pouli ana he kui ana no ka hekili, he noi ana oa ke oiai, he olapa na ka uwila he pio ana no ke anuenue, a i ka @ao ana ae k@ ana o Alenui a me Aleiki, oia maua ua makaukau o ke kau aku la no ia o Leimakani no ka moana ka pahu hopu.

            Ma keia huakai a ka opio o na enemi w@@ i loaa iaia o@@ no @@ o Ke@@m@ki a me K@@@@, ia wa no i la@@@ aku ai oia i ko laua mau hanu hope loa a haehae hil@ ae la, a i ka @ke ana o Alenui a me Aleiki i keia mau hana i Leimakani, ua hoopiha ia mai la @@@@ ka makau no k@@@@@@@@@.

            Ma kona hele ana no i kuku p@@ ia a na kupua a Kane i hoomana ai koe aku o Manukiu a me Manuahiahi e like me ke kauoha a kona makuahine iaia a pela oia i hooko ai.

            Olelo aku o Leimakani ia Alenui me Aleiki eia ke alanui kupono no Keaolohilani e kipa kakou malaila, pane mai o Alenui a me Aleiki oia, no laila ko makuakane haku a me kou kupunakane, Kuahailo

            He pouli aaki a @ao ae ku ana o Leimakani me kona nani nui imua o kona makuakane, a hoomaka aku la oia e kukuli imua o kona akua e hoomana ai, oia no kona wa  i lohe aku ai i kekahi leo e kahea ana.

            Ke alii o na alii, ka haku o na haku o na haku, ia  wa oia @ ike aku ai i kona makuakane haku e kukuli mai ana, a o ka pane.

            E kuu haku kuu ikaika e ku iluna i hoomana aku ai au ia oe amama ua noa.

            Akahi no a kokoke mai o Keaniniulaokalani a me Kuahailo no ka launa pu ana me kana keiki.  No laila, ua pane mai o Keaniniulaokalani imua o kana keiki me ka haloiloi o kona mau waimaka no ke aloha i kana keiki a mekona makuahine.

            O na  kumuhana au i hoolala ai no ka hanu hope loa  o na  pae@noku o Kukuluokahiki.  Ina o ka wa keia e hana oe, aole o'@ minamina i ko'u ola no ka mana i loaa ia oe.

            I ka lohe ana  o Leimakani i na olelo a ka makuakane haku nei ona ua pane aku oia imua ona me na waimaka i piha me ke kaumaha no ke aloha makua.

            Aole na'u ponoi ia hana, a ia wa i olelo aku ai oia  na ka  mea i ike i na ehaeha a me na poino  o ka opu ana ole o ka moana.

            Ua oiaio na olelo au  i hai mai la e Leimakani i ko makuakane, aole poopoo e nale ai ke pee oiai Keaolohi nei a hiki i Nuumealani, o kou palena ia i au mai  ai  i ke kai loa, wahi a Kuahailo i pane mai ai.

            Aka, aole au e pani aku ana i kou alanui i hele mai ai, aka, o na ouli pahaohao nae ka'u e ike nei, me he la, ke nee nei  o Keaolohilani imua a o nei mana, me he mea la, e hoo hui a i hookahi.  Nolaila, ke noi nei au i ka @i oikelakela o Hawaii o Kuauli ka mea a'u i k@ona ai i ka ui, na ui ekolu o Kuaihelani, no kou pono a me kou  makuahine @o le nae i ae ia mai.  Nolaila, kip@ku ia oe e ou mau kupuna loko@@@, o ka'u noi ia oe i ola no'u.

            E Kuahailo o kau noi i ola nou i iho, ke hoike nei au ia oe, aole no Kane mai kou ike, o kou ike aole i @@@@@ mai ka papahana a Kane, nolaila, ke hai  nei au ia oe me ka oiaio nou iho kou mana, aole e o@ki ke kaliia a me ia mana ola ke kumu-o ko Kane lalau ole ia oe.

            Pane o Keaniniulaokalani  i mua o kana keiki, e kuu haku, kuu alii, ka mana lua ole, ka mea i ike i pa @@@@na a me na ma@@@@@ i kau ia maluna ou e a me kou makuahine @ ou mau kupuna loa o ka hopena keia o na peemoku o Kuku@uo a ike a me ou mau  kupuna lokoino, a me a'u pu ia make hookahi, no ka mea, aole au i lalau  me kuu mana a hoopakele ae ia olua.

            Aole a'u noi ana i ola no'u, aole no hoi au e holo imua ou e kuu haku.

            A ia wa i pane aku ai o Limakani imua o kona makuakane.  E kuu haku, kuu akua a'u  e hoomana nei ua maalo ae ka make mai a oe ae no ka mea, ua piha kuu haku mai ka lewa a maluna aku, a mai ka honua a i ka papaku o lalo o na na enemi ke make a me ka aina.

            He oiaio na mea ana i pane mai ai no Kuahailo, he mana kona  mai na kupuna mai, oia ka ke Keaniniulaokalani i kamailio aku ai ia Kuahailo i ka pololei o na olelo a ka haku, a ua ae mai o Kuahailo.

            A no ka'u hu kai i hele mai nei e hooko i na mea i hoolala ia e a'u i keia la ina no ka make a me ke ola, no ka mae, he hookahi wale no au i hanau ia mai he kanaka mai ka opu mai o ko'u makuahine, no ka mea, ke ike nei au me na maka ua piha keia mau paemoku me ka mana o na kupuna oia nei aole wahi kaawale.

            Mamua o kuu hoomaka ana i ka'u hana ke kaouoha nei au ia oukou e Alenui a me Aleiki, Manukiu a me Manuahiahi ma kahi a ko oukou kapuai e ku la malaila oukou e ku ai a hiki i k@u huli hoi  ana mai.

 

Ua hookaulua iho makou i ka hoopuka ana aku i ka paio a na Senate no ka haawina  o ka Moiwahine a keia pule aku.

 

OLELO HOOLAHA

 

            Owau o ka  mea nona ka inoa malalo  iho nei, ke papa loa aku nei au i na mea a pau mai h@aie mai oukou i kuu wahine mare @a Mrs. Kaulia Ko@, no ka mea, ua haalele mai oia i ko mana wahi moe.  Ua kii aku au iaia, a na hoole loa mai oia.  Nolaila, i na hoolohe ole  oukou  maluna iho no o oukou ko oukou poho.

Owau no me ka oiaio,

KOA KAWIKA.

Honokohau, Maui, Mei @, 1900

 

UA LOAA MAI, HE HELUNA

....O NA....

Pena a me na Aila Pena,

Na Hulu Pena,

Na Kapuahi Aila,

Na Kapuahi Fisber,

(ua hoem@@a ke kumukua@

Na Palau na ano apau,

Na Lako Mahiai.

@o, O@, Kopala, Kip@@@,

Na B@@@@ o na like ole

Na Ipohao, Ipu Ti,

Na Lako A@@@ni,

            E loaa mai ana he mau waiwai hoo maluna o ka mokuahi A@seteralia.  Nolaila, e kipa mai, a @ wae no oukou ino, he emi loa ka makou mau kumukuai.

 

Hawaiian Hardware Col, Ld

(HUI LAKO KAO H. WA@@ @ KAUPALENA@@

Alenui Papa, ma o ka H@@@@@ o Sp@@@@@  @