Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 38, 22 September 1900 — Page 7

Page PDF (700.38 KB)

This text was transcribed by:  Shaun Kamakea-young
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aa

hu Keokeo

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke

Kulu Aumoe.

 

            A  imua ponoi o ke kahua i mala mai ai ka hakaka weliweli i hele aku ai ua Alanadela la me ka puuwai hopo ole no kahi hoi a na koa Italia e huna ana i ke kino make o ko lakou mau hoaloha a me ka leo nui moakaka lohe ia aku la oia i ka pane ana aku.

            E a kanaka hohewale, uoki ka ka oukou mau hana lapuwale a hoao nei e huna i ka hewa a oukou i lawelawe ai.  A e haliu mai hoi ko oukou mau maka imua o kuu alo.

            A i ke kuu ana iho o ka leo piha inaina o ka ui Alanadela, aia hoi, ua hoohikilele la ae na kanaka a nana koke aku la ma kahi o ka leo i pae aku ai me ka pihoihoi nui.

            I ko lakou ike ana mai o ko lakou moiwahine no keia e ku aku nei, ua naka haalulu ae la lakou me ka piha makau a haule aku la na kipikua a me na kopala e aa ana ma ko lakou mau lima, a no LIhano hoi i kona ike ana ua hoahuwale ia kana hoa huna, ua kulou iho la kona poo no lalo o ka honua me ka piha hilahila nui i awili pu ia me ka maka.

            Iloko o keia wa i poha hou aku ai ka leo o ua wahine opio nei i ka ninau ana aku.

            E Lihano e hoike mai i keia wa ano, o keia mau kino make oia no anei na poe i hoao e lawe i ke ola o ka'u mea i aloha ai, au hoi i hoike wahahee mai ai imua o kuu alo na na powa keia mau hana lokoino?

            Ae, e kuumoiwahine, o keia mau kanaka e waiho nei me na kino puanuanu oia kai hoao e hookaawale aku i kela kanaka opio mai ka launa ana me oe, oiai, ua piha lakoui na manao lili nona, wahi a Lihano me ka leo malie.

            I keia wa, wahi a Alanadela me ka hapai ana ae i kana pahi, he kipi oukou, a o ka uku hoopi o ke kipi he make, nolaila e na koa o Italia, e hopu aku i ko oukou alakai no ka hewa karaima kiekie ana i lawelawe ai.

            Aka, mamua nae o ka hooko ana aku o na kanaka, ua hapai ae la o Lihano i kana pahikaua no ka hoao ana e hoopakele i kona ola malalo o ka mana o kana pahikaua,

            A ia wa pu hoi i poha mai ai ka leo weliweli o ua Lihano nei imua o kona mau koa i ka i ana mai:

            E o'u mau kanaka e ku kaawale aku, a mai hoao hoi e nee mai o hoi uhane aku auanei oukou i ko oukou home i hele mai ai, no ka mea, aole au e hookuu aku ana i kekahi o oukou e lanakila maluna o'u, aka, e kinai aku no au i ke ola o na mea a pau e lele kue mai ana ia'u.

            He mea oiaio, ua hiki ole i na kanaka ke hooko aku i ka makemake o ko lakou moiwahine, oiai, ua maopopo ialakou, aole o LIhano he kanaka hoi hope ole m kana mau olelo, aka, o ka mea nana i hooi loa aku i ko lakou weliweli, he kanaka makaukau oia ma ka hoohana ana i ka pahikaua.

            I ka ike ana o Alanadela aole i hoolohe mai na kanaka i kana kauoha, me ka puuwai i piha me ka inaina ua pane mai la oia.

            E na kanaka hohewale e wehe ae i kela mau aahu o ke aupuni o Italia mai ko oukou mau kino mai, oiai, ua nele oukou me na manao koa iloko o oukou. 

            A me keia mau huaolelo hope i hele aku ai ui Alanadela nei me kana pahi hou puwai e paa ana ma kona lima akau me ka manao e umai aku iloko o ka puuwai o ke kanaka limakoko.

            Aka, ia wa no i lee aku ai o Lihano ihope me ke kau ana mai i kana pahi mamua o kona alo, e hoike maopopo mai ana, ua makaukau oia no ka hookau ana aku i kekahi hoopai weliwlei, oia no ka wa i owaka hou ae ai kona mau lehelehe  pane mai la.

            E ku aku ihope e kuu moiwahine a mai pee hou mai imua, no ka mea, he kanaka au aole i ike ia mea he hoi hope ma ka'u mau oleo, a ina oe e paakiki lao mai ana, he mea maopopo loa e hoi pu ana oe me keia mau kino make no lalo o ka honua puanuanu.

            He mea ole ka make ia'u i keia wa, mahope o ka hala ana aku o ka'u mea i aloha ai, mamuli o kou mau manao lokoino, aka, mamuli o ka iini nui o kuu puuwai i keia manawa oia no ka hoohainu ana aku i ka maka o ka'u pahi me ke koko o kou puuwai, wahi a Alanadela i hooho hope aku ai a nee aku l imua.

            A iloko o keia wa a ke koa Kaiss e ike nei i ka hoi hope ole o kona haku wahine oio, a me ke kulana poino e halawai mai ana me ia mai kela kanaka uahoa mai, oia no kona wa i hapai ae ai i kana pahi kaua, a me ka mama i loaa iaia holo aku la oia no kahi a Alanadela e nee aku nei no ka halawai ana me kona enemi.

            E hookaawale mai ia oe iho e kuu haku wahine, a owau ke halawai aku me ke kanaka i hooneleia kona puuwai me ke aloha i kona moiwahine, a o ke kipi kiekie loa ma keia honua i kona aupuni wahi a ke koa Kaisa i hooho aku ai.

            Aka, mamua koke nae o ka hooki ana o ua koa aoo nei i kona leo, aia hoi ua halawai ae la ka pahi a ua Alanadela nei me kona enemi.

            A he mea oiaio, aole he manao aloha maloko o Lihano nokona moiwahine opio, aka, o ka make wale no oia kana e hookau mai ana maluna ona, no ka mea, ua maopopo no iaia he kanaka make oia i keia wa, Nolaila, mahope o ke koele ana ae o ka laua mau mekala kila, ua ikeia aku la ua kanaka puuwai lokoino nei i ka hapai ana ae i kana pahikaua maluna o kona poo a me ka hoohakalia ole iho, hoomoe mai la oia maluna o ka wahine opio.

            Iloko o keia wa a keia wa a Kaisa i ike aku ai i ke kulana kupilikii o ka ai Alanadela, me ka mama i loaa i kona mau kapuai wawae a me ka ikaika hoi i loaa iloko o na olona o kona mau aakoko, ua holo aku la oia imua a pale ae la i ka hauna pahi e hookokoke iho ana i ka pauku kino o ka wahine opio,

            He oiaio, ua hooko ia keia mau iini o ua Kaisa nei, aka, ua moku lihi iho la nae ka poohiwi o ua Alanadela nei. A no ka ikaika o ka hookui ana o na pahikaua a ua mau koa nei, ua holo ae la ke kani o ka laua mau pahikaua maloko o ua mau ululaau nei me ka helelei pu ana iho hoi o na huna ahi.

            Iloko o keia mau sekona aia ua mau edeu la ke hakaka la me ka wleiwlei nui o ke ola a me ka make, ke hoao la hoi kekahi e lanakila maluna o kekahi malalo o ka mana o kalaua mau pahikaua.

            A no kekahi mau minute pokole wale no keia hakaka ana o ua mau koa nei me ka ikaika lua ole, e hili ana e alo ana, e pahu ana, e pale ana, a i ka hope loa, aia hoi, ua loaa pono aku la ka pahikaua a Lihano i kekahi hauna pahi ikaika a ke koa aoo, a haki pu ae la mawaena.

            I ka ike na o Kaisa ua nele kona enemi me ka mea ole e pale mai ai i kona ola, ua pane aku la oia me ka leo nui moakak.

            Ano, e Lihano ke kanaka kipi i kona moiwahine, ua nele oe me ka ikaika i keia sekona, a he hookahi wale no hana pono au e hooko ai, oia kou haawi pio ana me ke kali hou ole aku.  Nolaila, e pane mai o ka aoao hea kau e lawe ai, o ka haawi pio mai anei, a i ole, o kuu hookau koke aku paha i ka hoopai o ka make maluna ou?

            Na keia mau huaolelo ikaika a Kaisa i hoopiha aku i ka puuwai o ua koa Italia nei me na manao ehaeha, a o ka oi loa aku hoi mamuli no ia o ka poino ana o kona kokua oia kana pahikaua.

            I kona hoomaopopo ana ae aole ona wahi e pakele ai, aka, o ka haawipio wale aku no, kiola aku la oia i kana pahikaua no lalo o ka lepo, a nee mai la @ me na maka hilahila a pane mai la.

            E ke koa malihini, e like me kau kauoha ke haawipio nei au, aole me ko'u manao hohewale, aka mamuli wale no  o ka poino ana o kuu kokua, oia hoi, kuu pahikaua punahele.

            Ma keia wahi i huli ae ai o Kaisa a pane kku la i kona haku wahine, i ka i ana aku.

            E Alanadela i keia sekona, eia kou enemi hepio nau, a o kou makemake oia ka'u e hooko aku ai.  Nolaila, e hoike mai heaha ka'u e hana kau ai nona?

 

KA HANA LAPUWALE A KEKAHI KUMUKULA.

            Mai Hauula, Koolau, i loaa mai ai he mau hoike ana i ke kulanakauhale nei, no ka lawelawe ia ana o kekahi mau hana lapuwale e Mr. Christian Andrews, he kumukula o kahalekula aupuni malaila, oia hoi, ona hoohana wale ana i kana mau haumana maloko o kona kihapai i na hora kula, a mamuli o keia kumu i unuhi aku ai na makua i ka lakou mau keiki mai loko aku o ua halekula nei, a kukulu iho la he halekula no lakou ponoi iho malalo o ka hoonaauao ana a Mrs. Nuuhiwa a me L.K. Naone i ka lakou mau keiki.

            Ua hoopiha i o Christian Andrew me ka inaina no na hana a keia mau makua mea keiki me ka hooholo ana iho he hookahi wale no hana kupono, oia ka hopu ana i na makua no ka hewa hoopaa i ka lakou mau keiki mai ka hele ana i ke kula.  Ua hoouna mai nei na kanaka o Hauula he palapala noi i ka Papa Hoonaauao e hoopau ia o Andrew mai ka noho kumukula ana ma ia wahi, o ke kumu nui nae no kona hoohana i kana mau haumana maloko o kona mahina ai i na hora kula.

            A o keia iho kekahi mau mea ano nui iloko o ka leka a na Andrew nei i ka Papa Hoonaauao. Ua hoomaka ia ae e Rev. S.D. Nuuhiwa he kula ponoi nona iho.  OIa ke alakai hewa o keia mau hoonee ana.  Ua hoomaka au i ke kula ana ma kela Poakahi aku nei me 35 haumana, he 60 i hele aku no ka halehale noho o Rev. S. D. Nuuhiwa no ke kula ana malaila.  Aole he hookahi palapala hookuu i kakau ia mai ia'u aku.  A ua hopu aku au i na makua o kela mau haumana he 60, no ka hauna ole mai i ka lakou mau keiki i ke kula, a me Mrs. Nuuhiwa (ke poo kumu) a me L.K. naone (ke kokua kumu) no ia hewa hookahi no, no ka ae ana mai i ka'u mau haumana mai ka'u kula aku e komo me ka loaa ole o ka palapala hookuu mai iau aku.

            O ko makou manao, he mea pono i ka Papa Hoonaauao ke kiai makaala aana i ka hana a ua kumukula ana e hoonoho aku nei ma na paemoku, a o ka poe e hana ana i na hana lapuwale e like ae a me keia he mea pono i kela papa ke hoopau loa @ aku ia lakou mai ka noho kumukula hou ana.