Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 41, 13 October 1900 — Page 3

Page PDF (757.56 KB)

This text was transcribed by:  Kaleo Hayashida
This work is dedicated to:  Erma K. Yamada

KE ALOHA AINA, POAONO, OKATOBA 13, 1900.

 

UA WAIHO MAI LA I KONA KULANA.

            He mea minamina loa no makou ka ike ana iho ua waiho mai la o F.J. Testa, i kona kulana holo moho Senatoa no ka mokupuni o Oahu nei, aka, he mea hiki ole nae ke kaohi aku, oiai oia, he kanaka pilikia io no i ka hana, a o keia malalo iho kana palapala i kakau aku ai i ke Komite Kuwaena o ka Aoao Demokarata penei:

            Honolulu, Okatoba 10, 1900.

Col. C.J. McCarthy, Lunahoomalu Komite Kuwaena Demokarata o ke Teritori o Hawaii, Honolulu,

            Mahalo:

            Mahope o ka noonoo kukonukonu ana, ua hooholo au e unuhi mai na hana kalaiaina ana no nei wa, a e hoopaa kuokoa loa aku iaʻu iho ma ka hana.

            Kou me ka mahalo,

            F.J.Testa (Hoke).

 

HOPUIA NO KE APUKA.

            Ua hookauia aku la ka hewa apuka maluna o Robert Waialeale ka hope makai nui o Koloa, Kauai, i pau, i ka waihona dala o ka lehulehu i ohiia e ia i kona wa e paa ana ia kulana aupuni mamua aku nei.

            Ua hoopukaia he palapala hopu nona e Makai Nui Baraunu, a eia oia ke huli ia nei, no ka mea, ua manaoia aole oia i huli hoi aku no kona home ma Kauai.

            O ka nui o na dala o ka lehulehu i manaoia ua pau iaia, ma kahi no ia o $214, a ua loaa hoi iaia keia mau dala mai na laikini halekuai a me na poe e ae i ohi ia.  Ua olelo ia ae, ua loaa kona hewa i ka wa i hoonoho ia ai o kekahi mea e huli i kana mau hoike, a ua ike ia ua hoopuka oia he mau laikini hou no na halekuai, aka, o na dala nae i loaa mai, aole oia i hoouna mai i ka waihona o ke aupuni ma Honolulu nei.

            Ua olelo ia ae ua hoea mai oia i keia kulanakauhale no ka hooponopono ana i keia hewa, aka, ua waiho ia aku nae keia hihia imua o ka aha kuka o ke aupuni a na lakou i haawi mai he olelo hooholo e hopuia o Waialeale no keia hana hewa ana i lawelawe ai.

            He kanaka o Robert Waialeale hilinai ia e ko Kauai poe, a ua koho ia oia i moho lunakakaainana no ia apana no keia kau koho balota e hiki mai nei, aka, ua loaa iho la nae iaia keia poino.  A mamuli o keia kumu ua manaoia aole oia kekahi o na moho e holo ana no keia kau koho balota.

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau ina mea hou o na aina mamao.

 

NA KAHUA HANA

O KA

AOAO DEMOKARATA

I aponoia ma ka Halawai Aha Elele Nui i malama ia ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, Okatoba 8, M.H., 1900.

KE HANA A KE KUAHAUA AKU NEI KA AOAO DEMOKARATA I AKOAKOA MA KA AHA ELELE NONA IHO A NO KONA MAU MOHO I KEIA MAU KUMUHANA:

            Ke hoapono nei makou i ke koho ana o ka Aoao Demokarata i ka lakou @ Peresidena a me Hope Peresidena o Amerika Huipuia, a me na kahua kumuhana o ko laua kulana no ia Aoao.

            Ke apono nei makou i na Moho o ka Aoao Demokarata o ka Teritori o Hawaii, no na Senatoa a me na Luna Makaainana, a me ka manao ana aole hoi he mea kupono e ku ma ka aoao o ka Lahui Hawaii no ke koho ana i moho no na hanohano o ka Ahaolelo o Amerika ma mua o ka mea e ku ana ma ka lalani hooilina o ka noho Moi o Hawaii, ke apono nei makou i ka lilo ana o David Kawananakoa he moho Elele no ka Ahaolelo Amerika, kekahi o na mamo ponoi o ka Moi Kaumualii o Kauai.

            Ua hoike akea ka Aoao Demokarata ua apono no lakou i na hoakea aina ana ina ia hoakea ana aku “e hookomo ana i na aina kupono e hiki ai ke hoolilo ia aku he mau mokuaina no na mokuaina Huipuia o Amerika a ua ae hoi ka lahui o ia aina a ua ikeia ko lakou kupono e lilo i poe kupa no Amerika,” a ke hoike akea nei ka aoao Demokarata o Hawaii i ko lakou hoahewa i ke kumuhana o ka Aoao Repubalika e kokua ana i ka hoakea ana i kona aina e apo ana i na mokupuni hana kopaa e aku, he hana kue hoi i na pono a me na pomaikai o Hawaii.

            Ua kukala akea hoi ka Aoao Demokarata he kue loli ole kona i na hana “lawe wale ana a kuai i na mokupuni mamao e hoomaluia mawaho ae o Kumukanawai, a nona hoi ka lahui kanaka i hiki ole maoli no ka lilo he poe kupa kupono no Amerika.”

            Ke olelo nei makou o keia kahua kumuhana kalaiaina o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii e kokua ana i ka noho mokuaina ana, aole ia i kulike me ka papa hana kupaa o ka Aoao Repubalike, oiai, o ka makemake o ia Aoao oia no ke keakea a alai i ke komo hou ana o ka mokuaina iloko o na pae mokuaina hui o Amerika, ka mea hoi i hoike maopopo ia ma ko lakou hooko ole e ae e hoolilo.

            Ke olelo nei makou aole kela kumuhana kalaiaina o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii e kokua ana i ke kukulu ana o ke Ala Oki o Nikaragua, malalo o ka hooponopono a me ka mana o ka aupuni aole he kulike a he pili me ka moolelo o na hana o ka Aoao Repubalika.  A ke hoahewa nei makou i ka hoole ana o ka hapanui o ka Aoao Repubalika maloko o ka Ahaolelo hope iho la i na kokua e hooholoia ka Bila Kanawai e Oki ai i ua Ala Oki ‘ia, he hana kue a ewaewa i na pomaikai o Hawaii.

            Ke olelo akea nei makou o ke kahua kalaiaina a pau o ka Aoao Repubalika o ka Teritori o Hawaii ka mea e hoike ana me hela hoaloha no na kanaka Hawaii, ke kukala nei makou, he mau hana maalea wale no ia e aihue ai i na koho balota ana o na kanaka Hawaii, a o ka helehelena hoi o na moho ma ka Aoao Repubalika ma kona huina nui a ma ka moolelo hoi o ka hapanui o na luna hooikaika, he mau mea e hoike maopopo ana, o keia manao nui o ka Aoao Repubalika no ka pomaikai kalaiaina o ke kanaka Hawaii, ua hookumuia no ia mau hana hookamani a me na hopena no kekahi manao e pulumi a pau i na koho balota o na Hawaii poina wale i na mea i hanaia iaia e lakou.

            Ke kukala akea aku nei hoi ka Aoao Demokarata, ka aoao i hooia ia he hoaloha i hilinai ia no ka poe hooikaika hana, e kokua no lakou i ke kanawai o ewalu hora hana o na paahana o ka la, a me ka haawi ana i na hana aupuni a pau i na makaainana o ke Teritori o Hawaii, aole nae me ke keakea ana i na lima hana kane e noho nei ma Hawaii o na hanauna aina ma Europa mai, no ko lakou hiki ole ke kamailio, heluhelu a kakau paha i ka olelo Enelani a olelo Hawaii paha, i hoole ia he kupa Amerika.

            Ua kakoo makou i ka hooholo koke ia o kekahi kanawai e ka Ahaolelo e noho mai ana, e kukulu ana mailoko ae o ke Teritori o Hawaii i na hooponopono aupuni apana, kaona a me ka hooponopono kulanakauhale, a i alakai hoi i ka Ahaolelo, ke hooikaika aku nei makou e hoihoi ia na ka lahui ponoi o kela a me keia apana, kulanakauhale a kaona e koho ia mau hoponopono aupuni kuloko ana i manaoia e kukulu aku.

            Ke kokua nei makou e hookomo ia kekahi haawina dala mahuahua ma keia Kau Ahaolelo ae o ka Teritori o Hawaii i uku kumau no ka Moiwahine o Hawaii i hoopauia, he hooia ana aku he kupono e uku ia oia no ka poino loohia iaia.

            E kokua wale ana no makou i na kanawai e pili ana i ke puhi ia o na kino make i ke ai e malama ana hoi i ka makemake a me na kauoha o na pilikoko a me na hoaloha o ka mea i make, ka poe hoi i kue mamuli o ko lakou mau manao hoomana a ma o ko lakou kue lunaikehala he maikai ole ia mau hana, he puhi ahi ia o ke kino make.

            E kokua hoi i na koi poho i ike ia he kupono a i hooia ia hoi, i ulu mai mamuli o na poino a ke ahi, no ka hoopio ana i ka mai ahulau hope loa (bubonie.)

            E kokua i ka hooponopono a hana hou ana o na kanawai no na laikini a pau e kau nei.

            E kokua no makou i ka hoakea ana a me ka hoolala moakaka pono ia ana o na awa kumoku a pau o ka Teitori.

            Ke olelo nei makou, aole i lawa pono ka Papa Ola e ku nei ano, a ke koi nei makou e hoopauia kana mau hoolilo ahuai ana i ke dala o ke aupuni.  Ke hoomaopopo aku nei makou i ka lehulehu, e ike iho i keia mea i hana ia, ke emi nei ke kulana o ka Papa Ola ma kona hoolilo ia ana he me hoohana kalaiaina, a o kana mau hana hoi ke holo awini nei e lilo i kauwa kalaiaina na ka poe e noho nei ma ka mana aupuni.

            Ke mahalo nei makou i ka noonoo a me ka manao maikai o na haneri a me na tausani Hawaii ponoi i ae i na hoohanohano o ka hui ana mai me ka Aoao Demokarata, ka aoao nona hoi na kahua kalaiaina e ola mau ana e like me ke ola loihi ana o keia mea he pono civila no ke kanaka, ka aoao hoi nona keia ola ana he ceneturia, nona na kanaka i puai mai i na olelo a’o kalaiaina o na kanaka loea nani, nana i hoomalamalama ka aoao o na moolelo o na aupuni kumukanawai o kela poepoe honua, he aoao hoi i kaulana kona moolelo i hala a i oi loa aku hoi i keia mau la, e helu ana hoi iwaena o ka lahui awili Anglo-Saxon; he aoao hoi i punahele i ka puuwai o na kanaka naau haahaa ma na wahi a pau mamuli o kona malama pono ana i na olelo i kukalaia e na Makua Nai Aupuni “Ua hana ia na kanaka a pau me ka like.”  O kela kekahi o na Aoao Kalaiaina oi kelakela o keia a me na au i hala, ke poloai aku nei i na kupa hou o Amerika, na Hawaii Amerika, i ke kuleana e komo mai ma kona papa helu a e komoia pu hoi e noho like me ia a lawe i kona manao aloha piha a me kona hoomalu ana.  Ke hoike aku nei makou i keia kupa hou e ike mai oia, aole wale i ka hanohano e pahola ia aku nei ia lakou, awa, o ka hana kekahi i @ maluna ona a ana hoi i ale ai i kona one hanau aloha, aole e kapae i kela @ oaloha piha o ka Aoao Demokarata.

O.J. McCARTHY,

Luna hoomalu.

Hoike,

EDMUND H. HART,

Kakauolelo.

 

            Ua hookau ia aku la na kino make o na koa Amerika i kanu ia ai maanei maluna o ka moku lawekoa Hancock, mahope hoi o ko lakou hue ia ana mailoko mai o o na ilina kupapau e na poe hana kino make i hoea mai nei maluna ona.

            He ekolu mau moho holo balota o ka aoao Demokarata i apo ia mai la e ka aoao Kuokoa Home @ a me ka Repubalika.

 

UA HOOKUU MAI LA I KEIA OLA ANA

            Ma loko o ke kahua maʻi lepera o Kalaupapa, Molokai, i hookuu mai ai i keia ola ana o Mrs. Nellie Waolelo, ma ka 3 o Okatoba iho nei, mahope hoi o ka hoomailo ana a ka maʻi no kekahi mau pule elua.  He makuahine hoopono oia ma ka hana a he lunalawe pa hoi no KE ALOHA AINA i hilinai nui ia e makou.

            Ua haalele iho oia he eha mau keiki makua ole maloko o ke kahua maʻi, a paiauma aku ana nona, a ua ukali aku oia mahope o ka maheu o kana kane i hala e aku la i ka make.  Aloha wale oia.

 

HOOPAIʻIA NO KA LAIBILA

            Ma ka Poalua nei i haawi mai ai ka Aha Kiekie i kana olelo hooholo e pili ana no ka hihia laibila o W.H. Marshal, ka luna hooponopono o ka Volcano, ia Lunakanawai Kiekie Alapaki Kauka i make, oia hoi, e hoopaahao ia oia no keia hewa ana i lawelawe ai i eono mahina maloko o Kawa.  Eia kona loio ke hoao nei e hoolohe hou ia kona hihia, aka, aole nae ia he mea e hoopau ia ai kona lawe ia ana me na poe paahao haihai kanawai e ae e hoohana ia ma kahi wawahi pohaku ma Makiki.

 

NA NIOI O PAKAALANA

            Mai poina, e koho i ke Ke@alii Kawananakoa, he puaʻlii mai ka po mai.

            He elima mau wahine Hawaii no lakou na inoa o Mrs. Jessie Kaae, Mrs. Stillman, Mrs. Hopkin, Mrs. Kihapa a me Mrs. Napahalua, i hala aku la no ka haiolelo ana ma na apana mawaho aku nei; no ka pomaikai o ka aoao Repubalika.

            Ma ke kaaahi o ke kakahiaka Poakolu nei i iho aku ai o Hope Makai Nui Chillingworth no lalo o Ewa a hopu aku la he umi Pake puhi opiuma maloko o ka halekuai o Sun Kun, ma ka huli ia ana aku o ka hale ua loaa aku ia he elua tini opiuma Hongkong.  Ua lawe ia mai o Sun Kun no ka halewai, a ua hoo@ ia malalo o ka bona o $400.

            Ua lohe mai makou ma ka halawai a ka aoao Repubalika i malamaia ai ma kahi o John Ii, ma Kakaako ae nei, ua ku mai o @ @, he wahine aloha aina mamua, aka, i h@li aku nae ma ka Aoao Repubalika, a haawi mai ia he haiolelo imua o ka @ i akoakoa aku, aka, mamuli nae o ka makemake ole o na kane @ hoolohe i keia palek@ki, ua kahea mai la lakou iaia e a @ @, aka, ua ano okalakala @ nae @ lede la, a haalele i @ na kanaka i ka hoolohe @ i na haiolelo oia po.