Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 33, 18 August 1900 — Page 2

Page PDF (628.70 KB)

This text was transcribed by:  Emma Shinagawa
This work is dedicated to:  Awaiaulu

 

KE ALOHA AINA

Hookumaia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahoononopono.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

HONOLULU...AUG. 18, 1900.

            Komo hohona ka hoi iloko o makou ke kaualua loa no kekahi poa o kakou e hoao mai nei e ha ua i ua hana me ka hookamani mamuli o kekahi mau mea i hoike ia mai, ke manaoio nei makou ua pololei kela lohe.  Heaha no la hoi ka mea o ka hoopeepee aua a hoao e alakai lalau i ka lehuleau, ina no hoi ua ike pono ia oia no ka aoao kupono no lakou.  He mau hana olaulau loa keia, eia wale no i ka lihilihi ua hawahawa e.  Aiwa loa paua a kau pono i ke aki, aohe paulaele  koe aku.  Lupuwale o na lapuwlae, wahi a Kekaluna, pau loa na mea i ka lapuwale.  Ua hiki hoi, na mua aku ia e nana.

HE HUAKAI MAKAIKAI.

            Ma ke Kinau o keia Poalua ae Augate 21, e kau aku ai o Mrs. Kuaihelani Campbell me na kaikamanhine a me Mrs Nawahi, no ka lawe hoomaha ana i na kaikamahine ma Hilo a hala loa i Kaluaopele.  Ua lohe mai makou ma ko lakou ala huli hoi mai ai mai HIlo mai, e kipa ae ana ka lakou hukai makaikai ma kekahi mau wahi o Maui.  E hala ana paha he mau pule ekolu a i ole eha ma keia huakai.

            Ua kaahele ia e keia mau opio waipahe kekahi mau wahi kalana a me na kalanakauhale nani o ke honua mei me ko laua mau makua a ua puni kekahi hapa o ka honua ia lakou, aka nae, aole i a e aku ko laua mau kapuai ma kekahi o na mokupuni liilii iloko nei o ko laua Paeaina aloha, a o ka mua loa keia o ko lana hele makaikai ana i kekahi hapa o ko lana aina ponoi, mamli o ka manao ana o ko laua makuhine e hoouna loa ia laua no Pelekane ma keia hope aku.

HOOKAE HAWAII.

(Mai ke Kuokoa mai.)

            I ka Poalua nei i hoolohe ia ai kekahi hihia kuai waiona me ka laikiai ole ma ka Aha "Hookipa" a Walikoki.  O ka hihia no Waialoa mai, a na Makai Nui Baraunu i waiho aku ka hoopii i ka Aha a o Leie @ no ka mea pae.  O Ah Chee ka la wehala.

            He hihia keia i hopu ia e na makai wahahee i hoouna ia ai i Waialua i kela mau pule aku nei a no ka like ole o ka laua mau olelo ike, ua hookau ia ka lawehela.  No keia kumu ua pii ke kai o Baraunu, nolaila oia i iho ai ilalo i kela Poaono aka nei e hanuhanu ai i hihia koa.

            Ma ka Baraunu olelo imua o ka Aha ua hoike ae oia i kona hilinai ole i ka lunakanawai o Waialua, a ua nui kona kue ia e ka loio pale no keia mau olelo kapono ole ia kakou Hawaii.

            O ka hopena o ka hoino a me ka hookae a Baranuu i kau aku ai maluna oia opio Hawaii i hoonaanao maikai ia e ka hoomanawanai, oia no ka hookau ana o Lunakanawai Wilikoki i ka hihia a Baranuu i hilinai ole ai i ka lunakanawai o Waialua, Archie S, Mahaulu.

            I ka hookuu ana a Wilikoki i na hihia nei, ua nuku aku oia i na punahele a Baranuu me ka i aku e hooki i ka imihala ana i ka poe hewa ole o ili mai ka hoopai o ka haoa ino maluna iho o ka mea hoopoino wale.  Pololei oe e Wilikoki.  O ke ano iho la no ia o kekahi poe haole he hookae.

KA IKAIKA KAUA O KINA.

            Ma ka hoike a Mekia A. E. J. Marshall, he ahikoa Beritania i kamaaina i ka heluna o na koa pake, ua olelo ae oia, o ka ikaika o na pualikoa o ke aupuai o Kina he 250,000, a o na poe kokua e ku makaukau ana he 698,000.  Maloko o keia heluna wahi ana, he 125,000 i ikeia na koa wiwo ole, 50,000 na koa Manehuria, 20,000 koa makaukau ole Manehuria a me 10,000 koa ao hou.

HE MAHELE OLELO IAPANA HAWAII.

            Ma ka Poaha nei i hookohu ia ai a James Harbottle Hakuole i mahele olelo lapana no na aha hookolokolo o ke aupuni e Lunakauawai HUmphreys ma kahi o Chester Doyle i waiho mai.  Ua hooia aku ke Kanikela Iapana Miki Saito na Hui Halekuai Nui Iapana, na hanako o ke kulanakauhlae nei, Luuakanawai Wilikoki a me Hope Makai Nui Chillingworth i kona kupono ma keia kulana, a pela i loaa ai iaia keia klana kiekie.  He mea hauoli uo makou ike ana aku i na kanaka opio Hawaii e lawe ae ana i na kulana kiekie elike ae la me keia.

            Ma ka hoolohe ia ana o ka hihia laipila o ka hui nupepa Hawaiian Gazette is J. E. Games ma ka Poahu nei, ua hoopai ia ka hi pai nupepa he $1.00 e Lnakauawai Sili@, he hihia @ o keia @ ka @, aka, ua lawe ho ia mai na@.

HE KUPILIKII KE ALA HELE NO PEKINA.

            Hoko o keia wa i loaa mai ai na hoike oiaio ana aia na pualikoa i hui ia o na lahui like ole ehiku ke nee la no Pekina ke klanakauhale poo aupni o @ me na wahi @ koa he iwakalua @.  Ua lilo ia hoike i mea kamailio nui ia iloko o keia mau la, a ua hoike maoli ae no hoi kekahi poe i ko lakou manao io he mea kanalua loa i kekahi puali o keia heluna ke komo lanakila iloko o keia kulanakauhale, oiai, ka helana nui hewahewa o na pale a kue mai ana ma kekahi aoao i lako pono me na mea kaua, a i makaukau ma ka hoohana ana aku ia lakou malaua o ko lakou mau enemi.

            O ka pa pohaku e k=hoopuni la i ke @ o Kona, he kanalima @ @ kiekie a mai ka iwakalua a ke kanakol kapuai kona maoanoa.  Ua olelo ia ae aole he hiki i na poka pukuniahi o keia au hou ke hoohauee iaia.  O ka pii ana aku i na paia laumania o keia pa pohaku aole ia he hana auk, aka, o ka popiilikia a me ka hoomanawanui a hiki ai iluna o kona kahua, a na hiki i na kanaka kakaikahi malna iho ke hoopoino aka i ka heiuna ni malalo, o keia kaha nae o lana ua hoopiha ia ma na poe kiola poka pahu a me na poe ki pololei, o ka hoopuni ana i keia pa pohaku, aole ia e hiki i kekahi heluna kanaka malalo iho o ka hapa miliona, a o ke kipoka ana aku ia loko he hea waiwai ole ia maloko aku o keia pa, @ hou aku no he wahi pale ikaika loa mamaa o ka hoea ana aka i ke kulanakauhale e kiai ia ana e kekahi mau pakniaka ikaika loa.

            Nolaila, me keia mau kulana ikaika pale o Pekina a me kona helna kanaka ni hewahewa i ulu mai ai kela mau manao kanalua no ka loaa ana i keia puali o iwakalua tasusani ks lauakila.

HALE HANA KAMAA NUI.

            Ua hoea mai la malana o ka mokuahi Alameda o Henry Hill o Bosetona, Masekeseta, me ka manao ana e kukulu i hale hana kamaa uui ma Honolulu nei, i hiki hoi ke hana ia he 1000 paa kamaa i ka la.

            O ka hana ana i keia mau paa kamua, aole ia he hana nui, no ka mea, na ka mekini ka hana ana, a o ka ke kanaka wale no oia ke kiai ana i ka hana ana a ma mekioi.

            Hoko o ka ili kao hookahi, he ekolu paa kamaa e paa ana, ualaila, o ke t@ paa kamaa o ka la ua hiki la ke haua ia maileko mai o na ilikao he 33 34.  O ka nui o na limabana no ka hoomaka mua naa i ka hana, mai ka 125 a ka 175, a e hoomahuahua aka ao hoi mahope aku.

            O ka manao o keia hui hana kamaa oia ka hoolako ana i keia mau mokupuni a me na paemoku a ae o ka Pakipika nei, elike me Samoa, Nu Kilani, Austeralia, a i ole no na wahi a na moku e kipa mai ana.

            Eia o @ ke kuka nei me na kanaka kaonooao o keia kulanakauhale no ka hooholomua ana aku i keia kumuhana ano hui e manaola nei no ka hoala ana aku ma kela kulanakauhale, a ina e holopono ana keia mau hoolala ana, alaila, e hoomaka koke ia ana ke kukulu ana i keia hale haaa hou malalo o @ @ kuhikuhi ana.  He manao io kona e loaa ana no ka pomaikai ma keia hane.

KE PII MAU AE NEI KA IKAIKA.

            Eia ke pii mau nei ka ikaika o Pueo mai kona la i lawe ia ai i ka haukipila, pela na lono i loaa mailaila mai.  Aka, o na hana hoomainoino ana i lawelawe iho ai maluna o kona puai, aia ia ke hoomaka mai la e ola, aole nae he manaolana no ka pili hou ana e kona puu, ma o ka humuhumu wale ana no a ke kauka i manao e hana ia aku ana ia i ka wa e ike ia ai ke kupono o ka hooke ana aku la hana.

            He elua manawa ona e hanai ia ai o ka la ma ka hua moa, waina a me ka waina, ma o kekahi ohe ili i hookomo ia maloko o kona waha a hiki malalo aku o kahi i hoaha ia o kona pua-i.  Ua no@ aku oia i ka luna nui o ka hanaki@ i poi, aka, ma hoole ia mai, ua hiki i kona waha ke oni me ke kamailio ana me ka leo hawanawana, ma o ka hiki ola ana i kona alelo ke oni na puka pono ole mai kana olelo, aka, ma na h@ hoailoua ana mai uao, ua hiki no ke hooinapopo ia.  O ka puka ana o kona hanu aia no ia ma kona pau.

            Ma ka hoike a Kauka Wahie he manao io kona e @ ana no ia P@ ka lanakila, ina aole he mau ulia popilikui e ae halawai mai ana me ia, a ma kahi o elua @ i manano ai a hiki ka humuhumu ia kahi i poino o Pueo.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe mea ukaua a pau e waiho nei maloko o ka hale Luahu uhana ao lakou na ukana e puka aka nei ma ka hoolaha e kii koke mai me ka hoohakalia ole, aole he @,