Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 34, 25 August 1900 — Page 5

Page PDF (716.32 KB)

This text was transcribed by:  Diamond Tachera
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

WAIHO NA IWI O KAMAHELE I KA AINA MALIHINI.

 

            Ua loaa mai nei he lono kaumaha ia Henry P. Keawemahi, no ka la 10 iho nei o Augate mai Iokohama mai e hoike mai ana, no ka haalele ana mai o kona makuakane Rev. D. Keawemahi i keia ola ana ma ia kulanakauhale i ka la 30 o Iulai aku nei.

            He kanaka o Keawemahi i ike nui ia e ko keia kulanakauhale a no kekahi mau makahiki loihi ua noho kahu oia no ka ekalesia o Kaumakapili, a ma Maui a me Hawaii hoi no kekahi mau makahiki e hooikaika ana no ka hoohuli ana mai i na poe auwana i ka pono.

            Ua haalele iho oia he wahine a me elua keikikane ma ka aina hanau nei, a imi aku la i kahi e loaa ai iaia ke ola ma na aina e. O kona niau palaneha ana aku la  ma ka aina malihini, me ka ohana ole e ike ana i kona hanu hope, ua lilo ia i mea e hooiloa ia aku ai na manao kaumaha o ka ohana a me na hoaloha he nui nona. Aloha no ia makua o ka pono i waiho aku la na iwi i ka aina malihini.

 

NA KE ALOHA I HOOPUPULE IAIA.

 

            Ua lawe ia aku no ka hale mai pupule o Alina, he wahine Pake opio, nona na makahiki he 16, mamuli o ka hoonele ia ana i ka mea a kona puuwai i aloha ai.

            O keia Alina ua aloha oia i kekahi kanaka opio o kona lahui @ me ka manaolana ana aole e loihi na la ma keia hope aku a hookoia na lini a ko laua mau puuwai, aka, o keia mau upu ana nae a pau a ua mau opio nei, ua hooko ole ia ia mamuli o ka makemake ana o na makua o ka wa hine opio e mare oia me kekahi pake elemakule nona ka inoa o Ah Hou.

            Na keia mau hana ana a na makua me ka lokahi pu ole aku o kona manao i hookomo aku i na manao pupule iloko o Alina, me ke kaawale aku o na noonoo ao kanaka mai iaia aku, a hoohala iho la i ua hora a pau ma ka uwe a me ka himeni ana no ka mea @ aloha ai.

            I ka ike ana o kona makuahine ua hiki ole iaia ke hoomalu aku i kana kaikamahine, a ua hooi loa ia ae hoi kana mau hana opulepule mamua o ka mea kupono, ua lawe koke mai oia i kana kaikamahine no ka halewai me ka manao ana malia o loaa he maha iaia @, aka, ua hooi loa ia ae nae kana mau hana opulepule, a mahope o ka ike ana o ke kauka aupuni ua kauwale loa ka noonoo maikai mai iaia aku, ua lawe ia aku la oia no Kalaepohaku.

            He nanaina ku i ka walohia kai ike ia i ka wa i mawehe ai o ka pili ana o ka makua me ke keiki a m ka hana nui i hookau ia aku ai oia no luna o ke kaapio a hoihoi ia aku la no kona home, a o ka wahine opio hoi no ka hale pupule malalo o @ kiai ana a kana elemakule nona @ maka hiki maluna aku o ke kanalime.

 

HE AHAMELE NUI.

 

            E haawi ia ana he ahamele ma ka halepule o Kaumakapili ma Kapalama ae nei, ma keia po Poaono iho, Augate 25. He nui na puu kani himoni a me na loea hookani pila e hoea mai ana ma ia po. E hoea ae ana malaila o Ernest Kaai me kana hui hookani pila, na kaikamahine a me na keikikane o ke kulu Kamehameha, ka hui himeni a Joseph Kalaina a me Wm. J. Coelho. E hele ae e na hawaii e ike kumaka i ka po leo o Halalii he ole hoi ka lohe pepeiao wale mai no ia hai.

 

NO KA HOOULU ANA I NA LAAU ILIAHI.

 

            Ma ka hoi ana mai la a Kiaaina Dole mai kana huakai aku nei no Hawaii, ua lawe mai la oia he mau anoano o na laau ulu kuahiwi o ua mokupuni @, no ka hooulu ana maanei ma na kualapa o Puu Ohia. Mawaena o keia mau anoano he anoano laau koa a me iliahi. E hoopulapula hou ia ani keia laau o ka iliahi i manao ia ua nalowale loa ia laau ala mai keia mau mokupuni aku ma o ka hoopoino ia ana i na la o Kamehameha I. Aka, ua olelo ia ae nae he nui loa o keia laau e ulu nei maluna o na mauna o Molokai. E hoao ia aku ana e malama maikai la keia laau kahiko o ka aina nei o ke aupuni ma keia hope aku.

 

LA HEIHEI WAAPA NUI.

 

            E malama ia ana he lealea heihei waapa nui maloko o ke awa o Kou nei ke hiki i ka la 15 o Sepatemaba ae nei, mai na moku kiakahi o ka papa ekahi, waapa, waa, a @ loa aku i na hoihoi au. A i na he mau mokukaua ke ku ana iloko nei o ke awa ia manawa o hookuu la aku ana lakou e @ pu ma ke aume ume ana @ na makaua oia la. Ua manao ia o ka moku kiakahi o ke Keikialii Kawananakoa @ ka pili ia nei kekahi e komo ana iloko o ka heihei mokukiakahi o ka papa elua.

 

            He oia mau no ke ohohia ia o ka halekeaka Orphen @ a paani mai nei i keia mau po. @ no he hewa o ka hele ae @ i loha i ka loo nani o @ @ o keaka nei malaila.

 

UA HALA AKU LA NO KA UA KANILEHUA.

 

            Maluna o ka mokuahi Kinau i hala aku ai ko makou inakuahine Puuku no kona home ma ka Ua Kanilehua me Mrs. Kuaihelani Campbell a me kana mau kaikamahine. E hoohala ia ana e lakou he mau la malaila no ka haawi ana i manawa no na kaikamahine a ka ona niihona Campbell e makaikai ai i ka nani o keia aina ua kaulana me ka hoea loa aku o ka huakai i ka home lua o ka luahine madame Pele, mailaila mai e huli hoi mai ai lakou a lele ma ka mokupuni o Maui, e noho ana lakou malaila no kekahi mau la mamua o ka huli hoi loa ana mai no ke kulanakauhaule. Ua manao ia he ekolu pule o lakou e kaawale ai a keehi hou na kapuai i ke Kapitala Lei. E hahai ia ka oukou huakai me na pomaikai ho nui.

 

NUI NA MISIONARI E @ HOI NEI.

 

            Maluna o na mokuahi e hoea mai nei mai Kina mai, he nui na poe misionari e huli hoi ana no ko lakou mau home ma Amerika Huipuia a me E ropa.

            Ma ka hoea ana mai la o ka mokuahi Kina, e hoihoi ana oia i Amerika Huipula he iwakalua misionari, mai na kane, wahine a me na opio. O lakou na poe i komo aku iloko o Kina a haawi aku la i na hoomalamalama ana ia lahui e noho pouli ana me ka olelo a ka Uhane Hemolelo.

            Ma ka hoike mau misionari he maikai ko lakou noho ana iwaena o keia lahui aole lakou i hoopilikia wale ia mai e na pake a hiki i ka wa i hoopuka ia mai ai he @ pili aupuni e pepahi ia na lahui e, na hoomaka mai la na pake e okalakala me ka hoaa ana e hoopoino i ko lakou mau ola a e puhi ana i na luakini i ke ahi. Ua haalele aku lakou i ko mau kahua maloko o ka naele o Kina a hoi mai la no waho kahi e loaa ai ia lakou na malama la ana @ na pualikoa o ko lakou mau aupuni.

            He nui ua popilikia i halawai me keia poe ma ko lakou ala @ hoi, ma kekahi mau manawa na halawai lakou me na puali nui hewahewa o na pake i makemake e pepahi la lakou, aka, ma ka hoomaiimaii ana a na wahine i pakele ai ko lakou mau ola mai ka lilo ana he mau luahi na ka inaina o na pake me ka hao wale ia aku o ko lakou mau waiwai.

            Aole he maopopo o ka hiki hou ana i na misionari ke hoi aku no loko o Kina mahope o ka hoopuka la ana o ke kuahaua e kipaku loa ana i na lahui o i ke komo hou ana aku iloko o Kina.

 

HOOLE IA KE KULEANA HOOKUPA.

 

            He nui na Pukiki i hoea aku imua o Lunakanawai Estee no ka hoolilo ana ia lakou i mau kupa no ke Teritori o Hawaii nei, elike me ke kauoha a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia i hana mai nei. O kekahi poe o lakou he poe kalepa waiwai, a o kekahi poe hoi o lakou he poe limahana. He hookahi nae iwaena o lakou i kue ia mai @ ka loaa ana o ka pono hookupa, no ka mea, ua hele oia i ka ike heluhelu a me ke kakau.

            Nolaila, ma o keia nana ana a Lunakanawai Estee, na hoomaopopo ia he nui na Pukiki e noho nei maloko o keia kulanakanahale e hoonele ia ana me ka pono makaainana no ke Teritori o Hawaii nei ma o ko lakou pele ana i ka ike kakau a me heluhelu ma ka olelo Enelani.

 

O KAAPA KA MEA PEPEHIKANAKA.

 

            Ma ka niele ia ana he elima o na luina i huli hoi mai nei maluna o ka Niihau e Hope Makai Nui Chillingworth, i ike i ka lawelawe ia ana o kela hana pepehikanaka ma Lihue, i kela mau pule aku nei. Ua hooili aku lakou i na hewa a pau maluna o Kaapa nana i lawelawe i keia mau hana puuwai eleele. Wahi a ka lakou hoike, he eiwa ko lakou nui me Kaape, a ua halawai aku lakou me elua mau @ me ke noi ana aku i paka kikalika. Ua makau keia mau Iapana a holo aku la, aka, ua @ la nae kekahi o laua ia Kaapa a pepehi iho la iaia me ka hahau ana ma ke poo me kekahi pauku laau oiai, lakou e ku wale ana no a makaikai i ka hana @ eleele e lawelawe ia ana e Kaapa.

            Ua like loa na hoike ana a keia mau kanaka me na kanaka eha e paa la ma ka hale paahao o Lihue, a hooili ana o Kaapa hookahi kai hewa. He manaoio ko Kaapa, wahi a ka lakou hoike, aole i make ke Iapaua, aka, mahope mai nae ua piha oia me ka hopohopo, a au aku la no luna o ka moku, no ka moo ana ia po, oiai, koua mau hoa e noho ana no mauka o ka aina.

 

            Ma na lono i loa mai nei mai Hilo mai, ua hoomakaukau ia ae la he papa kohikohi heihei lio no ka malama ia ana ma Hoolulu @ i ka la @ o @ a nei.

            E paani mau ana ka hana ma ke kahua o ke Kapikala ma keia hope aku i na anina la Sabati a pau, a me he mea la, o @ loa ia aku @ ke puhi @ mawaho o Maki @ ma keia hope @.