Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 30, 28 July 1900 — Page 7

Page PDF (714.02 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  In Loving Memory of My Father

KE ALOHA AINA

 

                                    KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 28, 1900                            7

 

AOAO KUOKOA, HOME RULA.

Mai ka aoao 6 mai.

 

e waiho ana ma ka hema a me ke komohana o ka uka o Maliko a me mauka o ka laina e moe pololei ana mawaena o ke alanui e moe ana mai Kaluanui a hiki i ka Halepalaoa o Makawao, a me ka laina e moe ana ma na palena oia wahi. Wahi koho, Hale Hookolokolo o Makawao.

            Mahele Koho Eiwa. O na wahi i koe o ka apana o Makawao a hiki i ke awawa o Oopuola. Wahi koho Halekula ma Hamakuapoko.

            Mahele Koho Umi. Kahikinui, Kaupo a me Kipahulu, kahi koh@, Halekula o Kipahulu.

            Mahele Koho Umikumamakani. Mai Kipahulu aku a hiki i, a e huipu ana me Makapu, kahi koho, Hale Hookolokolo o Hana.

            Mahele Koho Umikumamalua. Ka apana o Koolau a hiki i ke awawa o Oopuloa, kahi koho, Halekula ma Keanae.

 

APANA KOHO EHA.

 

            O kela mahele o ka mokupuni o Oahu e waiho ana ma ka Hikina a me Hema o Alanui Nuuanu, a me ka laina e moe ana ia wahi a ka Pali o Nuuanu ahiki i ka lea o Mokapu.

            Mahele Koho Ekahi. O kela mahele o ka Apana i oleloia, e hui ana ia Honolulu a i ole Kona, a e waiho ana ma ka Hikina o ke Alanui Punahou, a me ka laina e moe ana ma na palena oia wahi mauka a me makai, Kahi Koho, Hale Kanu Laau ma ke Alanui Moi, e kokoke ana i ke Alanui Waikiki.

            Mahele Koho Elua. O kale mahele o ka Apana i oleloia, e hui ana ia ia Honolulu a i ole Kona, e waiho ana mawaena o ka palena mai ke komohana o ka mahele koho ekahi a me ka laina e moe ana penei:

            Mai ka palena o ke Alanui Hema e moe ana ma ka hema o ke Alanui Moi a mai ke poo aku hoi o ke Alanui Alapai a hiki i ka pahu hae ma kahi kipu aloha kahiko maluna o Puowaina, alaila e holo ana ma ka kualapa ma ka aoao Hikina o ke awawa o Pauoa a hiki i ka piko o ke kuahiwi. Kahi Koho Halekula ma Alanui Beritania.

            Mahele Koho Ekolu. O kela ma hele o ka Apana i oleloia, e huipu ana ia Honolulu a i ole Kona, a e waiho ana mawaena o ka palena mai ke komohana o ka mahele koho elua a me alanui Nuuanu a me ma uka o ke alanui Kula a me ka laina e moe ana mai ka huina Alanui Kula a me Puowaina a hiki i ka pahu hae ma kahi kipu aloha kahiko. Kahi koho ma ka hale malama wai ma Waipiula, Nuuanu.

            Mahele Koho Eha. O kela ma hele o ka Apana i oleloia, e huipu ana ia Honolulu a i ole Kona, ma ka palena o ka mahele koho elua a me ekolu, ma ke Alanui Beritania a me Nuuanu. Kahi koho, Halekula o Kahehuna.

            Mahele Koho Elima, O kela wahi o ka mahele o ka Apana i olelo ia, e huipu ana ia Honolulu a i ole Kona, ma ka palena mai o ka mahele koho elua ma Alanui Beritania, Alanui Rikeke a me ka Uwapo. Kahi Koho, ma Kapuaiwa.

            Mahele Koho Eono. O kela wahi o ka mahele o ka Apana i oleloia, e huipu ana ia Honolulu a i ole Kona ma ka palena mai Alanui Likeke, Beritania. Nuuanu a me ka uwapo. Kahi Koho,--

            Mahele Koho Ehiku. O kela wahi o ka apana i oleloia, e huipu ana i ka Apana Hookolokolo a Ohi Auhau o Koolaupoko, ma kahi e waiho ana ma ka Hikina a me Hema o ka laina e moe ana mai ka Pali aku o Nuuanu a hiki i ka lae o Mokapu. Kahi koho.--

(Aole i pau.)

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

NO

 

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaonao o ka Aahu

Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke

Kulu Aumoe.

 

            A i ka wa a na poe a pau e hooipo ana i ka nani o ka aina moeuhane, a o ka hora 12 paha ia manawa, ua lohe ia aku la he uuina ana a hamama ae la ka pani o kahi pupu hale o ka moneka, a komo mai la he puulu kanaka nui, i huna i ko lakou helehelena me kekahi lole ulaula, aka, ma na aahu nae a lakou e komo ana i hike maopopo mai, aole lakou he poe e aku, aka, o na kana no ia o Lihano.

            E paa ana lakou i ka lakou mau pahikaua ma ko lakou lima pakahi me ka nihi hele ana aku mao a ma anei e hakilo ana hoi i kahi a Walata e moe ana.

            A i ka hope loa ua komo aku la ua poe koa nei no ka rumi a ko lakou haku wahine e moe ana, a iloko oia mau sekona, aole lakou i ku nana wale aku, aka, aia lakou ke hapapa hele la iloko o ka pouli me ka nui nui ana o ka pa aku o ka mea a lakou e huli nei.

            A lio mea oiaio, mahope iho o ka lakou noii akahele ana, ua loaa aku la ua Walata nei e hiolani ana ma ka pili aoao o kana aloha, a na mea i hoohauoli aku i na poe puuwai eleele.

            Iloko o keia manawa i huli aku ai lakou i kahi a ka pahikaua a ua Walata nei e moe lolii ana, no ka mea, oia hookahi ka mea nana i i hookau aku i ka weli maluna o lakou.

            Ua halawai mai no nae lakou me ka pomaikai. no ka mea, ma ka ao ao o ua opio la e moe lolii ana no kana pahikaua.

            A i ke kaawale ana aka o ka p@ hikaua punahele mai ka poli aku o ua Walata nei, kona puuhonua hoi o na hora o ke kupilikii, oia koke no ka wa o ua poe koa nei i lalau iho ai i ke kino, laahia o ka kakou opio Walata a kaualako aku la no waho me ka hooho pu ae.

            E hookau aku i ka hoopai o ka make maluna o ko kakou mau enemi. A na keia leo hooho i hoohiki lele ae i ka ui Alanadela mailoko ae o kona hiamoe nui, a hapapa aku la ma kahi a kana Walata e moe ai, aka, o ka pela me ka ulana ke waiho ana aole hoi ka mea i aloha ia.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

 

NO KA

UI MINWA

 

A ME NA

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauna no KE ALOHA AINA.

            Na keia mau olelo a ke koa opio i hoopiha mai i ka puuwai o ka wahine kilokilo me na manao kaumaha, a oia kana i huli aku ai a pane aku la me ka leo pihoihoi.

            E kuu haku opio, aole e hiki ia kaua ke lawe pu aku iaia, oiai, nona ke kumu o keia poino i hiki mai ai i ko kaua aupuni nei, o kona hele pu ana me kaua, he kono maoli ana ai i na enemi e uhai hoomau mai mahope o kaua me ka loaa ole he wa no kaua e hoomaha ai. Nolaila, o ka hale no keia haalele ia iho kau mea i aloha ai.

            I keia aku la ka pahola ana ae o na nanaina haikea maluna o ua Duro la, a pane mai la.

            Ina pela, aole au e ae aku ana i kou manao e kuu kauwa, o hele e imi i ola nou, a e hookuu mai hoi ia'u e make pu me ka mea a kuu puuwai i aloha ai.

            E hoolohe mai e kuu haku opio, aole kela wahine opio e make ana, no ka mea, ua aloha ko kaua mau enemi iaia, aka, maluna nae ou ka hooili pau ole o ko lakou inaina.

            Ua lilo keia mau olelo a Ronio i pane aku ai i kona haku moi i mea na ka moi opio e uwe haalipo ai me ka ae ole ana e hookaawale mai ka wahine opio mai.          Aka, mamuli nae o ka mana i loaa i ka luahine kilokilo ua unuhi koke ae oia i kaua wahi omole laau a lulu aku la maluna o ka moi, a i ka wa i pa aku ai o kekahi kulu wai laau iluna o ke poo o Duro, ola no ka wa i kaawale aku ai na noonoo kanaka mai iaia aku a waiho a make aku la oia me ka poina ae o kona mau hoomanao ana no kana Minewa aloha.

            A iloko o keia mau e kona me ka hoohakalia ole, ua lalau iho la oia i kona haku opio me ka hapai ae iluna a waiho malie aku la i ka wahine ui, iloko o na minute pokole wale no, aia hoi oia ke anamo la i kona haku opio no loko o ke kakela nani i oili mai mailoko mai o na paa kamaa kupua o Sibone. A maluna o kekahi punee nani i uhi ia me na lole silika ulaula aeae loa i hookuu malie iho ai oia i kona haku opio no ka moe malie ana a hiki i ka wa e kaawale aku ai ka mana o ka laau o kahi omole kupua a ua Ronio nei.

            I ka haule ana aku o ka opio iluna o ka pela nolunolu o Hulei, ua huli koke ae la ka luahine kilokilo Ronio a me ka leo @ui moakaka haawi ae la oia i kana kauoha no ka lawe koke ana aku o ua kakela kupaianaha nei ia laua no kahi e loaa ai k@palekana i ka i ana aku.

            E ke kakela nani o Sibone eia kakou iloko o ka poho lima o na enemi i keia mau minute, a he hookahi wale no wahi e loaa ai ia kakou ka maha oia no ka haalele ana iho i keia wahi me ka hoohakalia ole. Nolaila, e ka halealii o Sibone e like me ka mama lua ole i loaa ia oe e lele aku no ke komohana ma kahi a ka la i @noo aku ai. E wiki a mai @ulua iho no ka mea, eia na enemi ua hahani mahope o kakou.

            A i ka hooki ana iho o ua luahine kilokilo nei i kona leo, oia koke no ka wa i naka haalulu ae ai na paia o ua kakela nei, a iloko o ka imo ana a ka maka. aia uaa hale kakela nei ke lele la i ka lewa, a i ka ike ana ae o na enemi i keia hale nani e lele ana i ka lewa, ua haawi ae la lakou i na leo hailiili piha inaina. aka, ua hiki ole nae ia lakou ke hoopoino aku. oiai, aia ua hale la makahi he mau tausnai @ ka mamao.

            Maanei e waiho iho kaua e ka mea heluhelu i ke kamalio ana no ka m@ opio a me ka luahine kilokilo e ahai la ka pupuh@ no kahi e loaa ai ka palekana ia laua, a e alawa aku hoi kaua i ke koa opio e uluna mai la i na kupua o ka kilokilo ronio.

            I ekia wa a Lolita me kona mau kanaka e hakaka nei, ua like na enemi, me he opala la i ko lakou mau lima, me ka hiki ole i na emeni ke kue aku, a o ka hopena ua auhee aku la na kanaka o ke kilokilo ronio mai ke kanaka @ aku, a lilo ae la ia Lolita ka lanekila.

            I ke kaawale ana aku o na enemi mai ke nini ana aku mamua o ke alahele o ua Lolita nei, ua huli ae la ola a pane aku la i kona hoaloha opio.

            Ano, e kuu hoaloha opio, ua malaelae ke alahele e hiki aku ai i kahi o kau aloha e noho mai la, a nolaila, e hahai mai ia'u a e alakai ao au ia oe i ua wahi la me ka hoohakalia ole.

 

EIA KE HOALA MAI NAI.

 

            He kahea kai hoopuka ia ae la i na Amerika makee kuokoa o Honolulu nei, no ke komo pu ana aku maloko o ka hakaka ma Kine. Ua kukulu ia ae la he puali no na poe e pau e makemake ana e huipu aku iloko o keia puali, e hoouna ae i ko lakou mau inoa i ka pahu leta 519 o ke kulanakauhale nei.

 

            Ua lilo i mea kamailio nui ia ka koho ana mai la o ke aupuni i ua @ no keia kau aha Kaupuni hou aku i poe haole wale no. a haalele ia iho ia hoi na poe Hawaii i makaukau oel i ka olelo Enelani.