Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 30, 28 July 1900 — Page 1

Page PDF (585.96 KB)

This text was transcribed by:  Jaynie Stone
This work is dedicated to:  Pololu

KE ALOHA AINA

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

BUKE VI.                  HONOLULU, POAONO, IULAI 28, 1900.                        HELU 30

 

MOOKUAUHAU O JOSEPH HEWAHEWA KAIMIHAKULANI HELELUHE.

 

MAI KONA MAU KUPUNA MAI, A ME KANA MAU HANA.

 

  O Keakealani ke kane. O Kalehuna ka wahine. Hanau o Keawemainui, k.

  O Keawemainui ke kane. O Kaleikumaielani ka wahine. Hanau o Kuhailiilii, w.

  O Kuhailiilii ke wahine. O Alapai ke kane. Hanau o Keaweopala, k.

  O Alapai Moi keia o Hawaii. Ka mea nana i opa pu kekahi mau Alii Aimoku. Make o Alapai ma Kikiakoi, Kawaihae, M. H. 1753, lilo o Keaweopala kana keiki i alii maluna o na o@ana o Kona, Kohala, Hamakua, Hilo, M. H. 1753.

  O Keaweopala ke kane, o Namoe ka wahine, hanau o Kanekoa k.

  O Kanekoa ke kane, o Molao ka wahine, hanau o Kanoa w, Kanepipi w, Kapela k.

  O Kanoa ka wahine; o Heleluhe ke kane, hanau o Keoki w, Kaioewa w, Joseph Hewahewa Kaimihakulani Helehuhe k, Kanoa w, me A@a w.

  Ua hoonaauao ia o Joseph Hewahewa Kaimihakulani Heleluhe, ma na kula apana o Puna, kona aina hanau, a ua hoonaauao ia i ke Kula Hanai o Hilo.

  Hemo mailaila mai noho, i Kau, he mau hana lima.  Holo i Honolulu, noho me ka Moi Kalakaua, a pau nae o Kalakaua, mahope mai, noho me ka Moiwahine Liliuokalani, ma ka ano he Puuku, a ma ia kulana oia i noho ai a hiki i ka holo ana i Amerika i ka M. H. 1896

  Ma ia huakai i Amerika, ua kau hou iho maluna ona he kakauolelo uo ka Moiwahine Liliuokalani. 

  Ua loaa iaia keia kulana mamuli o kona hoopono, a me ka pololei o kana mau hana.

  Holo hou i Amerika i ka M. H. 1899 huli hoi i ka aina, Iune 4, M. H. 1900, kuu mai la kona l@hi a me na inea o ka noho ana o keia ao, Iulai 8, 1900. 

  Ua haalele iho oia mahope nei, i kona Haku Alii, ka wahine ka makuahine, he mau kaikuahine, me na keiki, a me na hoaloha. 

  He kanaka oluolu, he puuwai hamama, he mea nui iaia ka leo o kona haku. 

  He aloha aina oiaio, he elele na ka lahui Hawaii i Amerika.

  Ua hanau ia oia ma Kapoho, Puna Hawaii Iune 2 M. H. 1855. Ua piha iaia na makahiki he 45 a me 16 la.

 

KE KEA VITORIA.

 

  Ma na aupuni naauao o ka ho nua nei, ua lilo na hana wiwo ole a na kanaka e hakaka ana maluna o na kahua kaua no ka @@kee i ka hanohano o ko lakou inoa i mea nui i kona aupuni, a mamuli oia kumu ua hana ia na kea hoohanohano no ia poe, i hookaawale ia ae mai na kea e makana like ia ana i na poe a pau i komo iloko oia kaua ana. 

  Ma ke kaua Crimea, ua lini nui ia ma Enelaui, e haawi ia ua kea hoohanohano no kona mau kanaka i lawelawe i na haua wiwo ole maloko oia kana ana. 

  Mamuli o keia kumu ua hana ia iho la he kea i kapa ia ke Kea Vitoria, he kea keleawe hauliuli keia i hana ia mailoko mai o kekahi pukuniahi i hopu pio ia ma Sebastopol. Mawaenakonu o keia kea e kau ana ke kalaunu alii o Beritania Nui, a malalo iho ona e kau ana keia mau huaolelo “No ka Wiwo Ole.” Ma ke pine e omau ia ai o ke kea, he mau kii la@ dala ke kau ana, a malalo iho ona e lewalewa ai ke kea malalo o ka paa ana a ka hoa palapala “V.” E makana ia ana keia keia kea i na mea a pau me ka nana ole ia o ke kulana, a i ole, ka noho loihi ana, a i olo o ka hoeha ia ana, a i ole o kekahi hana e ae paha, aka, i na poe wale ao e hana @@@ i na hana wiwo ole a kaulana e loaa ai keia kea. Ua kauoha ia keia kea e kau ia ma ka aoao he na o ka umauma me ka ribine bolu no ka oihana kaua moana, a o ka ribine ulaula no ka oihana kaua aina. E hookomo ia ana ka inoa o keia poe maloko o ka nupepa Gazette, a maloko o ka buke a ke Kuhina Kaua. Mahope o ka loaa ana ia kekahi mea o keia kea a lawelawe hou oia he hana wiwo ole, e pakui ia aku ana he kua keleawe hou maluna o ke kea, a pela aku elike me ka nui o kau mau hana kaulana i hana ai.

  E loaa i na poe e paa ana i keia kea he uku makahiki o £10 mai ke aupuni aku, a he £5 e pakui ia aku ana i na kua keleawe e loaa ana i kela a keia kea.

  I na o ka mea e paa ana i keia kea a lawelawe oia i ka ohumu kipi, hohewale, feloni, a i ole i

kekahi hewa kiekie, e kaili ia no keia hanohano mai iaia aku, e holoi ia ana kona inoa mai ka buke aupuni aku, me ka hoopau ia o kona uku hoomau.

  O ka haawi mua ia ana o ke Kea Vitoria, malalo no ia o ka lawelawe ponoi ana a ka Moiwahine Vitoria maloko o Haida Paka i ka la 26 o Iune, 1857, imua o kekahi mau kanaka he 62 i hana i na hana wiwo ole maloko o ke kaua Crimea.

  Mawaho ae o na poe e paa nei i na medala mai keia kana o Aferika Hema he 160 poe e ola nei e paa nei i keia mau kea. 

  O ka Kea Vitoria i loaa mua i ka oihana kaua moana ia Alii Pikimana Lucas o ka mokukaua Heeia, i ka la 21 o Iune, 1854. Ma ke k@poka ia ana o ka papu o Rukini, ua haule mai la kekahi poka pahu maluna o ka Heeia, ua lalau iho o Lucus a kiol@ aku la ma ka aoao o ka moku, a ua pahu ae oia mamua o ka pa ana iho iluna o ka ilikai.

  Iwaena o na poe e papahi nei i keia kea kaulana o Ha@@ Roba@@ kekahi. Ua loaa iaia keia kea i ka 1888, i kona wa he @@@@ nela @@@@ no. Ma ka ukali ana aku i na enemi e auhee ana ma ke kaua o Kohodg@@ge, ua ike aku oia he elua mau koa Sapoy e holo ana me ka hae. Ua alualu aku o Lutanela Robata mahope o laua, a kaili ae la i ka hae i ko laua wa e komo aku ana i kekahi kauhale. Ua hoohuli mai laua i ka laua mau pu me ka manao o kekahi laua e ki mai i ka lutanela opio, aka, ua loaa aku nae oia i ka hauna pahikaua a haole aku la no lalo o ka honua me ka lawe pio ana ae i ka hae. He mau hana wiwo ole ae kekahi i lawelaweia e ia ia kupono loa ai ka loaa ana o keia kea iaia.

  Ua loaa ia Bula keia kea ma ke kana ana me na Zulu i ka 1879, i kona wa he Konela, ma o ka hoop@kele ana ia kekahi mau ola mai ka lilo ana aku iloko o ka lima o na Zulu.

  Ua loaa ia Kenerala White keia kea i ka 1879, ma ka hoouka kaua o Charasiao. I ka ike ana o Mekia White aole lakou e lanakila ana maluna o na enemi e pee ana mahope o kekahi puu, ua alakai ponoi aku la oia he elua puali o kona regiman, me ka pii ana maluna o na kualapa nihinihi, ua hoea mai la oia me k@na mau kanaka imua o kekahi puali nui o na enemi i papawalu la iho ko lakou nui.  Ua lalau iho o Mekia White he puu @@@@@ @ hele aku la imua o na @@@@@ aku la i ko lakou alakai @@@@ ia mea i ho@@hee aku @@@@. Ma ke kahui kaua o @@@@@@@@ i ka la 1 Sepatemaba, 1880, wa ka lele kana hope @@ i malama ia malaila, na alakai aku o Mekia White i kona mau kanaka wa @@ @@ a na poka @ @@@@ @@@@@@@@ ana mai kekahi kulana ikaika mai i kokua la e elua pukuuiahi, a me kahi he mau i a wale no ke @@@@wale, ua @olo aku la oia a lawe pio ae la i kekahi pukuuiahi a @@@@@ aku la na enemi. He mau @@@@@@@ o na alakai a ma na koa hana i na @ana @@@lana aka aole nae i ia wa @@ @a loaa o keia kea.

 

  E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou.