Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 26, 30 June 1900 — Page 7

Page PDF (720.97 KB)

This text was transcribed by:  Kihei De Silva
This work is dedicated to:  Hazel Rowland de Silva

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 30, 1900

 

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kaikamahine Nana i Wawahi i na @aa o Kuaihelani a Haule Kona Kapu Ihiihi

O kuu wanana oia hoi he enemi nui ma keia mua aku no kakou ua lilo kakou i enemi ino loa no ka luku ana ia Kane a me kona lahuikanaka a me ka aina.

A o ka mana oia kupua, aole au i ike, aole au i hoomaopopo i kona ano, aka nae, na keia mua aku e hoike mai ia oe i keia kupua, waha ana.

A o keia aupuni a ko makuakane i kukulu iho nei, e lilo ana i opala a e luku pu ia ana kakou a pau, alaila, moe kona maka wahi ana.

Nolaila, eia mai kou mau kiai naue ole mala[l]o aku o Kuahailo, o na mana i hooiliia no kakou a e kiai me ka makaukau i na wa a pau aole loihi na la ma keia hope aku, e ike no kakou wahi a Keaniniulaokalani.

Ua pane mai o Kuhailo i na mea a pau a Keaniniulaokalani i wanana ai imua o lakou no na mea e pili ana i kana moopuna. Ke hoike nei au me ka oiaio imua o kakou iho, a hiki mai ia la, e pau ana keia mea i ka mana nona iho, e like me na haawina like iwaena o oukou a @ wa oukou e ike ai i na mea i haawi ia ai ia oukou no keia wanana.

Aka, no‘u iho ua waiho ka haku nui o kakou, ua waiho mai oia ia‘u mamuli o ko‘u mana kumu mai ko‘u mau kupuna mai. A oia mana nae, aia ia maluna o Lonokailohia, ka oi kelakela a‘u i ike, kuu haku kuu akua hoi a me na kiai naue ole ona. I ka pau ana o keia mau olelo a Kuahailo, ua lohe oia i kekahi mau pule no Kane.

Pane o Kane Akua o Awalaau o Awaloa, mai Awa mai oe ia‘u i kou kahu e laka ai. He Akua o Kane mai ke kau a kau a ke kau waele e ke alaula a ka makani. Kulu ae la i ko wahi moe panipani i na k@lu hele uwalo.

E eli maloko o ka hale o o Koolau he lau ka noho ana, he aina koekoe.

Pane o Keaniniulaokalani, aohe pono o@ pule ina e hooko ia ana ia pule e ola hou ana o Kane a me kona lahui a me ka aina.

A ma keia mau olelo a Keaniniulokalani imua o Kuahailo, ua hooiaio aku o Kuahailo imua o lakou ia mau olelo, aole ia Lonokaiolohia no ka mea, he hooao mai nei keia leo ia‘u, ua pau mau ko‘u manao no kela leo no ka make mau loa, ina aole lakou i hookuke ino mai a‘u, eia no lakou ke ola mai nei ma o‘u nei, no laila, aohe a‘u olelo ana no ia mea.

E Leimakani e hoomanao oe o na momona a pau o Moanawainuikeoo, Keaolohilani a me Nuumealani e paa oe, o kahi i kapaia e ko makuahine o Kea@lih@, e hiki mai ana he pilikia nui, aole mamua aku i like me keia a‘u e ike nei.

E wi ana ka aina aohe wai, e nele ana ke kuahiwi, aohe wai, pela na mea a pau, e make ana na kanaka, aohe mea koe e pau loa ana i ka make.

Aka, ina e ike mai ana oia i kona enemi e ola aku ana, oia kona wa e kaua mai ai i kona enemi, ina no ka make a ola paha, nolaila, e noonoo i ka pahu hope loa a ko keiki.

A maanei i pane mai ai o Leimakani i kona makuakane, oia mea au i hoike mai nei ia‘u, ua hanaia, eia na momona no kona manawa ua makaukau, aka, ua hiki kakou i ka palena o ka‘u a me ko‘u mau hoa.

O ka‘u e haohao nei, ua pani ia mai i ole au e ike i na ano oia hana a me kahi a‘u i luku iho nei, nui ko ikaika nui no hoi ka mana, aole i hulihia ko‘u no keia.

E Leimakani, wahi a Kuahailo, ua pololei kou pahaohao ana ou ka aina a ko makuahine ia oe, e luku oe a pau me ke koe ole o kahi mea, he kino lau ko Kane.

O keia aina aia no ia Kane a me Kanaloa kahi i paa ai iloko o kona mau la, e noho mana ana o Kane a me Kanaloa a hiki i kou luku ana i na paemoku o Kukuluokahiki, ua nalo mua keia mai a oe aku.

O ka‘u e olelo nei oia ko‘u ike mai mua mai. Oia ka mea i olelo ai ko haku makuakane aole e pulale, a e akahele ka pono, aia no iaia ka inoa o keia aina, aohe mana o Kuaihelani mamua o keia aina.

E like me na hoike a Kuahailo imua o kuu haku keiki ua pahaohao io no oe no keia aina, he aina kupanaha, he mana ikaika keia aina i hana ai, aohe lua.

Ma keia aina ua komo laelae o Kane a me Kanaloa, a ua makaukau laua no ka luku ana mai ia kakou, aohe ahailono, no ka mea, aole i loaa kela laau o Kane ma ia oe no ka luku ana ia Nuumealani a me ka heiau a Kane ma.

Nolaila, ua loaa ia olua he wahi maha no ko kakou hopena, no ka mea, ua pii ino ko laua huhu no‘u no kuu haawi ana i ka mana kaulike maluna o kakou a pau.

O kuu haawi ana i ka mana oi maluna o Lonokaiolohia a me kuu hoolilo ana i akua no kakou, nolaila, o ko laua lua kupapau hope loa ia e like me kana olelo no olua.

O keia aina a Hainakolo i kapa ai o Keaolino no keia aina no ia a paa keia inoa a mau loa aku, a no ka aina hope au e pahaohao nei oia ka aina a‘u manao no ka mau loa aku no kela laau ua nele kakou.

Maanei o keia moolelo ua like ole na manao no keia e olelo ia nei ua olelo kahi poe aohe e ae a Kane mau aina i hana ai eha wale no oia o Moanawainuikeoo, Kuaihelani, Keaolahilani a me Nuumealani, a ma ia mau aina kapaia na Paemoku o Kukuluokahiki.

Ma keia wahi ke olelo nei o Keaniniulaokalani he a@a no oia ka lima ona aina a Kane i hana ai i aina, aole nae i hooili ia maluna o‘u nolaila, ma ka ike i loaa ia‘u mai a Kane mai, ua maopopo ia‘u mai ka mana i loaa ia‘u a hiki i ka papaku a malalo no‘u ia ma ka mana ma ka lewa a maluna aku no‘u ia oia oukou e ike mai la.

A ma keia aina a‘u e ike nei ina e @u@a na paemoku Kukuluokahiki a o ka hoa paio kela aole no e lanakila ka nui maluna o kela aupuni mana nui ikaika luaole ua like ko kakou mana, ko kakou ike, ko kakou ikaika, he mea paani na kela poe, pela kuu ike a koe aku o Lonokaiolohia nana e na‘i no ko kakou ola, aka, ua maha kakou, ma ka hoomanawanui o Leimakani me kona mau hoa.

Maanei o keia moolelo ua like ole na manao.

Ua hiki mai kakou i ke aupuni mana lua ole a ikaika hoi ka mea nana i hoopohihihi i ka noonoo o Keaniniulaokalani no kona hoa paio no kei[a] nui hewahewa o na kanaka o keia mokupuni, aohe mea i aa e kaua me lakou, no ka mea, ua ike no o Keaniniulaokalani i kana mea e hana aku ai, a i ke kaua ana ua lanakila o Leimakani ma maluna o ua wahi mokupuni la.

Maanei kakou e ike ai i keia aina a me na inoa like ole.

Akahi. Keolewa oia ka aina i loaa mua ia Leimakani a me kona makuahine, oiai, laua e au ana i ka moana.

Alua. O Kanehunamoku no keia inoa i loaa he ola hou ana no Kane ma me kona lahui.

Akolu. O Keaolino e like me ka Hainakolo i kapa ai a ma keia ekolu e ku nei ua like ole na manao o na poe paa moolelo.

Ua waiho aku o Keaniniulaokalani i keai mau inoa imua o lakou na lakou e koho me ka lokahi o ka manao, a i like me kana i manao ai.

Aia nae, ia wa i pane mai ai o Manukiu aia au i ka hailona mua elike me keia mau inoa i haawi ia mai na kakou e koho me ka lokahi.

Iloko o keia koho ana aohe leo hou e pane mai ana, nolaila, ua ae mai o Keaniniulaokalani, o ka aina a oukou i kaua hope iho la a make ia oukou, nolaila, he aina lewa keia he aina keia aohe i ike ia e a‘u ma mua, o keia @a he aina i koe ia Kane laua o Kanaloa, no ka mea, aia no ma ko laua waha keia aina, oia ko laua mea pakele mahunehune ai mai @a lima aku o Leimakani o@a na @wi @ kuu haku keiki.

O ka aina no keia au i kahea ai i ko makuahine ma ke mele

E Hai, E Hai e, he manu,

Hoole mai ko makuahine,

Aohe na la he manu,

He aina na la o Keolewa,

Papae aku kaua iuka.

Ike ko makuahine oia ka mea i loaa ai ia Manukiu.

 

E alawa ae i ka hoolaha a LB Kerr & Co e puka aku nei.

 

KAUKA IAPANA HAIDA

 

Ua wehe ae la o Kauka Iapana Haida i kona keena lapaau mauka o kahi kokoke i ke alanui Liliha ae nei, makai o ka Halepule Palama. He makaukau piha oia i ka lawelawe ana i ka oihana lapaau maluna o na poe i loohia me na haawina luulou o ka ma‘i. Ua a‘o oia i keia oihana ma kona one hanau, aka, ua hoomahuahua loa aku nae oia i kona ike ma ka halekula a‘o kauka Cooper, ma Kaleponi, a o Kauka Garvin hoi kekahi o kona mau hoakula. Ua hiki iaia ke lawelawe i na nawaliwali e loaa ana i na wahine me ke kanalua ole. Nolaila, mai poina i ke kipa ae malaila i pau ke kuhihewa. A e alawa pu ae hoi i na hora hana e loaa ai oia ma kona keena ma kana hoolaha e puka aku nei.

 

Nuhou Kuloko.

 

Ua hoemi ia ka auhau o ka halekeaka Orpheum i keia mau po mai ka 25, 50 a me 75 keneta.

 

Eia ma ka puka aniani o ka Pacific Cycle e hoikeike ia nei kekahi koho o ka Moi Kalakaua.

 

Eia ke hooponopono ia mai nei o loko o ka hale inu rama hou e wehe ia ae ana ma ke kihi o na alanui Moi a me Beritania, ma Leleo ae nei ma keia mau la iho.

 

He koa o ka moku lawekoa Thomas kai haule iloko o ke kai ma ka aoao o ka moku a na laki nae i ka hoopakele kokeia ana e kona mau hoa, ma ka po Poakolu nei.

 

Eia o Kiaaina Dole ke makemake nei e hoopau loa aku i ke ku ana o na hale inu rama ma ke alanui Papu, a e hoolilo ia hoi oia kekahi o na alanui maluhia o ke kikowaena o ke kulanakauhale nei.

 

Ua lawena mai la e ka mokuahi Kina he $750,000 no ka uku ana i na poe hoahu dala maloko o ka banako hale leta, no ka mea, ua hoea mai la ka wa e hoopau ia ai kona ku ana. E hoomaka ana ka unuhi ana ma ka la 2 o Iulai.

 

Ma ka hora @:35 o keia kakahiaka Poalima, ua oili mai la mai ka puhaka mai o Mrs. Jesse Makainai, he keikikane nui mohaha, ma ko laua home noho ma Kalihi. He maikai ke ola o ka makuahine me kana opuu makamae.