Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 42, 20 October 1900 — Page 6

Page PDF (669.94 KB)

This text was transcribed by:  Britny Ching
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UAIMINWEA

A ME NA

Kaikuahine Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoahaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            A i ka wa i hui hou aku ai ua wahi pokii nei me kona mau hanu mua, ua puili hou ae la lakou i loko o ka hauoli me ka hoike pu aku hoi i ka moolelo piha o kana huakai i kona mau kaikuana.

            I ka lohe ana aku o kona mau kaikuaana i na hoike a ko lakou wahi mali loa, ua hooholo iho la lakou e huli hoi aku no ko lakou mokupuni no ka hoike ana aku i ka lakou lono hauoli imua ka lakou kaikuahine e kali mai la o ko lakou hoi aku.

            He mea oiaio, i ka holo like ana ae o keia mau manao iwaena o lahou oia no ko lakou wa i haalele iho ai i no puoa o ka hale kakela o ka moi Duro, a lele hou aku la no loko o na paia o ka lewa.

            Ma keia wahi e waiho iho kakou i ke kamailio ana no na opio e huli hoi la imua o ko lakou kaikuahine me ka puuwai hauoli, a e nana aku hoi kakou i ka moi Duro a me kona hoaloha luahine ke kiloki@ilo Ronio.

            I ka nalo ana aki o kahi manu mai ka ike hou ana aku o ua Duro m@nei, oia no kona manawa i hoi aku ai a kauoha aku la i ka luahine kilokilo e hoomakaukau i ko laua alahele a ma ka hora 9 oia poe haalele iho ai laua i ka mokupuni a laua i hele auwana mai ai no kahi a kana aloha i kali mai la.

            Aole i kue aku ka luahine i ka manao o kona moi opio, aka, ua ae aku la oia me ka puana ana aku,

            He oiaio, ua poino ma'u wale kela wahine opio mahope o kaua, a aohe a kaua hana pono e ae, aka, o ke kii wale aku no iaia a hoopakele ae,

            Ua lilo keia mau olelo a ka luahine kuokilo i mea no ka moi opio e hauoli ai, no ka mea, ua loihi na @a o kona kaawale ana, mai ka mea a kona puuwai i aloha maka welawela loa ai i ke au a me ka po. ke mea hookahi hoi nana i hoonawaliwali iaia, aka, ano, ua hiki mai la ka wa nona e puili hou aku ai i kela mau lima palupalu.

            He mea oiaio, elike me ke kauoha a ka moi opio, pela ua kilokilo Ronia nei i hoomakaukau ae ai i ka laua huakai imi wahine. A ma ke koele ana mai o ka hora 9 o ua po ia oia no ka wa i na eue ae ai na paia o ua hale kakela alii nei, me he olai nui ne-i ana me ka ikaikai.

            I loko no o keia wa i haalele iho ai ua kakela alii nei i ke kahua ana eku ana a lele aku la no loko o na au panopano o ka pouli me he manu la malalo hoi o ke hoohana ana o ka mana o ka luahine Ronio.

            A no na minute pokole wale no ua nalo aku la oia o na ao polohiwa malalo o ka hana a ua Ronio nei, e lele ana hoi ma ke alahele pololei e hoea aku ai i ka mokupuni a Minewa e kali mai la.

            Maanei e waiho iki ae kakou i ka hookolo ana aku i ka meheu o ka moi opio e huli hoi la i ke alo o ko lakou kaikuahine.

            Aole i po ua la nei ua hoea aku ia ua mau manu la iluna o ka mokupuni o ko lakou kaukuahine e noho ana me kana lei aloha, A i kona ike ana mai ia lakou ua hoopiha ia mai kona puuwai me ka hauoli me ke poha ana mai o kona leo i ka i ana mai.

            Ua holopono aku anei ka oukou huakai i hele aku nei? E hoike mai, no ka mea, ua hoopiha ia au me na manao iini e lohe aki i ka oukou mau hoike.

            Aole he leo i pae aku mai na manu aku, aka, ua kunou aku la ko lakou mau poo, me he mea la e hoike okoa aku ana no ua holopono ka lakou huakai i hele aku ai.

            Na keia mau kunou poo i hoohauoli mai i ko Miinewa puuwai, a kali iho la oia no ka uhi mai o ka pouli, ka wa hoi e hoi hou mai ai ke kino kanaka a me na noonoo ao kanaka o kona mau kaikunane.

            I ka haule ana aku o na kukuna malamalama o ka la ma kela aoao o ka poepoe honua, ua hoi hou mai la na kino kauaka o ua mau opio nei, a kaawale ake ia hoi na kino manu.

            A i ko lakou wa i hoomaopopo ae ai i ko lakou kaikuahine e okuu hookahi ana me kana lei mamua o kona alo, oia no ko lakou wa i lele like mai ai a muki iho la i na papalina nohea o ko lakou kaukiahine a me na waimaka e haloiloi ana puana like mai la lakou.

            E Minewa ko makou kaikuahine na holopono ka makou huakai a ma ka hora 12 ponoi o keia po e hoea mai ai ka mea a kou puuwai e iini nei maluna o keia mokupuni a hoopakele ae ia oe mailoko ae o kou noho hou ana aku iloko o na inea maluna o keia mokupuni mehameha.

            A no makou hoi, mai hopohopo no kou poe kaikunane, no ka mea ua hiki no ia makou k@ auamo i na ehaeha a ko kakou makuahine kolea i hookau mai ai me ka hoomanawanui.

            Aole, wahi a Minewa i puana mai ai, ma ka'u wahi e noho ai o oukou pu no malaila, a i ko oukou wa e hana ino ia ai, owau pu no kekahi a auamo i na haawina koikoi o ka hoino ia.  No laila e kuumau kaikunane, e noho me ka manaolana e loaa ana no he mau hoopakele ia ana no oukou ma o'u nei. A ka hauoli nei hoi au i ka lohe ana ua holopono ka oukou huakai, nolaila, aohe a kakou hana i koe, aka, o ke kale wale aku no o ka hoea mai o ka koopakele ma kana hora i hoike mai la.

            Mahope o na kukai kamailio ana ua hooholo iho la lakou e hoa ia i puu ahi nui, a na kona malamalama e alakai mai i ka malihini no ka mokupuni ana e huli nei iloko o ka pouli.

            I ka holo like ana o keia manao oia no ka wa o ua mau opio nei i hooko aku ai i ka hana ma ka manao kunukunu ole. a iloko o ka manawa pokole loa, ua ku ae la kekahi puu wahie nui nona ke kiekie ma kahi o aneane haneri kapuai.

            A i ka makaukau ana o na mea a pau oia no ka wa i kukuni ia aku ai ua puu wahie la, a hoolapu koke ae la hoi na alelo ana ole o ke ahi no na haneri kapuai ke kiekie maluna ae o ka puu wahie e hoahuwale ana i na poopoo a pau o ua wahi mokupuni la me he mea la i ke awakea.

            Iloko o keia mau minute ua like ua wahi mokupuni nei me he aina la i uhi ia e ka luai pele i keia wa ka ula pu mai kekahi pea o ka aina.

            A i ka ike ana o ua mau opio nei ua holopono ka lakou mau hana ua noho iho la lakou a kali aku ia no ka manawa e hoea mai ai o ka lakou malihini maloko o ka paouli me ka haliuana aku ma ke kukulu komohana, kahi a ka mokupuni a ke kakela o ka moi Duro e ku ana me kona nani nui.

            No kekahi manawa loihi ko lakou kali ana, aole he hiohiona no kona hiki mai ikeia e lakou, a komo mai ia hoi na manao kaumaha iloko o lakou me ka manaoio ana, ua hoopunipuni ia lakou e ka ipo, a ko lakou kaikuahine i aloha ai.

            Aka, ia lakou no nae e kali ana me ka uluhuanui, a i ka hiki pono ana i ka waenakonu po, aia hoi, ua hoohikilele ia ae la ko lakou mau puuwai i ka ike ana aku i kekahi popo ahi nui i like me ka la kona olinolino e pii mai ana maluno o ka ilikai.

            He popo ahi, wahi a na opio i hooho ae ai me ka pioo nui, a huli au la o Minewa no kahi a kona mau kaikunane e kuhikuhi ana, a oia pu kekahi i hookomo ia mai la e na manao pihoihoi no keia mea kamahao a lakou e ike aku nei i ka pii mai ke kai mai.

            I kela a me keia aekona aia ua popo ahi nei a lakou e ike nei i ka lewa ke pii mahuahua mai la kona nui, a oiai, no ua mau opio nei e makaikai ana me ka pili o ka hanu i keia mea kupainaha, aia hoi, maloko o ua popo ahi la e lalana ana me kona weliweli nui, ike aku la lakou he hale kakela nani, nona na paia aliali i like me na pauku hau o Alika.

            A iloko no o keia wa i lohe ia aku ai ka leo o ua mau opio nei i ka hooho ana ae.

            He kakela nani ! He kakela nani aia iloko o na popo ahi e nee mai nei imua o na popo ahi e nee mai nei imua me ka awiwi nui,

            A i ke kuu ana iho o ka leo hooho o ua mau opio nei, oia no ka wa i ikeia aku ai ua popo ahi nei e nee pololei mai ana no kahi a ka puu ahi e a ana, a ike maopopo ia aku la hoi na kanaka e holo ana mao a maanei, ma na kaupoku o ua hale kupaianaha nei me ka lako pono i na mea kaua, e hoike mai ana hoi he mau kiai lakou nona.

            Iloko oia manawa a na opio e kilo nei i keia hale nani, ua komo koke mai la na hoomanao ana iloko o lakou, ua like loa kona nanaina me ke kakela o ka moi opio e noho ana iloko o ke kaumaha, ka mea hoi a lakou, ua like loa kona nanaina me ke kakela o ka moi opio e noho ana iloko o ke kaumaha, ka mea hoi a lakou i lawe aku ai i ka leta ia la.

            A me na hihiona pihoihoi e pahola ana maluna o kekahi o na mau opio nei, ua hooho ae la oia me ka leo hauoli.

            O ka hale kakela keia e nee mai nei o ka moi opio nona ka makou huakai i hele ku ai i keia la. A he mea oiaio, ua hoea mai oia i ka manawa ana i hoike mai ai.

            Ae, ae, oia no kela i kuwa ae ai ka leo o ua mai opio nei.

            Ua hookapalili ia ae la ko Minewa puuwai i kona wa i lohe ai o kana aloha io keia e imi mai nei iaia, a kali iho la me ka iini nui o kona hiki mai.

            He mau sekona wale no mahope iho, aia hoi, elike me kekahi olai nui e hoonaueue ana i ka papaku o ka honua, pela ka ikaika o ua hale nei i haule iho ai iluna o ka mukupuni a ku iho la kona kahua ma kahi kokoke loa i ka puu ahi e a ana.

            A i ka hookahua pono ana iho o ua kakela nei, oia no ka wa i ike ia aku ai ka oili ana mai o kekahi lio eleele i ukali ia e kekahi hololio wahine aoo a me na koa kiai ma kona mau aoao, aole ua huakai nei i huli ae ma kela a me keia aoao, aka, ua nee pololei mai la lakou no kahi a na opio e noho nei.

            He mau aehon@ pokole wale no keia nee ana mai o ua huakai la, a i ka hoea ana mai o ka opio nona na pilali e hee anaa ma aina mau kipoohiwi, a o kana pahikaua hoi e kaiewa ana ma kona aoao, ma kahi a Minewa e noho ana ua kaohi mai la oia i kona lio a lele iho la ilalo.

           

            Ma ka haiolelo a Wilikoki ma ka halawai a ka Aoao Kaokoa Home Hula ma ka po Poaholu nei, ua nui kana mau olelo hailiili kohu oia me ka manao ana i wai e nui aku ai kona ohohia ia, O na kanaka elike me ia aole ia i kupono no ka hooina ia ana aku i Wasinetona. E lawe mai ana oia i na hoowahawaha ia maluna o Hawaii. O ke kulana lapuwale o kana haiolelo he mea kupono ia na kona mau hoaloha e noonoo ai.