Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 26, 30 June 1900 — Page 4

Page PDF (648.83 KB)

This text was transcribed by:  Pua Sterling
This work is dedicated to:  Paula Sterling

KE ALOHA AINA

 

Hookumaia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa n aka Lahui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

H@AN @. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU             IUNE 30, 1900

 

NA ALAKAI O KA LAHUI

 

            Ua huli hoi mai Ia ma ka auila Poaono nei na alakai o ka lahui, mahope o ko lakou kaapuni anai ka mokupuni o Oahu nei, no ka hoike ana i ka lahui Hawaii ma ia wahi, i ka aoao kalaiaina kupono e kakoo ai no keia kau koho balo@ e hookokoke mai nei o Novemaba ae nei.

            Ma ka hoike a ka Elele R. W. Wilikoki ia makou, ua holopono no na hana i lawelawe ia e lakou ma na wahi a pau a lakou i kipa aku ai, he mau kula no kekahi i halawai ma ke alahele, aka, sole no nae ia he mea e keakea ia ai ka holomua o ka lakou huakai.

            Ua hoomaka ka lakou haiolelo ana imua o ka lahui Ewa, mailaila aku no Waianae, Waialua, Laie, a ma keia wahi na loaa ia lakou he hookipa kiekie ia ana.  Ua hoohiwahiwa ia ka hale o na alakai i hookipa ia aku ai me ua lau nahele ala kupaoa o ka waokele, a mamua o ke keehi ana aku o na kapuai o na alakai i ka hale i manawalea ia mai no lakou no ka hoomaha ana iho i ka maluhiluhi o ke alaloa.  Ua hoea mai la o Mrs. Keanu i ukali ia e kekahi mau lede, a heluhelu mai la he palapala hookipa.

            A i ka pau ana o keia heluhelu ana i komo aku ai na malihini a nuu iho la i na mea hoomakaukau ia.

            Ua haawi ia kekahi mau haiolelo e na alakai o ka lahui malaila, iloko o ko lakou ohohia nui ia, mahope o ko lakou haalele ana aku ia laila, aole he mau haiolelo ano nui i malama ia a hiki i ka hoea hou ana mai i ke kulanakauhale nei.  E iho hou aku ana na alakai o ka lahui e haiolelo ma Kaneohe, ma keia mua koke iho, no ka mea, aole i loaa he wa kupono no lakou e haiolelo ai ma ia wahi.

 

            E lawe i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou.

            E malama ia ana he heihei lio mawaho o Kapiolani Paka, mawaena o ua lio heihei Aggravation a me Ahuimanu, no ka pili o $700, ma keia Poaono mawaho o ka Paka.

 

KA HUAKAI A NA ELELE O KA AOAO KUOKOA “HOME RULA” I KA MOKUPUNI O KAKUHIHEWA

 

            Haalele ia Honolulu ma ka Poalua Iune 19, hora 9:15a.m. kau ma ke kuaahi no Manana Ewa, hiki ilaila hora 10a.m. hoomaha iki na elele, o na poe ma keia huakai, Mr. a me Mrs. R W. Wilikoki, a me ua keiki J.K. Kaulia, D. Kalauokalani, a me ke kahi mea kakau nupepa.

            Mamua ae o ka hora 12 @, ua akoakoa mai la na keiki o ka ia hamau leo, na kane, na wahine a me na keiki, o ka heluoa i hoomaopopoia mawaena o 200 a me 250 na makaainana i akoakoa mai, hora 12 ponoi o ke awakea wehe ia na hana ma ka hale hoolulu o Manana, a na Presidena D. Kalauokalani i wehe mua mai, elike no me kana mau mea i hai ai ma ka hale koa, mahope iho o ka pau ana o kaua, ua hoolauna ia mai ka Elele R W. Wilikoki, ola mau no kana i ke alopali, mahope iho o kana, ua hoolana ia mai o J. K. Kaulia, nana i heluhelu mai i ke kahua bana a ka Aoao Kuokoa, a e like no me kana i hoike mua ai ma ka ka halawai i ka hale koa aole nae he pepehi i ka moo, i kakele ia mai, pau ia ku mai o W@. Mossman, kana mau mea nui wale no, ke kupaa ana ma ka aoao o ka lahui, ola “Home Rula” Kuokoa i kona hooki ana ae, na ku mai la o D. M. Keone, a wahi ana.  No Ewa nei o Kamoikehuehu ka Lunamakaainana i ka wa o ke Aupuni Moi, nana i hookaawale i Molokai i aina no ka poe mai lepers, a ua manao oia, he kupono no oia ke holo i lunakaainana, ke lokahi ka lahui @e ia manao, pao ia ku mai o J. Boe, wahi ana, he malihioi au i no@o mai i keia apaoa, a na lohe ae nei no kakou i na mea i hoike ia iho nei e ka mea mamua ou na Ewa nei i hoakaawale ia Molokai i aina no ka poe mai pake, nolaila ua manao au pilikia no kau wahi haole i kau @amu, ku mai o Kahakumahalan@, wahi ana e waiho aku no kakou i ka wae ena i na moho na ua alakai, o lakou no ka mea i ike i ka poe kupono, a maluna o lakou ke koikoi o ka auamo ana ia hana.  Hora 3:45p.m. haalele ia Manana no Waianae, i na elele i kau aku ai ma ke kaaahi e okuu mai ana ka mea kakau nupepa o ka Awalataisa, a lu@ahooponopono hou o ke Kuokoa, mai keia wahi aku ua hoomahuahua ia na hoa hele o na elele, oia hoi o Mr. a me Mrs. R W Wilikoki, J. K. Kauila II. Kalauokalani, Mr. a me Mrs. Mossman, na kakau nupepa o Ka Loea, a me ke Kuokoa i hui ia me Awalataisa, hora 5p.m. hiki ma Waianae, malalo o na hookipa ana a Mr. J.K.Kupau, a me J. Hui, ua kaa aku ia na malihini malalo o ka laua mau pulaoa ana, a no la na ka na elele a me na hoahele e e haawi aku nei i na hoomaikai a na no ka nui o ko laua lokomaikai.

            Hora 7p.m. uina mai ana ka pele o ka luakini ia Mr. J. Hui, a i ke kau p@no ana ae o ke kuhikuhi minute i ka hora 7:30p.m. ua akoakoa mai la ka lehulehu o na kane, na wahine, a me na keiki ua hoomaopopo ia mawaena o 200 a me 300 kanaka i akoakoa mai, wahi a kamaaina i olelo mai ai, oiai, ka aoao Rapublika i kahea ae ai i ka lakou halawai, he eono wale no poe i hiki ae.

            Hoomaka ka halawai me ka pule a Mr. J. Hui, na Peresidena D. Kalauokalani i wehe mua mai ka halawai, wahi ana, na Waianae nei i hoolilo i ko kakou aina ma kela olelo a Keopulupulu i kana keiki, “I nui ke aho a pa ka ili i ke kai, no ke kai ka hoi ka aina.”  Nolaila, ua lilo kakou he poe Amerika i keia la, a e like no me kana haiolelo ma na halawai ma na apana e ae.

            Hoolauna ia mai o R.W. Wilikoki, o kana hoike elele no i ko na aina e, pau kaua, heluhelu mai o J.K. Kaulia i na kahua hana, a he mau olelo pokole e hoakaka ana i ua kahua hana la i kukulu ia ai, a wahi ana, na olelo ia au he hoino ulupa i na makanele, a me na haole, aole oia ka manao maoli a’u i hoopuka ai ia mau olelo, aka, ua olelo au ia mau olelo elike me ke ano o ka hana oiai, ia’u a me D. Kalauokalani ma Amerika, piha na nupepa me na olelo hoino e pili ana no ka lahui Hawaii a me ke Alii, he mau olelo kuamuamu o ke ano haahaa loa, malalo o kekahi inoa kapakapa “Kamehameha,” a o ua mea la oia kekahi o na mikanela aoo e hanaino mau nei i ka lahui, nolaila, ola ano mikanele kuu e olelo nei aole na makua mikanele manao maikai, a i holoi i ko lakou waha a maikai.

            Mahope o kana, ua hookuu ia ke anaina, hoomaha na elele me na hoahele ma ia po.

            Iune 20, hora 11a.m. kau ma ke k@ahi no Waialua, hora 12 a oi hiki i ka Ehukai o Puaena, halawai me S.K. Mahoe, kamaaina, hoomaha iki na elele ia koena la, hora 7p.m. malamaia ka halawai, ma ka noho lunahoomalu ana o Mr. S.K. Mahoe, na akoakoa mai na kane na wahine a me na keiki he mau han@ i ka @eluna, weheia na hana me ka pule a S.K. Mahoe, nana i hoalauna mai ia Elele D. Kalauokalani.

            Elikeno me kana haioleloma Waianae pela no ma Waialua, pua kana ku mai o R. W. Wilikoki, a elike no me kana hoike no na mea e pili ana i kona huakai elele ma Wahinekona, pau ia heluhelu mai o J.K. Kaulia i @ kahua hana o ka Aoao Kuokoa, a he mau wahi olelo paipai pokole, wahi ana, eia me ko kakou anaina nei kekahi mau kanaka kupono e wae ia i Moho Senate no ka Ahaolelo, o kekahi oia mau keonimaua oia o Mr. Iaukea, na lawa ka makaukau o na e hele aku ai i ka Ahaolelo Senate me ka ninau ole ia, a ma kekahi olelo ana.  @ pepehi i ka moo, (kill the snake), aka, he ninau ia no ka manawa na oukou e wae, i hele mai nei makou e ao aku ia oukou e kupaa me ka lokahi ma ka Aoao Kuokoa Home Rula, pau kana, hoolauna ia mai o Mr. Mossman, wahi ana kupaa kakou loaa ka lanakila, ala maluna o kakou ka manaolana no na hanauna a kakou o keia mua aku, pau hana, na ka Lunahoomala na manao hope loa a hookau ia ka halawai.

            Poaha, Iune 21, hora 11a.m. haalele ia Waialua kau ma ke kaaahi no Kahuku, hora 12 a oi, hiki i ka hale wili o Kahuku, ua hiki mai na kamaaina me na lio, a me ke kaa, haalele ia Kahuku no Laiewai, i ka hoea ana aku o na Elele ma kahi o Mrs. Iwa Keanu, kahi i hookaawale is no ka hookipa ana i na malihini, aia ma ka puka pa, e kau mai ana na hua palapala o ka heahea; “He mai,” i ka hiki ana aku i ka hale e ka mai ana ka laina o na Ahahui me ka makaukau e apo mai i na malihini, na Mrs. Iwa Keanu ka Luna Hoomalu, i heluhelu mai i na olelo hoolauna i na Elele penei.

NA OLELO PANE A NA AHAHUA ELUA I NA ELELE A KA LAHUI

I na Elele Hanohano a ka Lahui

            Ka Nai Aupuni Kuokoa o Ko Hawaii Paeaina.

            R W WILCOX

            DAVID KALAUOKALANI

            JAS K KAULIA

                        Aloha oukou:

            O makou na Ahahui Kalaiaina Lala i ha@ me na Wahine ma Laie nei, Apana o Koolauloa, Mokupuni o Oahu, a ma o ko makou Komi@e me ka mahiehie o ke aloha a mak@ maluhia i @au ia iho maluna o ko na Elele puuwai haokila a ka Lahui, ka Nai Aupuni Kuokoa o ke au hookahuli aupuni Meiwahine Liliuokalani, i hoo@eleia i na Noho Kalaunu o Ka Hawaii Paeaina, nolaila.

            Ehooholoia, e apo lokahi aka ana makou na Ahahui Kalaiaina Kane i ho@a me na Wahine, e