Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 28, 14 July 1900 — Page 3

Page PDF (690.71 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  In Loving Memory of My Father

KE ALOHA AINA

 

                        KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 14, 1900.                           3

 

HE PAUAHI WELIWELI

 

HE MAU HANERI OLA I POINO.

 

He Ekolu Mau Mokuahi i a ia e

            ke Ahi ma Hoboken, Nu Ioka.

            He $15,0000 ke Poho.

 

            Ma ka mokuahi Leelanaw i loaa mai ai keia mau lono makamaka hou a makou e kuupau aku nei no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu penei:

 

            Nu Ioka, Iulai 1, hora 3 a. m. Ma kahi he 300 ola a oi aku paha i poino ma ka la inehinei (Poaono) ma ka auina la maloko o kekahi pauahi weliweli i hiki ole ke hoakaka ia. He lehulehu wale na poe i make maloko o ke ahi a o kekahi poe hoi ua pau aku i ke piholo iloko o ke kai. Maluna aku o hookahi tausani kanaka i lele aku iloko o ke kai ma kekahi manawa aka o ka nui nae o na poe i pakele mai aole he mea i hiki ke hoike mai.

            Ma ia pauahi no he ekolu mau mokuahi nunui i poino a pela pu na uwapo nui o ka Hui Mokuahi North Germa Lloyd Steamship Co., he lihi o ka uwapo Hamburg American Steamship Co., a me ka Thingavala Steamship Co., a me ka hale hoahu ukana nui ma Hobokon, a me umikumamalua waapa alawai a me eono waapa kao. O na mikuahi i hoopoino ia, oia na mokuahi Saale, Bremen a me Main. O keia mau moku ekolu no ka Hui Mokuahi North German Lloyd. O ke Kai@a Welhelm, ka mokuahi holo loa a o kekah hoi o na mokuahi hali ohua nui loa o ke ao nei, ua loaa iaia he mau poino, aka, ua pakele mahunehune aku nae oia.

            O ka nui o na poho i hoomaopopo ia, ma kahi no ia o ka $10,000m,000a me he mea la e hoea uku ana ia i ka $15,000,000. A hiki i na hora hope aia no ke ahi ke a la me ka ikaika he kahua nui o ka aina. He mau haneri ka nui o na kane a me kekahi mau wahine kakaikahi maluna o na moku poino. He puulu nui o na limahana maluna o na uwapo. Ua piha pu hoi me na waapa alawai i na kane, wahina a me na keiki. Mamuli o ka hikiwawe loa o ka pahola ana o ke ahi, na hiki ole i na mea a pau ke hoomaopopo i ko lakou kulana poino a hiki i ka wa a ke ahi i oki pu ae ai i ko lakou alahele e hiki ai ke pakela.

            O na kana ka e hana ana iloko o na lua ukana o keia mau moku ekolu ua pani la aku lakou iloko aolelo ana ole a weliweli o ke ahi. A ua hiki ole hoi ke haawi ia aku na kokua ana la lakou. O na poe maluna o ka uwapo, na lele aku lakou iloko o ke kai no ka hoopakele  ana i ko lakou mau ola. He nui na poe i hoopakele ia, a he nui no hoi na poe i piholo aku mamua o ka hoea ana aku o na hoopakele ia lakou.

 

NUI NA OLA I PIHOLO PU ME KA
SAALE.

 

            Nu Ioka, Iune 30. Ua lana hele aku ka mokuahi Saale a hiki i ka Batari ma ka hora 6:30, Me ka ahi e lalapa ana me kona mau Iuina maluna no o ka oneki.

            O Kapena Smith o ka waapa o na makai, ua hoouna aku oia i kona mau kanaka maluna o ke kahi mokuahi no ka hoopakele ana i na poe o luna o ka moku pauahi a he 37 Iuina e waiho maule ana i hoopakele ia. I keia wa o keia poe Iuina e hoopakeleia nei ua ike ia he nui na kino e waiho mokaki ana iluna o ka oneki. I ka wa i hoea hou aku ai lakou e hoopakele i na poe poino, ua piholo ka Saale me na poe a pau maluna ona.

            Wahi a Kapena Smith he manaoio kona he nui na kino make e waiho la iloko o ka mokuahi Saale. I kuu wa i hiki aku ai i ka moku he nui na poo e kiei mai ana ma na puka aoao o ka moku aka, aole nae e hiki i ko lakou mau pauku kino ke hemo mai, a ia wa pu hoi e io aku ana ka moku e piholo A he ku i ka weliweli keia mau hiohiona, ua kahea mai kekahi ope o lakou e kokua aku, aka, ua like nae o luna o ka moku me he kapuahi hoohee hao la, a ua hiki ole ia makou ke haawi aku i na hoopakele ana. Ua hoao aku makou ehoohemo mai i keia poe mailoko mai o keia kulana poino ma ua puka aoao la, aka, ua hiki ole nae ia.

            Ua ike aku makou ma kekahi o na puka i kekahi wahine, a ua hoike mai oia he wahine kuene oia, e hookokoke loa mai ana ke ahi iaia, ua haawi koke aku kekahi o na poe hoopakele he iliwai mai luna aku o ka moku hoopakele a ua hoao aku la oia e hoomaalili i kana wahi e ku ana. A oiai no oia e hakoko ana me ke ahi, ua piholo iho la ka moku a pau aku la kona ike hou ia ana.

            Mamua koke iho o ke piholo ana o ke moku ua hoea mai la kekahi kahunapule Kat@ lika ma luna o kekahi moku a haawi aku la he mau leo pule no ka poe poino e kokoke la i ko lakou hopene weliweli a ia wa no i iho aku ai ka moku a meha iho la na leo ehaeha mai na poe mai maluna ona.

            Ma ka hora 3:35 i puka ae ai ke ahi a mamua o ka hoea ona aku o na kaa kinaiahi, ua @ aku la na pahu aila a na la mea i hooi loa i ka o ana o ke ahi.

 

HE MELE KOIHONUA.

 

            Eia Pauwela ua kaulana,

            I ke ku kilakila a ka Olino,

            E hau mai ana i kona nani,

            O ka oikela oe o Maui nei,

            O ka heke oe o kapukauwahi,

            O ke kilohana oe puni o Maui,

            I loha oukou e ka lehulehu,

            O ke ola ia a ka Olino nani,

                        He aku makou o mai oe.

                        Pauwela oe o ka lokomaikai.

 

            O ka nu hauoli--hanolioli,

            Pauwela oe o ka helu kiekie,

            No ka Olino o ka Malamalama,

            He puuhonua ia no Maui nei,

            E pono ai oe me ka ohana,

            E pono pu ai na lehulehu,

            Pono oe, pono au, pono kaua,

            Pono pu me na Honoapiilani,

                        Hea aku makou o mai oe,

                        Pauwela oe o ka naauao.

 

            O ka na o ke ola ua hiki,

            Eia i ka piko o ke kaona,

            I ke kikowaena o ka aina,

            Helu ekahi Pauwela nuni o Maui

            He puuhonuaia no ka palekana,

            E nai ana i ke ola mau loa,

            I lohe oukou e ka lehulehu,

            Ua oia Pauwela ua lanakila,

                        Hea aku makou o mai oe,

                        Pauwela oe o ka naauao.

 

            O ka na o ke ola ua hiki,

            Eia i ka piko o ke kaona,

            I ke kikowaena o ka aina,

            Helu ekahi Pauwela nuni o Maui

            He puuhonuaia no ka palekana,

            E nai ana i ke ola mau loa,

            I lohe oukou e ka lehulehu,

            Ua oia Pauwela ua lanakila,

                        Hea aku makou o mai oe,

                        Pauwela oe o ka lokomaikai.

                                                Hakuia e

                                                            Sam. K. KAMAKAIA.

 

            O ke mele maluna ae he mele ia i haku ia no Pauwela holookoa @e a loaa ia lakou ka oiaio, ke alanui e hiki ai i ke ola mau loa. I keia la eia ke ola imua o lakou

 

NA PUALIKOA NO KA HOOMAHA
ANA MAANEI.

 

            Ua loaa mai la na hoike ana maanei, ma kahi he 6,000, a i ole he 10,000 koa Amerika e noho mai la ma Manila e hoea mai ana i Honolulu nei no ka hoomaha ana mamua o ko lakou hoihoi loa ia ana aku no Amerika Huipuia. O ko lakou wahi i manao ia ai no ka hoolulu ana, malalo o Leilehua. A ua ae@aku hoi ke aupuni e noho lakou ma Hawaii nei no ka hoomaha ana mamua o ko lakou hoopau ia ana aku mai ka oihana koa aku. Ma ka la 1 o Ianuari e hoea mai ai ka mahele koa, a o ka mahele hope hoi ma ka la 1 o Aperila. A ma ka 1 o Aperila e hoihoi ia aku ai ka mahele mua i hoomaha iho nei maanei, mai ka la 1 o Ianuari mai. A o ka mahele hope loa hoi, ma ka la 1 o Iulai. Aka, he hookahi wale no paha mea nana e keakea i keia mau hoolala ana oia ke poha ana mai la o ke kaua ma Kina. O keia mau puali e hoihoi ia mai ana i anei ola no na pualikoa kuikawa i lawe ia aku ai no Manila ma kela makahiki aku nei.

 

            Ua lawe la aku la na Ilo heihei Ahuima@ a me Loupe no Kapalakiko no ke komo ana aku iloko o na heihei lio e malama la ana malaila, maluna aku la o ka mokuahi Auseteralia.

 

AHAMELE KOKUA.

 

            E haawi ia ana he ahamele nui ma Waialua i ka Ehukai o Puaena, no ka pomaikai o ka luakini hou o ka Hoomana Karistiano Naauao, e kukulu ia aku ana ma Makapala, Kohala, Hawaii, malalo o na hooponopono ana a S. K. Kamakaia, he mau puukani wae ko keia ahamele, a e komo pu mai ana ko Waialua mau kahuli leo lea ma ka po Poaono, Iulai 21, 1900, e uniki ai. E lohe io@ ko Waialua i kela leo hoene o kela ohe gula kaulana a Prof. S. K. Kamakaia. E hele mai e na puuwai lokomaikai a pau o Waialua.

 

KA MOKU LAWE HOLOHOLONA

LEELANAW.

 

            Ua hoea mai ma ke kakahiaka Poakolu nei ka moku lawe holoholona Leelanaw mai Kapalakiko mai me 252 io no Kina. O keia mau lio he mau lio lakou i ao pono ia ma ka oihana koa, a noloko hoi lakou o ka regimana kana lio Eono. Mahope o ko lakou hoomaha ana maanei no kekahi mau la, e holo loa aku ai ka Leelanaw no Nagasaki, Iapana, no ke kali ana i ke kauoha hope mai kona aupuni mai. Ua hala loa ae no ka moku lawekoa Grant me ka piha koa no Iapana, a malaila aku no Kina.

 

HE MOKU KAAPUNI HONUA.

 

            E hoea mai ana ma keia ua aku he mokuahi makaikai honua nona ka inoa o Prinzessin Vitor a Luise me na poe kaahele honua maluna ona. E haalele aku ana keia moku i olelo ia ae la ia Cherbourg ma ka la 25 o Sepatemaba, a ma ka la 27 e hoea aku ai i Hamburg no na poe makaikai mai Amerika Huipuia mai. Mai Hamburg mai e holo kipa aku ai oia ma na awa ano nui a pau o Europa ma ka hikina, me ke kipa aku i Lisebona, Gibaraleta, Nice, Athens, Kontinopela, Jaffa, P@ Said, Bomabe, a pela aku a mailaila aku no Sug@ Manila, HongKong. Saua@ Nagasaki, K@ oe a me Iokeia @, a mai Iokol@ mai hoi e @mai ai keia moku i Honolulu @, Hilo a me Kapalakiko.

 

            E hoomaha aka ka @ keaka Orpheum i keia mau pu a hiki i ka wa e hoike hou ia aku ai.

            E malama ana e ka Lona Nui o na Hana Hou hei halawai ma na poe mea aina e waiho nei maloko o ka Apana Pauahi ma ka Hale M@ Hooko ke hiki aka i ka Poakolu ae nei, Iulai 18, 1900. Ua makemakeia lakoa apau e hiki ae malaila. E nana ae i kahoolaha e puka aku nei.