Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 36, 8 September 1900 — Page 3

Page PDF (728.91 KB)

This text was transcribed by:  Zendy Solero
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

Poano, Sepatemaba 8, 1900.

 

Ke Kahua Kalaiaina Demokalaka

(Unuhiia e J.E. Bush.)

            Ua hooholo ia keia mau mahele kumuhana o ka Aoao Demokarata e ka Aba Elele ma Kansas, Iulai 5, 1900.

 

            O makou na luna elele o ka Aha Elele o ka Aoao Demokarata o Amerika Huipuia, i akoakoa ma kekahi Halawai Nui i malama ia ma ka la hoomanao nui o na Amerika ka la i kuahaua ia ai na kahua kumu o ke Aupuni Repubalika Amerika e haawi ana i ke kuleana like o ke kuokoa o ka noho ana malalo o na pono pili paa o ke kanaka, ke hooholo nei i komakou kahua kalaiaina e hooko ana i na kahua kumu o keia Repubalika e like me ia i kuahaua ia ai e na makua, a i kelike ai hoi me ke kumukanawai, penei:

Emeperiala Kuwaho

            Ke manao nei makou e like me ko ka Aha Hookolokolo Kiekie o Amerika Huipuia, o ka olelo kuahana o ke kuokoa ana o Amerika oia no ka uhane o ko kakou aupuni, a o ke kumukanwai ke ano a me na huaolelo oia kuahaua. Ke kukele hou nie makou, o na aupuni a pau i hookumu ia, ea hookahua ia no ko lakou mau mana aupuni mamuli o ka ae ana o ka lahui i hoomala ia, a he aupuni kaehi mana ke aupuni i hookahua ia me ka ae ole o kanaka; a o ka hookau ana aku i kekahi aupuni maluna o kekahi lahui kanaka he aupuni ma ka lima ikaika oia no ke kululu ana i na hana Emerperiela ma kahi o na ano Repubalika.

Anewa I Ka Hana Ana Ia Pilipine.

            Ua manao makou e @kali pu ena ke kumukanowai ma kahi a ka Hae Amerika e hookahua ai, a ke hoole a ke ahewa nei hoi i na kumuhana e i ana, he mana ku i ke kanawai ko kekahi Mana Hooko a Mana Ahaolelo paha, i loaa mai ka laua mana mai ke kumukanawai mai, e hoohana aku i na kanawai a kaa aku mawaho o na palena o ke kumukanawai a e kue ana paha ia kanawai, Ke hooia aku nei makou he maa hiki ole i kekahi aupuni ke ku no kekahi wa loihi ma ke ano hapa Repubalika a hapa Emeperilea. A ke a'o aku nei makou i na kanaka Amerika o Ka Emeperiela mawaho oia no ke alakai ana e lilo koke ke aupuni home i aupuni kakauha. No ko makou manaoio i na kumupaa o ke aupuni k kuahaua ia ai, ke hoole nei makou i ke kauwai no Peto R@o@ i hana ia ai e ka Aoae Repubalika, me ka hoole a kue ana e ka hapa uuku Aoao Demokarata e he oia kekahi kowa a hahaki akea ia ana o ke kanawai kumu o ka lahui a he hana kue akea hoi i na manao o ka lahui.

            E kau ana hoi ka Aoaoa Repubalike maluna o na kanaka o Poto Rico i kekahi aupuni me ko lakou ae ole a e kau ana i na auhau me ko lakou kuleana pu ole i ka hana ana ia na kanawai la. E hoohaahaa ana hoi i ka inoa hanohano o ka lahui Amerika ma ka hoole hou ana i ka olelo hoopaa i hanaia e ke Generala Amerika o ka pualikaua no ke poe Poto Rico, ke kumu hoi o ko lakou hookipa oluolu me ke kue ole aku e noho ia mai ko lakou aina. Ua hoopilikia ia hoi keia lahui i ka ilihune a me ka piliaiku o ka noho ana, o kekahi lahui hiki ole e hana ae nona a no ia palupalu e koi mai ana me ka ikaika nui i ko kakou hoopono a me ko kakou lokomaikai kiekie. Makei ka hana mua loa ma ka papa kalaiaina Emeperiela, ke koao nei ka Aoao Repubalika e hoopaa i ke Aupuni Amerika Huipuia i ke kalaiaina hoohui Colone, na hana kulike ole me na ano Repubalika a na hana hoi i hoahewa ia e ka Ahahookolokolo Kiekei ma na olelo hooholo he lehulehu.

Hooakea Ana Aku I Ka Aina.

            E koi ana makou e hooko koke ia na olelo hoopaa i haawai ia aku i ka Lahui Cuba a me ka ao holookoa oia hoi aole o Amerika he aupuni hana a manao e hoohana aku i ka mana, lawelawe aku a hoopaa iho maluna o keia mokupuni o Cuba, aka, e hoomalu a he hoomalielie wale no. Ua pau kahiko ke kaua he elua makahiki i hala, he maluhia nui a puni ke aina i keia wa, a eia nae ne ka Aoao Repubalika e hookele nei i ke aupuni ke ana nei i ka mana aupuni o keia hokupuni mai kona poe kanaka ponoi, oiai hoi na luna aupuni noinoi oihana a ka Aoao Repubalika i hoonoho aku makuna o lakou ke hao nei i na loaa aupuni a ke hoopahola la i ke ano aupuno panalaau, i ku i ka hoohilahila i ka lahui Amerika.

            Ke ahewa a ke hoole nei makoa i ke ano kalaiaina e hoohana ia nei i ka poe aina Pilpine a na lona hooponopono aupuni Aoao Repubalika e hono mana nei, Ua hookomohia ia hoi ka Repubalika i kekaua me ka kumu kupono nole, na mauna ia ke ola o kekahi o kona mau opio makamae, hoonoho iho ia Amerika Huipuia ka mea i kaulana a puni ke ao he aina home no ka lanakila a me ka hono na ua kuokoa o na mea a pau ma kahi o ka hoopuuipuui a hue i ke meAmerika ma ka @hai ana ma ka lima o ke kaua i na hooikaika @na a kona mau hoa kana, i kokua iaia, i kona enemi (Sepania) e lanakila ae a e noho aupuni khoko i no lakou iho.

            Aole hoi e hiki ke liko na Pilpine he mau makaainana Amerika me ka hooweli ana i ko kakou noho malamalama ana, aole hoi lakou e lilo he mau kupa me ka hooopilikia ole i ko kakou ano aupuni, a oia, aole kakou i makemake e haawi wale aku i ko kakou noho malamalama ana, a e hoololi ae hoi i ko kakou Repubalika i aupuni Emeperiala, na kokua makou e huahaua koke ia ae ko ke aupuni manao e haawi i ka poe Pilpine, akahi, i kekahi ana aupuni onipaa; elua, kuokoa; a akolu, e malama mai ke komo wale ana mai o ko waho elike me ia i haawi ia aku hoi i na Repubalika o Amerika Hema a me Amerika Waena.

            Ke hoao nei hoi na ake anunu imi waiwai, nana i kono ke ano o ke kalaiaina Pilipine a ke Aoao Repubalika, e hoapoho ia ka lakou mau ano hana, ma olelo kalokalo he he hana waiwai, aka, o keia mau hoao o na ano lapuwale, noa lilo no he mea ole ke lawe ia ae a hookuku ia me ka mea i ike maoli ia. O ke kaua o ka hoopilikia wale i ka Pilipine, e hooulu ana i na lilo a he mau miliona lehulehu i ka makahiki, i keia wa ua hiki aku hona huiua a oi aku i ka hiki ke hoihoi hou ia mai na loaa o na ano a pau i hiki ke helo a manao ia mai na oihana hoowaiwai nona makahiki loihi. Eia hou hoi, ika wa e hooulu ia ai o ka imi loaa no ke kumukuai o ka noho kuokoa ana, alaila, @@e nui hewahewa ke kumukuai mamua o ua loaa.

            Aole makou i kue i ka hooakea ana ka aina, ina e lawe ia mai ana na wahi i kupono i hiki ai hoi ke hoolilo ia ae he mokuain no ka Hui Mokuaina Amerika, a nona hoi na kanaka kupono e lilo i poe Amerika. He kokua makou i ka hooakea ana i na hana imi waiwai ma na ano oluolu a ku hoi i ka pono, aka, ua hue loli ole makou i ka pakaha, a ku@@ aua paha, o na aupuni mamo e hoomalu aupuni ia aku mawaho o ke kuhikuhi a ke Kumukanawai, a nona hoi na makaainana i hiki ole loa ke liko he poe kupono i lahui no Amerika. He kokua makou i ka pahola ana aku i ko ka Repubalika mana iwaena o na lahui kanaka, aka, ua manao nae makou e panee ia aku ia mana ole ma ka lima ikaika a me ka oolea, aka, mamuli o ke kono ana a na haua aliaki kiekie a me hanohano.

            O ke koikoi o na ninau e ae e ku nei imua o ka lahui Amerika aole loa hoi i hoemi ia mai e pa mae e ae, a aole hoi ka Aoao Demokarata i kai hope mai mai kana kulana i ku ai, aka ha E hahana hoi o ka ninau emperiala i ulu ae mamuli o ke ka@@ Sepania, e apo ana hoi i ke kala@@ ola maoli no o ka Repubalika Amerika a me ka luku ia ana o na mea a pau hoomau ai i kona mau kulana kuokoa, oia ka makou i manao ai ka ninau oi ae e keia kau koho imua o na nina@ ae

(Aole i pau)

 

Pepe @ Kanaka Weliweli

            Ma ka hoea ana mai nei a @ mokuahi Hawaii, mai Hilo mai na lawe mai la oia he lono no ke kahi pepehikanaka weliweli i lawelaweia ma kahi kokoke i Hilo ma kela po Poaono aku mea maluna o kekahi @ ake n@ua ka inoa o Ah Joe.

            Ma ka hoike a kekahi poe i ike ia Ah Joe, ma ka hora 1@ @ na po Poanao la ua ikeia he eina mau haole e kau ana malena @ kona kaapio. Ua kalaiwa aku ola i kona kaa ma ke alanui O@@ a he aha hor mahope iho au ihe ia aku la ke kaa a me ka li@e hoi mai ana, aka, aole nae ka laua haku, na hoohaukae ia ka noho mamua o ka kaa me ke koko.

            Ua hoomaka koke ka ohana @ Ah Joe e huli i kona ikon a hiki i ke ao ana na loaa aku la oia @ weiho ana ma kae alanui, ua ulaia me ka manu me kekalu ma@moku pahi nui ma kona a i, i m@ na oia mahope mai o kona kua @ pahu i mai oia e ka puuwai wole ele.

            Ua lilo aku kana uwali a m@ na dal@ maloko o kona pakeke, a na manaoia no keia mau waiwai kona kumu i powa ia ai, He eluna mau luina o na moku pea @@ Johnson a me Okanegao i haohuoi wale ia, a e @iele aku ana laua e ke aupuni. A ia ke @@na makai ke hoao la ma na ana a pau e loaa ka mea a i ole mau mea paha nanan i lawelawe i keia hana hoomainoino. He kalawa @a pio o Ah Joe i kie nui @ @ ke Hilo poe. Nui na maoli na pepehi@@ ka o keia makahiki.

 

Aole He Elele Mai Wai Manalo Mai.

            Ua hoouele ia ka Repubalika me ka elele ole mai ka mahe@ @hiki mai o ka Apana Kono Eha ma ka lakou kohe elele i malaua ai ma keia ahiahi Poaono ana nei. O ke kumu mamuli no ia o ke kakaikahi loa o na Repubalika malaila. No na poe aloha aina oia mahele ko makou mau hoomai kai palena ole no ko lakou @3 haaawale ana mai la hoohui @ pu ana aku ia lakou me ka @@ naua i hoopilikia i ka lahui Hawaii.