Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 40, 6 October 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA POAONO, OKATOBA 6, 1900

 

Ke - Aloha- Aina

Hookumuia no ka

@@maikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka

Po ono a pau.

 

No ka Makahiki ............... $2.00

No ka Eono Mahina ............ 1.00

No ke Kope Hookahi .......... .05

 

HONOLULU..... OCT. 6, 1900

 

 

KA HANA A KA AOAO REPUBALIKA.

        Ua loaa mai ia makou he mau hoike ana mai kekahi poe i hiki ke hilinaila, eia kekahi mau lala o ka Aoao Repubalika ke komo kauhale nei i keia mau la, no ka niele ana aku i na kane i kupono i ke koho i ka aoao a lakou e kakoo nei ina paha he Demokarata, Kuokoa, a i ole he Repubalika.

        Ua loaa aku ia lakou na hookuikui ia ana mai na poe aloha aina aku, a o ka pane hope a ua mau Repubalika komo kauhale nei, i ko lakou wa e maaopopo ai i na poe kue i ko lakou mau aoao, e hele mai ana lakou me na dala a kuai aku i ka balota o ua ka naka nei no ka pono o ka Aoao Repubalika. Nolaila, e na Hawaii e kupaa nei ma na aoao Demokarata a me Kuokoa Home Rula, e makaala i keia mau moo nihoawa i ko lakou wa e kipa aku ai ma ko oukou mau home.

 

 

NA MOHO ELELE.

        He nui na olelo hoomaikeike a kela a me keia aoao e hoohulihuli ana i ka manao koho o na kanaka o ka aina, no ka pono o kela a me keia moho, oia hoi ke ahi David Kawananakoa, Demokarata, R. W. Wilikoki, Home Rula, a me Samuel Parker, Repubalika. Eia ka ninau owai la @@ kakou e kolio ai, a pehea ia e @kaka ai ka mea kupono e koho @@. He poe maikai wale no keia ana ko lakou noho ana iho, aka, @@ ko lakou kulana he poe ala@ai no ka lehulehu, he kupono e @akilo kakou i ko lakou moolelo @ala@a@ea. E nana kakou ia Samuel Parker, he kanaka keia i @ahanohano ia e na lii o ke au @a ha lehulehu k@na hookohu @@ @@ Kuhina, a Kuhina Nui, @@@ @@@@@@ @ ik@ ia, @ e @@@, @ @@@@@@@ i k@@ i ka Moiwahine @@@ i @@@ @@@ @@@ @@ @ @@ aina @@@o kakou @@ p@@ @op@ uo @@@rika. A @@ @@@ oia ke pai @ mai nei e ka Aoao Repubalika i elele no ka Ahaolelo o Amerika Huipala. He moho no ka Aoao Repubalika uaua oia, kona mai a me kona lahui i hoopio a i hoonele i kona kulana aupuni kuokoa. Oia anei ka moho e ola ai na iwi? Aole anei he moho oia na ka aoao hao, monopole, hoo pilikia a hoonele i ka pono o ka lehulehu? Eia oia ke lawelawe nei i na hana a ka aoao monopole a lima nui o Amerika, ka aoao hao aina nana i hao o Hawaii, Cuba, Porto Rico, a me Pilipine. Ae oia no, eia oia ke kaena nei e kuai ana oia i na aina kupono i koe, na kona niau hui monopole, i mea hanai holoholona, i hiki ole ai i kekahi mea ke paio mai i kona nui monopole kuai bipi a kakou e ike maka nei aia i ka 22 keneta o ka paona. O keia anei ka moho hooikaika ana i ko kakou mau pono? Aole. Aia pau poo pau hiu oia iloko o ke eke mimiki a na hui monopole o Amerika a me Hawaii nei.

        A pehea iho hoi ka Italia, i kinohi he maikai kona mau la o ke kalaiaina ana, a pa@o ana no ka pono o ka lehulehu, a hana ana i na hana o ke aloha aina. Iaia e kalai ana a e ohamu ana hoi ina ka aoao o na aloha aina, aia hoi kona koolua ke hooipo la a e hoopu'a ana i na mea huna i na alakai o ka Aoao Repubalika, a pela i ou mau ia ai kana mau hana a haule pu i na wa a pao. Pela hoi i puaa ai o V. W. Ashford a holo malu i Kapalakiko. Pela hoi i loaa ai ka malamalama i ke aupuni P. G. a paa pio ai na aloha aina a pau, oiai oia e hana ana, eia hoi ka wahine ke iho la ma kahi aoao. Pela i hele poolua ai ke keiki Italia a haule pu kana mau hana a pau i na wa a pau, a he mea maopopo pela aku ana no ma keia mua aka. He moho elele Kuokoa ia, ku@koa mai na aoao lea mana ma ke kalaiaina ana ma Amerika Huipuia. Kuokoa a i@ hookahi me he kumu niu la i k@ ia e ka makani nui a ku olohelohe. Ina oia e noi ana i kekahi pono, owai ka Aoao Kuokoa me Amerika nana oia e nana mai? Ke pae mai nei na leo ikuwa, owai. Aka, ina he Demokarika, he mau hoa oiaio, he mau hoa nana i haawi mai nei na pono i na Hawaii i keia la.

        No Kawananakoa hoi, he oiaio he opio oia, a he nuku kana mau olelo, aka, ma ka noonoo, ma ke kamailio ana iwaena o na hoa, a ma ke kulana a koikoi o ka noho aua, ua ike ia ke alii. Ua kaulana Kalani Kawananakoa, ua lu@@@ha ma ua S@@ate a me na L@@@m@ kaainana o ka Ahaolelo o Amerika. Ua kipa aku a ua hookipa hoi, e like me na mea i hoike akoa ia e na nupepa. Ua hanohano maoli no oe e Hawaii, a o ka moho ke'lii Kawananakoa aole he leo nana e ke a e kue i na oe e Hawaii e hoomaopopo iho, ke komo o Baraiana he Peresidena, o ke keikialii oia aku ana ke Kiaaina Hawaii mua nana e noho ia kulana. ua ike makou i ka oiaio o keia mea a makou e olelo nei. Nolaila, mai kuihe, mai kanalua.

 

 

I DEMOKARATA E PONO AI.

        Ke keha mau nei ka Repubalika e huli aka ka lahui mahope o ka Aoao Repubalika o lakou, oiai aia malaila na poe naauao me na poe waiwai a koikoi o ka aina, a e noho pu na Hawaii ilihune me na haole kamaaina i nui na pomaikai maluna o ka lepo o Hawaii. Eia hoi ka makou malaila.  Aole i pele na Hawaii ilihuna aloha aina me na hoaloha haole waiwai kuonoono@a koikoi ma ko lakou aoao. Oia no o Keo Kaaka a me Makapoiena a pokolo pu mai la hoi o Puelo Isenabaka, Farainake Balaunu, a me Kemu Kaimana o keia poe ae la eia lakou ma ka Aoao Demokarata a oia ne hoi ka Aoao Kuokoa a kahi poe o ka lahui e kapa nei. O ka makou wale no e ake nui nei i ka lahui e lokahi ka pono a e noho hoaloha me na Demokarata na poe i ike ia he mau hoaloha ko lakou iloko o ka Ahaolelo o Amerika. Mai paakiki kakou o ka ia mai no auanei kakou e Amerika i ka nele loa. Ke naka nei na kuli o na Repubalika i keia wa, o ala auanei ka lahui a kakoo ma ka aoao hoakahi, "papapau lakou la he a-a no ka hale."

 

O ka Aoao Demokarata oia maoli no ka aoao lahui i kapa mau ia ma Amerika. Oiai kakou he Aupuni Amerika i keia la. Aole anei he mea pono ia kakou ka lahai e hoolilo ih i Demokarata i loaa ai ia kakou he maa ikaika oi kelakela iloko o ka hale Ahaolelo o Amerika i ka wa o ka hana e hiki mai ana no ka pono o Hawaii i loaa ai ia kakou he mau hoaloha malaila nana e kakoo mai i ko kakou mau manao a pau ke lawe ia aku imua oia hale.

        He maikai ka Aoao Kuokoa, aka, o kona nele i na hoaloha ma o ka pilikia nui ia e poino ai kakoa ka lahui, o ka hopena, he uaua maka mau ia e like me na kau i hala aku la. O ka Aoao Repubalika no ka kakou e seku kahi aku ka poe nana kakou i ka i ka pohuehue a hoolana i k@ auwae i kahi haiki wahi a ka olelo.

 

        He @@@@e ke@ko@ m@ na paloulou a me k@ kahili mawaena ka na Demokarata i hoopuka ae nei n@ ko lakou mau hoaloha. He na@ kona naiaina ke ike iho.

 

 

E O MAI E KA LAHUI!

        Eia mai kekahi o na pua alii o ka aina, eia la a ku aku imua o oukou, oia hoi o Kalanikauli David Kawananakoa. He moho hoi e ku aku ana no ka pono, no ka pomaikai a me ka holomua o ka aina maluna o kona kahua hooponopono aupuni hou. He alii oiaio oia mai aa po mai, aole he alii haku wale, aka, he mea i ike maka ia e na mea a pau o keia aina e na Hawaii a me na haole, a owai ke hoole ana i ka oiaio o keia. Ua maopopo aole he hoohewahewa i keia. He pili keia pua alii i na'lii o Hawaii, Maui, Oahu a me Kauai. Ke ku nei oia he Demokarata, a he Elele ma ia aoao no ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. E na Hawaii aloha aina, e ike ia kakou, a nana mai i ke kama'lii, ua kipa hewa anei ke aloha i huha i ka hewahewa. He mea maopopo loa, e komo huliamahi ana o Col. W J Bryan i Peresidena no Amerika Huipuia a ina e komo ana, alaila, o ka hooluana ia o ka kakou Elele a wahi a na hoa o ka aha koho moho Peresidena ma Kansas i ke alii Kawananakoa, e hoi aku ana oe mai ka Teritori o Hawaii, a o ka hope hoi a loaa aku ana ia oukou he noho hooponopono aupuni mokuaina. E na Hawaii, o ka ke Akua keia, e hoihoi ana i ka pono i lilo aku mai na'lii a me ka lahui a i kekahi pua alii i ku ka oiaio a me ka lahui Hawaii malolo o ka moto he alii na mea a pau e noho kupa nei malalo o ke au hou. He hanohano nui keia, he pono lua ole nou e Hawaii.

 

 

HE HOOPOLOLEI.

        Ua hoolaha hewa ae kekahi o ko'u ohana, ma ka halawai a ka Aoao Kuokoa o ka po Poalima i hala, e i ana, ua lawe aku au ma kahi o ka Papa Hoopaa inoa  ka poe koho balota ia Mr. Kine a hoao e hookomo i ka inoa o na malihini i komo mai mahopo iho o ka la la o Iune, i hala. He mau olelo kuhihewa keia, oiai, aole pela ka oiaio, penei ka pololei:

        O Mr. Gear o ka Aoao Repubalika ka mea i hoao i kela hana, aole o mana o Mr. Kine. Ua lawe au ia Mr. Kine ma ke ano loio no ka Aoao Demokarata, e hookomo ia na inoa o na @ola moku, a i mea e hiki ai ia hana na hoao au e komo kekahi haole eueginia (wili@i) i loihi ma Hawaii nei, a @@@ a loaa ka pono ia ia, alaila, e komo ana na @@la Hawaii a pau a he nui loa ia poe. E komo ana he 25 Hawaii ma kahi he hookahi haole, a eia kela hoopii ke ku nei a e hooholo ia aua i keia la.

                H. J. MOSSMAN.

        Honolulu Oct. 1, 1900.