Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 38, 22 September 1900 — Page 5

Page PDF (722.28 KB)

This text was transcribed by:  Kaui Sai-dudoit
This work is dedicated to:  Ke Aliinui o ʻUmialiloa

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA, 22, 1900.

 

HE HUAKAI MAMA I HELEIA.

---------

MALOKO O HOOKAHI PULE WALE NO.

--------

Pau Kekahi Hapa o Hawaii i ka Ikeia, a kau i Kahi Hapa o na Hono a Piilani.

--------

(Hoomauia.)

            Ua manao iho la e pii makaikai ia uka o Iao me ko makou mau kamaaina ponoi iho, aka, mamuli o ka lokomaikai o ka Lunakanawai, ka Hon. J.W. Kalua, ua kipa mai la kela e ka-ua i na malihini e hoomoe ka manao hele ia la, a ma ka Poakahi ae Sept. 3, ka la nui o na Limahana, alaila, e kaawale ana na poe kamaaina pilikia i ka hana, a hookahi hoi ka hele like an ao na malihini me kamaaina. Nolaila, ua haawi aku la i ka ae, me ka lawe ana mai ia kono, a haawi pu aku la i ka mahalo me ka ulumahiehie; a he paina nui kekahi i manao ia e haawi ia ana iuka o ia wahi mai na poe kamaaina mai o na Wai Eha.

            Nolaila, i ka hiki ana i ka manawa i olelo ia ai, ua ike ia aku la, e moe ana ka oo o na kaa ame na lio iuka o ua awawa nani lua ole nei o Iao. Ma ia kakahiaka, aia hoi, oia wao nahele mehameha, ua hoolaukanakaia, ua like me kekahi Paka nani oloko o ke kulanakauhale. He elua haneri paha i hiki iuka, olaila he poe haole a he wahine haole kekahi, a o ka oi aku no nae o ka nui, o kakou Hawaii iho no ke nana aku oe maona ka maka.

            Malalo o kekahi ulu kukui nani, i hele a malumalu pono i na lau i hohola ia ai he elua papaaina, a ua hili ia na lau nahele a kipeka ia ae la mai kahi kumu kukui a kahi kumu kukui maluna pono ae o kahi o na papaaina e waiho, a he nani maoli no. Ma keia wahi, i waiho ai na kaa, a kau aku ia maluna o na lio no ka holo makaikai loa ana aku ia awawa kuahiwi iuka o Kaalaholo, e hili aku ai e nana ia Kapela-kapu. He nani ka nahele, he puia i ke ala; maanei, hoomanao wale ae la i ka nahele aloha o Paieie "i ka ulu lehua ohia loloa o Panaewa," i ka hanu ae i ke ala, ua like hoi me keia.

            Hoi mai la ka makaikai, ua makaukau na mea a pau, hoomaka iho la ka paina ana. Aole no hoi he ahaaina nani e like me keia, me ka lako pono i na mea ai, ka po lehua, ka puaa laulau, puaa kalua, ka moe, iʻa hou, opihi, opae, oopu, a he ani aku. Ua ai a lawa, ua inu a kena i ka wai hui o Iao. Me heʻla, aole kekahi wahi nani a hoalohaloha o ka nanai@a e like me kela ulu kukui i kipapa maikai ia kona kahua, a he malu maoli ka noho ana iho, ua kupono maoli no no na haawi paina ana a ko laila poe. A ua kohu pono no hoi kela mau lalani mele kaulana oia wahi, he

"Malu i ke ao,

Ke ahi o Wailuku,

Ke paniwai o Iao."

            O ka hooponopono ana o keia papa ahaaina nui, malalo no ia o ka hookele ana a ka Hon. J. W. Kalua a me na lima paluplau o na lede hanohano o na Wai Eha, nolaila, nawai no hoi e ole ka ono o na mea ai o ua papaaina nei, ua maiau ia me ka mikioi, a no ko lakou lokomaikai i aie nui ai na malihini.

            Ma ka hora 5 p.m. o ke ani ahi, i huli hoi ai ka huakai no kai o ke kaona, a mamuli o ka lokomaikai o Mr. a me Mrs. A. N. Kepoikai, ua kono ia mai la na malihini no ka inu ti ana ma ko laua home. Ua kipa aku la a hoonanea maikai ana, a huli hoi loa aku la i kauhale. Nui ka mahalo no ia mau kamaaina oluolu.

            Ua loaa pu mai no hoi he kono no kekahi aha hulahula e malama ia ana ma Waihee e Mr. Sam. Keliinoi. Ma ka hora 8 p.m. o ia ahiahi, ua hookoia ia kono ma ka hiki kino ana aku o na malihini a hauoli pu me ko laila poe kamaaina. Ua malama ia na lealea me ka hauoli a hiki wale i na hora o ke kuluaumoe.

            Ao ae la o ka Poalua ia, Sept 4, pau ka aina kakahiaka, liuliu ae la na wahi opeope no ka hele ana no Lahaina. Ua loaa pu mai no hoi he kono mai na lede kamaaina mai o ka "makani kololio" o Waikapu no ka paina awakea pu ana o na malihini me lakou na kamaaina, ma kahi o ko makou hoaloha maikai, Miss Elizabeth Cockett, a ua hookoia elike me ia. Ma ka hora 12:30 i hiki ai ka huakai ilaila me ke kamaaina oia alahele, Hon. John Rikikini.

            Hiki aku ua makaukau na mea ai, e akoakoa mai ana na kamaaina waipahe oia wahi, a noho iho la e ai. Kai no hoi o ka nani wale aku la kela mau wahi i helu papa mua ia aku nei, eia no ka hoi keia oi. Ua like a like aohe mea a ka manao e wae ae ai i na hookipa lokomaikai nui wale a na poe kamaaina o na Wai Eha.

            Ma ka hora 3 p.m. oia auina la i haalele iho ai ka huakai no Lahaina, hiki aku la ilaila i ka hora 5:30 p.m. oia ahiahi. (Nolaila, pau mai ia ia hapa o na Hono a Piilani i ka ike ia mai na Wai Eha ae a Lahaina) Ma ka home o ka Hon. John Rikikini i noho ai na malihini no ka hoomaha ana ia mau la ekolu, e hanu ana i na ea oluolu maikai oia wahi kaona kaulana e lohe wale ai i ka olelo ia,

"I ka Malu Ulu o Lele,

Ika ua Paupili o Lahaina."

            He wahi nani no a ka malihini e mahalo ai, aka, o ka oi loa aku no paha kamaaina, oiai, ua aloha iho la no lakou i ka noho ana oia wahi. O keia ko Mrs. Kuaihelani Campbell one hanau, ka mea a ko laila poe i kapa ai i kona mau la opio o "Kaeueu," a i hooholo loa ia aku hoi kona wa i kaawale mai ai mai laila mai o "Kaeueu o Lahaina."

            Ma keia home na lako i na mea a pau, he poe opio wale no na kamaaina, oia no na keikikane a me na kaikamahine ponoi a Mr. Rikikini. Eia nae, o ka lakou mau lawelawe ana a me na hookipa ana, ua like me he poe kanaka makua la, makaukau ka papaaina i ua mea ai a pau, ka puaa, ka iʻa, ka limu, opihi, opae, oopu, wana, na mea ai a pau, a makaukau pu no hoi me loko o ka hale.

            Ma ke ahiahi Poalima, Sept. 7 ua hoohui ae la kekahi mau kamaaina o na "malu ulu" nei no ka hoolala ana e haawi ia kekahi paina nui no ka hookipa ana i na malihini, (a i ko laila kaikamahine hanau hoi o ka aina) a oiai hoi, ua hele mua mai o Lunakanawai D. Kahaulelio e noi i ka oluolu o Mrs. Campbell me kona poe e paina pu me kona poe e paina ma kahi o D. Kahaulelio.

            I ka hiki ana i ka manawa i kono ia mai ai o na malihini, ua hoea mai la ke Keikiahi David Kawananakoa a me J. F. Kolopana mai Kihei mai, a hookahi aku la ka hele like ana no kahi o ka paina i oleloia. He papaaina nani kela i lawelawe maiau ia e ua lede kamaaina o ka Malu Ulu o Lele, he nui na poe hanohano o Lahaina iho i konoia no i mau hoa ai, mai na haole a me na wahine haole. A o kahi mea minamina loa, oia no ka ua ana oia ahiahi, oiai ka papaaina ua hohola ia malalo o ka mamalu o ua kumu kiawe ma ke alo pono aku o ka hale nani o ua lunakanawai nei. A i ka wa i hoomaka aku ai ke kai ana o na hoa ai no ka papaaina i hoomakaukauia, o ka iliki iho la no ia o ka ua, oi nawe liilii mai a hele loa i kahi o ke nui, e ole nae hoi ia ike na malihini i k a"ua paupili" Mamuli oia pilikia, ua hoihoi hou ia na mea ai iloko o ka rumi aina a me ka rumi hookipa nui o ka hale.

            Ua ai no hoi kela a me keia o na poe i kou ia a lawa pono. Nui na mea ai elike no me ke ano mau o na hookipa ana a me na haawi paina ana ma na wahi e ae. Ua hoomau ia na lealea ma ka wehe ia ana he aha hulahula mahope iho o ka pau ana o ka paina, a i na hora aumoe i hookuu ai na hauoli oia po, a hoi aku la e hoomaha iki no ke kali ana i ke Kinau. Ma ke kakahiaka nui o ka Poaono, Sept 8, i kau mai ai, a me ke awakea oia la i hiki hou ai i ke kaona nei.

            Ma keia wahi, ke haawi aku nei na kamahele i ko lakou aloha me ka hoomaikai palena ole i na kamaaina lokomaikai palena ole i na kamaaina lokomaikai puuwai hamama o na wahi a pau nana i hookipa ia lakou. Me ka mahalo pu i ko ke Akua lokomaikai i kona waiho ana i mau hoaloha maikai ma na wahi malihini a pau i kipa ia. He nui ia iloko o na la o ke ola ana a he mea hiki ole no hoi ke hoopoina ia.

                        Me ka mahalo nui,

                                    "KE ALOHA AINA."

Honolulu, September 12, 1900.

--------

KA MOI HOU O ITALIA.

--------

            O Vitoa Emanuela III, ka moi hou o Italia, he 5 kapuai no kona kiekie, a o kana wahine ke Kamaʻliiwahine Helene o Montenegro he 6 kapuai ke kikeie, a he kiekie oi ae ko kona poo mamua o kana kane alii. He wahine naauao oia ma na mea kani, he lehia ma ke kau lio, he akamai kipu, a he ike ma na olelo e. Ua olelo ia ae oia ka wahine ui hookahi ma Europa. O ka Moi opio hoi he kanaka opio oia i hoonaauao kiekie ia ma Europa. He koa hoopono oia a ua hooikaika oia mai ke kulana haahaa a hiki i kela makahiki aku nei ua lilo oia he Lutanela Kenerala. Ua olelo ia ae aole loa ka Moiwahine opio e hoohua mai ana he keiki mailoko mai o kona puhake.

            --------

E HAAWI MAKANA IA ANA.

--------

            Eia ke hana ia nei e kekahi hale hana gula o ke kulanakauhale nei, na medala no ka haawi makana ana aku ia Geo. Beckley, ma ke ano nana hu waapa mamuli o kona haawi ana mai i na kokua ana i na waapa hoihoi o ka Matala a me ka Healani, i huli ai mawaho o ka poe hele, ma ka heihei waapa o ka Poaono iho nei. E haawi ia aku ana keia makana hiwahiwa i kona nae e huli hou mai ai mai Hawaii mai. Ua makana ia oia ma ke ahiahi Poakahi nei me kekahi medala ili bipi ma ke ano hoomakeaka e na keiki no o keia mau hui heihei waapa, ua lohe ia mai ua pii ke kai iaia no kela mau hana kolohe a kona mau hoa loha opio.

--------

            E lawe mai i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou.