Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 22, 2 June 1900 — Page 8

Page PDF (644.99 KB)

This text was transcribed by:  Paul Davis
This work is dedicated to:  Awaiaulu

8          KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 2, 1900

 

HE KAAO HAWAII NO

HAINAKOLO

            Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kaikamahine Nana i Wawahi i na @@@ o Koaihelani a Haule Kona Kapu Ihiihi.

 

            No keia ninau e kuu makuahine aloha oia no hoi keia a'u i pane aku ai ia oe na oi aku kuu pono e make mamua o kuu lohe ana i keia ninau. Aka, e hoao no au e hooko i keia ninau, ina no ka hiki a hiki ole paha, nani nele ana ia ua hana ia.

            A ma keia mau olelo a Leimakani imua o lakou, aia hoi, ua pae mai la he leo mai ka aina mamao mai, e olelo ana.

            Mai hoopihoihoi a hookaumaha i kou makuahine, no ka mea, aole maluna o kau mea i manao ai e haule ana, aole no he leo e ae maluna o kou mana.

            Nolaila, ua pane mai o Hainakolo, ua oiaio na leo i hoike ia mai nou e kuu keiki, e kala mai i kou makuahine no kela ninau a'u i hoopuka aku nei ia oe.

            O na hana i koe a Leimakani e hana ai e ike ia no me ka oia o.

            Akahi. Ma keia wahi a kaua e noho nei i loaa ai ka pilikia i kela mau paemoku a na kupuna o kuu haku makua, no ka mea, aole oe i hoolohe i kana mau hoole ana ekolu, no ka mea, ua lalau kino oe i kona wahi kapu a laa hoi, nolaila, o ia ko kumu komo iloko o na poino a kaua i ike maka iho nei.

            Elua. O kou huna ana i kou makua aole oe i hai pololei ia lakou e like me na hoike a ka moe uhane ia oe no'u nei ua loaa no ia pilikia ia kaua.

            Nolaila, ke hai aku nei au ia oe ma kahi i hana ia ai keia mau ino e hoomaemae oe ia oe iho, o ka maemae maanei, oia ka maemae imua o ka haku o kaua a akua hoi.

            Maanei e ike oe me na maka i na mea e hana ia mai ana nou mai a'u aku a me lakou nei, na mea au i olelo ai a @ e malama ia lakou nei, a e kaaua like ia lakou ma na ano a pau.

            Maanei i hoike ae ai o Leimakani i kona makuahine i na kumu i loaa ai na po no ia laua, nolaila, aohe pane a Hainakolo no na haina a ka na keiki.

            Akahi. Olelo o Leimakani nona iho, ma keia alanui i haule ai au a loaa no hoi he inoa haahaa @a mai ko'u makuahine mai, ina e nana ia ka moolelo e ike ia no he oiaio me ka hoohewahewa ole i@

            Elua. Ua haule ai mamuli o kekahi kuku okoa, aole e like me ka hana i olelo ia na'u hoi e hooko aku.

            Ekolu. E like me ka hana a kuu makuahine i hana ai maluna o kou makuakane haku, pela no hoi keia wahine haule pu ana i ka lua.

            Eha. O Luu@ia nei kuu nea i haule ai, aole oia manao i kana hana i haawi ai mai na'u e hana.

            Elima. A ma keia hana i loaa ai ka poino, no ia kumu no make ka maua keiki, aole i hoomau i ka mea hookahi, nolaila mai keia mau Lana pono ole.

            Eono. Ke hoomaemae @e au ia'u iho a me ka'u wahine.

            Maanei i olelo aku ai o Leimakani i kona makuahine, kana wahine, a me kona mau hoa. Ano, ua hiki mai au i ka pahu hopu o ka ninau a kuu makuahine ma ia hana ana a'u, ua maemae kakou a pau, oia na hoike a ka haku lani o kakou ia'u a pela au i hooko ai.

            A ma ka nana a me ka hoomaopopo ana i keia kumuhana i waiho ia na makou ekolu e kukulu a hoopaa, nolaila, ua olelo ia owau no ke poo oia hana, he kokua laua ma kuu hana oia ka aina i noho mana ia e lakou.

            Nolaila, ke makaukau nei au no ia kumu e haalele iho ana au ia olua no ka aina hanau, no ka mea, ua ike oe e kuu makuahine no na hana ia ana ma kahi mamo, aka, no ka'u wahine aole ia mea i loaa iaia, nolaila, i keia wa e loaa ana ia Luukia he mana mai ka aina mamao mai, a oia mana malaila e loaa ai na ike kau like e like me kou i ole oula e hoopaapaa no kekahi mea.

            A i ka pau ana o keia mau olelo a Leimakani no ka hoomaemae ana ia lakou iho i kupono no ka noho ana i ka aina, aia hoi, he pouli me ka weliweli nui, aole he pouli mamua aku e like me keia ka a@ki paa, nui ka makau o na kanaka, pili ka hanu, aohe puai leo.

            A i ka ma o ana ae o keia pouli ua lohe ia aku ia kekahi leo mai ka lani mai e olelo ana.

            Akahi. Ua paa ke kahua ma ka honua a hiki i ka papaku o lalo.

            Elua. Ua paa ma ka lewa a maluna aku, ua pane mai o Hainakolo i kana keiki, ua pau ka hana o kau wale no koe e like me keia leo a kakou i lohe iho nei, nolaila, e makaukau oe @ ou iho a me kou mau hoahele no kahi o ka hana.

            E kuu makuahine aloha, he oiaio ua ike oe he uuku ka hana i koe alaila pau, aka, he uuku nae me ke ooloa.

            Maanei o keia moolelo e ike ai kakou ia Leimakani, a me kona mau hoa e au hou ana i ke kai no ke koena o na hana i haawiia nana e hana.

            Nolaila, imua ou e kuu makuahine a me kuu wahine ke haalele nei au ia olua i ka aina nei, a o no ho olua me ka oluolu a hiki i ko kakou hui hou ana maanei me ka maikai.

            Akahi. O ka hana a'u e hele nei he huna p@hihihi no ma ka nana @@a, no ka mea, ona hana i hana mua ia, aole he p@hihihi loa e like me ke koena a'u e hana aku ai, aka, ma ka hoomanawanui wale no nae e hiki ai, aole ma kahi kumu e ae.

            Elua. Aole au i manao e hoi kok mai ma keia huakai, no ka mea, he hana paakiki loa keia ma ka hoomaka ana, a pela no ma ka pau ana, no ka mea, ua nihinihi ke alanui e pau maalahi ai.

            He oiaio na olelo a Leimakani i olelo iho nei, ua paipai ia no lala a koe no ke kumu aole i ulaa ia e uuku ai ka hana me ka maalahi.

            Ekolu. O na o na ana no keia kumuhana e kau no ia maluna pakahi o kakou a pau me na manao maikai, alaila, ua uuku ka hana lanakila kakou.

            Eha. Nolaila, ua loaa kou haawina e Alenui e like me ka mana i haawiia mai a'u ma ka moana a me ka aina.

            Elima. A pela hoi oe e Aleiki ua paa ia oe ma ka moana a me ka aina.

            Eono. Olua hoi e Manukiu a me Manuahiahi, ua loaa he mau kuleana ma ka moana a me ka aina, nolaila, e paa oukou a paa mai makau mai puni iloko o na pilikia e kupaa a hiki i ka lanakila ana.

            I ka pau ana o na olelo a Leimakani i kona mau hoa. Ua pane mai o Kuahailo mai ka aina mamao mai, ola na oiwi pae maalahi i ka aina, aohe luhi, aole e ike i na mea, a ike i ko hiapo, ke akua a kakou i hoomana ai.

            I ka lohe ana o Hainakolo i keia leo he mea e ka olioli nui i loaa iaia me ka olelo aku i kana keiki. E kuu haku a akua hoi e hoomana nei, e maliu i keia leo uwa o mai ke ao olino mai, e hea mai ana e hoi aku no ua aina kamal@a@ la, a kakou h@i e hoi aku ai no ka wa mau loa.

            Aole nae i pane koke aku kana keiki no ia leo uwalo a kona makuahine iaia no ka hoi me ka pau ole o ka hana ana e hoolala nei no ua aina la.

            E kuu makuahine aloha, e naliu i kee leo, no ka mea, oia ke alanui maalahi e noho ai no ka wa mau loa e like @e kau e pane mai nei ia'u.

            E kuu keiki a haku hoi o'u ke hooiaio nei au imua ou, a imua o ke akua a kaua e hoomana nei e hana oe me kuu pane hou ole mahope aku a hiki i ka pau ana o ka hana e like me kau i manao ai he pono like no kakou.

            Ua hooko io no kona mau hoa e like me kana kaouha ia lakou, ina no ka make a ole paha, aka, ua loaa no nae na o@a o ka poino ia lakou, aole nae i koemi mai ko lakou manao a hiki i ka lanakila ana.

            i ka pau ana o keia mau mea i ka hana ia, ua loaa kahi e ku ai na kapuai a ua maha hoi, nolaila, ua pane aku o Leimakani i kona mau hoa me ka malie a'a oluolu hoi, Ua hiki mai kakou i ka pahu hopu o ka hana me na ehaeha no nae.

            I ka pau ana o keiamau olelo a Leimakani i kona mau hoa, aia hoi he leo i loheia mai ke ao olino mai. He nui na poino i loaa ia oukou ma keia hana ana, aole nae i hoopau a hiki i ka lanakila ana, e like me ka lanakila ou maluna o keia kumuhana, pela auanei e kukuli ai na kupua o ka honua a me lewa i kuu haku.

 

UA HALA AKU LA MA KE ALA HOI OLE MAI.

            Ma ka po o ka la 19 o Mei 1900 ua kii mai la ka anela o ka make a lawe aku la i ke ola makamae o Mrs. Annie C@y@a, i ke 64 o kona mau makahiki o ka ike ana i keia ao mauleule.

            Ua hanau ia oia ma Laupahoehoe, Hawaii, ma la 1 o Maraki 1837, nolaila o na la a pau o kona ola ana he 63 makahiki, 1 mahina a me 19 la, ua oili oia mai ka puhaka mai o Kapakii o Kona me Kale Holo, na ka makua mikanele Aiwa a me kana wahine i hoonaauao aku iaia. A mahope m@ ua haalele aku la oia ia laua, a hoi mai la a noho me na makua, a mahope iho oia wa ua mare iho la oia me kekahi haole Irelani nona ka inoa o C..y..a. Ua hookomoia oia he hoahanau no ka luakini hoole pape o Hoopiia, Konawaena, ma ke 1860 a i ka 1878 ua make iho la kana kane, a mai ia la kona noho kane ole ana a hiki i kona make ana aku la.

            He wahine oluolu oia a he hea hea ina mak@mak@, a me ka poe a pau e kipa aku ana i kona hale, a he wahine akahai, hoopono a hai pule oiaio. Ua waiho mai oia he ohana mahope nei e u aku nona, no ka mea, ua hoi aku oia ma ka poli o ka Makua Mana Loa, e like me ka hopena o na mea a pau, oia hoi, o kanaka i hanauia e ka wahine he hapa kona mau la, ua piha i na popilikia.

            E hoomaikai ia he Akua nana no i haawi mai, a nana no i lawe aku.

 

            E keaka ana no ka Orpeu@ i keia po.

            E hoemi ia aku ana ua uku poo leta mai keia mau poemak@ aku no Amerika Huipuia mai ka 5 keneta a ka 2k@@sta puu leta, mahope aku o ka la 14 o Iune.

 

OLELO HOOLAHA.

            Ke hoik ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau he mau kepau a i ole he k@l@awe ka lakou @@ makaukau au no ke kuai ana. E haawi no au i 2 keneta a ka 31 dala o ka p@@@ o ke kepau, a i @ keneta no ka @@ ua o ke ke@@@. E loaa @@au ma kahi hoi ke i ka hale p@p@hi Moi @@ Iw@@@.

            AH NUI.

            Iwilei, Honolulu, Mei@@ 1900.