Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 23, 9 June 1900 — Page 7

Page PDF (753.04 KB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA POAONO, IUNE 9, 1900        7

 

HE KAAO HAWAII

NO

HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na @ o Kuaihelani a Haule Kona Kapu Ihiihi.

 

            Maanei i ike ai kakou i na hana a kona makuakane i kana keiki e hoolilo ana i akua nona, a me kana moopuna, no ka mea, akahi no a kaawale loa aku kona kino kanaka mai iaia aku, nolaila, ke noi haahaa nei au i kuu makuakane pela oe e kaana pono mai ai no kuu mau  hoa iloko ona poino au i ike maka iho la.

            Ua pane mai kona makuakane iaia, ua apono au i kau noi no ka hookuleana ana mai ia oe aku loaa ia haawina me ka maikai a mau loa aku.

            Ina e ae oluolu ia mai ana ke noi elua imua o kuu haku ma kuakane no ka hui ana me ka haku opio i oleloia a akua hoi a kukou e hoomana nei, e ike aku iaia ina nae ua aponoia.

            E kuu haku a akua hoi o'u e hoomanawanui oe a hala na la ehiku i pau i ka hoomaemae ia e kona kahu hanai oia o Kuahailo, alaila, hemo mai ike kakou.

            Pane mai o Kuahailo ia Leimakani o ke akua o kakou he ihiihi aole e hiki ia kakou ke nana pono i kona kulana no ka ui maoli no aole lua i ike ia, aka, ina e noho like mai ana oukou me ko makuakane a me ko keiki aole oi he like loa, nolaila, e uumi oe a pau na la i olelo ia e ko makuakane haku o kana, wahi a Kuahailo.

            Ua pane aku o Leimakani imua o laua ua mahalo au no ka olua pane no ke akua a kakou e hoomana ai.

            I ka pau ana o na la ehiku ua hele mai la kana keiki imua o kona makuakane me ka hoomaka ana e kukuli, ua pau e kuu akua mai hoohaahaa ia oe iho, ua maua oe maluna o'u i akua oe no'u i na wa a pau a me ou kapuna, Amama ua @oa.

            I ka lohe ana o Keaniniulaokala @ a me Kuahailo a me kona mau hoa i keia leo o Leimakani, ua iho ko lakou mau kuli ilalo.

            I ka pau ana o keia mau hana a Leim kani imua o lakou ua pane mai kana keiki imua o kona makuakane.

            E kuu haku a me kuu alii! ka mea hookahi hoi nana i haawi mai i keia inoa kiekie maluna o'u i akua au nou a me ka haku nui maluna @ o kaua, ka mea nana mai ka mana a kaua e hiipoi nei, no ka wa mau loa no ka hoomaemae ana ia olua a me kou makuahine, ma ia ano kaua i hui ai a kamailio pu hoi nolaila, inoa aole oe i hoohana i keia kumuhana mamua o kou h@le ana mai, ina aole oe, e ike a'u, a aole no hoi i ka haku ou.

            I ka pau ana o na olelo a Lonokaiolohia imua o kona makua kane, aole no i pane aku o Leima kani i kana keiki.

            Ua pane aku o Keaniniulaokani imua o kana keiki, ua olioli nui au no kou hoolilo nui ana iaia i ha ku a i akua no kakou, aohe a'u olelo ana no ka pane a kau keiki ia oe, no ka mea, o ko'u makemake maoli no ia, ua pau iaia ma keia honua a malalo aku, a pela ma ka lewa a maluna aku, a pela hoi ko na makuahine a me kou makuahine nana e haawi like no laua e hiki @i @na ke noho ma keia aina au i hana iho nei no ka manawa mau loa.

            E kuu mau haku moopuna mai ka paa iluna a ka paa ilalo, ua nalo o Keaolohilani ua paemoku o Ku kuluokahiki, aole he leo no lakou nalo pu hoi me na kupuna o oukou aohe leo, aole he kapu akua, @a pau i ka wawahi ia a nalowale, ao he he mau olali a'u e ike nei, ua nalo a nalo loa.

            Owau hookahi imua o oukou ina no ka make eia au imua oukou aole @u e holo mai a oukou mai.

            E kuu kupuna ka mea i hahai mahope o'u no Keaolohilani me ka makau ole i na hana a Kane ma, a haalele aku no ka oiaio o kau mea i olelo paa ai no laua nei me kona makuahine, nolaila, ua ola oe nou iho aole no ka ma@a o Kane me, wahi a Keaniniulaokalani.

            E kuu kupuna maikai ka mea nana i hoike mua i ka l@k@ @na i na paemoku o Kukuluokahiki a me ka mana o Kane ma he manu oia mai kona mau kupuna mai, a ua ola oia nona iho, wahi a Leimakani.

            E Kuahailo aole au i manao iki e loaa ana ia oe keia leo kamahao mai kuu wa uuku mai a hiki i keia wa a'u e kamailio nei imua o kakou ekolu aole au i ike i kekahi mana e like me kou aneane no au e kukuli no ke aha la oe i hana mai ai i keia hu@olelo lihaliha imua o kakou, e like me ko'u hanaia ana i ko'u wa uuku, wahi a Lonokaiolohia.

            I ka lohe ana o Kuahailo i na olelo a kana mau moopuna iaia, ua pane mai oia ia lakou, ua olalo na olelo a pau, aka, no na pane ho po a kuu luhi a haku a akua hoi o kakou.  E Lonokalolohia e kala mai no ka'u olelo e ahewa nei.  Aina ma ua noa.

            E o'u mau kupuna a me kuu kahuhanai ka mea nana i hoolilo ia'u i haku, a i akua hoi no oukou, nolaila, me he la, ua like mua ko oukou manao no'u no ka mea, i ko'u wa i manao ai e kukuli no ka hiki malihini ana mai o ko'u haku a akua hoi o'u, eia nae ua hoole mai, aole au e hoomana no ka wa mau loa.

            Ua pane mai o Kuahailo na pololei ka olelo a ko maku@ la @ no ka mea, @a ola @e ma kana pule ana noi ana no eha mahina oia nei, a me kona kupunawahine e noho mai la ma Hawaii o Kuauli, nolaila ua lilo mua oe i ou mau kupuna.

            Olelo mai la o Keaniniulaokalani he akua oe mai ka piko o kou poo a hiki i kou mau kupuai, mai a'u aku a me ko kahu hanai he akua ia.

            E kuu keiki ua olioli nui au ko'u lohe ana i na olelo @u mau kupuna nou a he akua maopoppo loa i ko'u manao a he akua maopopo loa i ko'u manao a ke hooia nei au ia oe i akua oe no kou makuahine a me kou kupanawahine hoi, nolaila, he oiaio no'u nei kou makuakane, he kanaka au iloko o na pilikia he nui, ina no ka make wale no ma ka hana a'u e auamo nei oia oe e ike mai la ia'u he kauwa maopopo na ka hana i haawi ia mai na'u e auamo e ka haku a akua hoi o kaua,, a nolaila, e nohoalii oe a i akua maluna o makou.

            Ua pane mai o Keaniniulaokalani imua o kana keiki.  E kuu akua a haku o'u o ka mana kumu mai a'u aku aole e hiki ke hoihoi ia i kau keiki, oia mana ka mea nana i luku ia ai oe e ou mau kupuna me kaaina, no ka hoohaahaa ana ia oe a me kou makuahine.

            Ano, wahi a Kuahailo i kuu lohe ana i ka olelo a Leimakani imua o kona haku makuakane, ua oi aku kuu mahalo a me ka olioli no keia mau olelo, akahi a loaa kuu huaolelo iaia, ola na iwi, ua loaa he aina naa.

 

HE MOOLELO WALOHIA

--:NO KA:--

LEDE ELENORA

Ka Ui Nohea i Hookaawale ia mai ke Alo aku o na Makua.

--:A I OLE:--

Ka Wahine Opio i Anamo i na Koikoi a Kona Makuakane i Hana ai.

 

MOKUNA VII.

KA PO O KA EHAEHA AOHE MEA NANA E HOOMAALILI.

            I ka ike ana o ka makua Guderika, aole i hooloheia mai kona leo noi e Nora, no ka hookuu ana ia lana e noho kokoolua, ke kanaka poino a me ia, ua ko ae la oia iluna a hele aku la no kahi a ke kiai puka a ku ana, a kanoha aku la no ke k@ ana i ka lunapaahao a lawe mai i na rumi la.

            Ua hooa koke mai ka luna paahaa e like me ka makemake o ke kahu napule, a ia waa koke no i kuka iho @ laua no ka mea pono e hana ai no ka wahine @oo, a o ka hopena ua hooholo iho la laua e noho no oia maloko o ua rumi la me ka laka pu ia aku no @ iloko o ka rumi, @ hoihoi ke kahunap@le i ka wahine opio no kona home.

            I ka holo like ana ae o keia manao mawaena o ke kahunapule a me ka luna paahae, ua hemo like aku la laua iwaho, aka, mahope iho nae ia o ka hui ana aku o ke kahunapule me ke kanaka opio.

            A i ka maopopo ana o na mea a pau i ke kanaka opio, ua ku ae la oia iluna oia a puka aku la iwaho, a hele pololei aku aku la no kahi a ka wahine opio e waiho ana ma ke @eka hookipa o ka luna paahao no ka hoihoi ana aku iaia no kona home.

            A i kona hala ana aku la oia koke no ka wa i hao aku ai ka luna kiai i ka laka a paa aku la ka wahine ano me kana keiki iloko o ka ehaeha.

            A no kekahi manawa loihi i ko la@a noho hanau ana, oia ka wa i pane aku ai ke keiki i kona makuahine me ka leo malie.

            E kuu makuahine aole o'u kaum@ha no ka hopena e halawai mai ana me a'u.  A na makemake au a hooko aku @ ka makemake o ka mea nana au i hana mai.  A ke makemake pu nei e hoi aku e nool@olu.

            A ia wa i pane mai ai kona makuahine.

            E hool@olu iho e kuu Wile, a e noho no au ma kou ao @o e ki@i ai, a ina au e maluhiluhi e moe aku no au malalo o @a mau kapuai wawae.

            Ku ae la ua kanaka pio nei, a wehe ae la i kona kuke, a moe iho la iluna o kona panee, a iloko o na minute pokole wale no, aia oia ke makaikai la i ka nani o ka aina moeuhane.

            Aole i hookuu aku o Nora i kona mau lihilihi e hooluolu, aka, ua hooko aku la oia e like me kana i kamailio aku ai i kana keiki, e noho ana @a e kiai iaia.

            A iloko o keia wa a ke kanaka opio e waiho @i iloko o ka hiamoe kulipolipo, ua kaawale aku la na hiohiona kau @ mai iaia aku, a ikeia akula @a min@aka e @ahoia ana maluna o kona mau papalina a hoo puka ae la i kekahi mau huaolelo i maopopo ole i kona makuahine.

            O ke kumu i puka mai ai keia mau huaolelo, ma o ka ike ana iho no ia o @a Wile nei maloko o ka moeuhane e huli hui ana no kona home aloha, a launa aku la me kona mau keiki.

            A i keia wa a k@ wahine @ e nana mau aku ana i ka helehelena akiha o kana keiki e waiho oni ole ana iluna o kona punee, ua hooi loa ia no @a ka wela o kona puuwai, me ka hoopupule @a ke o kona mau noonoo maikai, a ia sekona no i lalau iho ai oia he pahi pokole @ moe lolii ana iloko o kona puli, a unuhi @ la ma ka p@ ana a@.

            He @ aku @ a pono @ make no @ malalo o kuu lima pahui i keia wa ano, i ike @ aku ai @ na @haeha o ka la apopo.  Aka, i na @ e hana ana pela @ ana @ ma ka la opopo, ua @ loa aku ka pono ma o ko'u ola ke @ aku ma ka'u keiki, e hookou aku @ lakou e li ia, a e hooku ana au i ka'u kana i keia na ano me ka @ ole ak@.