Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 42, 20 October 1900 — Page 7

Page PDF (776.60 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu Rey

KE ALOHA AINA,   POAONO,   OKATOBA 20, 1900.

=========================================

[last two columns smeared at bottom…suspect many missing hyphens]

 

 

 

 

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO KA:-

LEDE ELENORA

Ka Ui Nohea i Hookaawale ia mai ke Alo aku o na Makua.

-:A I OLE:-

Ka Wahine Opio i Auamo i na Koikoi a Kona Makuakane i Hana ai.

-----

MOKUNA XI.

 

KA PUPUHALE MALOKA O KA ULULAAU

     Mamuli o keia kulana popilikia loa o ka opio, ua hoopoina ae la o Nele i na haawina ehaeha o kaa kane i make maluna o ka amana li kanaka.  A ua haawi io ia oia i na hoao ikaika ana e loaa iaia ka maha.

     A no kekahi la loihi kona noho ana ma ka aoao o kana lei aloha, ua loaa mai la ka maha, a ia wa no i niele aku ai o Guderika iaia i kona ohana, a o kana i pane mai ai aia lakou ma Enelani, e noho ana iloko o ka oluolu iwaena hoi e ke ulakolako.

     Ua ao aku ka makua Guderika he mea pono loa nona ka hoike ana aku ona i kona ohana i kona mau popilikia, malia e loaa mai ana iaia he mau kokua ana mai a lakou mai.

     Ua kue aku ka wahine opio oi keia manao, no ka mea, ua make kane iloko o ka hilahila, a he mea oiaio, o kana mau uwalo ana aku i kona ohana aole ia e hoolohe ia mai ana.

     Aka, elike nae me ka makemake o ka makua maikai, pela oia i hooko aku aoi, a hoouna aku la he leta i kona ohana waiwai e hoike aku ana i kona hune a me ka pilikia i halawai me ia.  No kekahi mau la i kaahope kona kali malie ana no ka pane mai kona ohana mai, a he oiaio, ma kekahi la ua hoea mai la he leta i ona la, a i kona wehe ana ae ua ike iho la oia na kona ohana mai no ia.  Ua hiolo mai @a kona mau waimaka me ka ehaeha, no ka mea, maloko o ua leta ia aole he mau anao aloha, aka, he mau manao awahia e hoole loa mai ana i ka haawi ana mai i na kokua ana.

     I kona hoonele ia ana mai e kona ohana me na kokua, ua ike iho la oia i kona kulana pilika, a he hookahi wale no hoi mea ana i hilinai ai e loaa mai ana iaia a me kona ohana na kokua ana, oia no ka makua Guderika.

     He akamai o Nele ma na hana i na lihilihi hoonani hale, a mamuli oia hana e loaa ana iaia he mau kokua ia ana, aka, o ka noho ana nae iloko o keia ululaau mehameha, ua lilo ia momi makamae i mea waiwai ole.

     Nolaila, ua noi ikaika iho o Guderika iaia e hoi aku ma kekahi wahi ma ke taona, a o hoopau hoi i kona noho ana maloko o ua ululaau la.  I hiki ai iaia ke hele aku iwaena o kona mau hoahanau no ke noi  ana aku i na kokua ana no keia wahine poino.

     No elua pule o ka noho pu ana o ke kahunapule me keia ohana pilikia, ua haalele aku la oia ia lakou a huli hoi aku la oia no ke kulanakauhale.  Ua malama mau ia na kukai leta ana mawaena o ka kahunapule a me Nele me ka hoike aku o Guderika i ka wahine opio i kona pomaikai nui ma ke kulanakauhale.

     O na leta a pau a Nele e loaa aku ana i ke kahunapule, e noi ikaika mau aku ana oia e huli i kona makuahine Nora, a e like me ke noi a ka wahine opio, ua hooko aku oia, aka, ua hoonele ia mai nae kona alahele me na ulia pomaikai, a o kana hoike i waiho hope aku ai.

     Ma ka la i li ia ai o Wile kana kane aloha, ke keiki hoi a ua Nora la,  iloko o kona mau anao aloha pupule no kana keiki, ua holo aku oia a lele iloko o ke kai a piholo.

     Aka, no ka wahine opio aole oia i hilinai no keia mau olelo, a aia no hoi na manaolana mau iloko ona e hui hou ana oia me ka makuahine o kana kane, a o ka mea hoi ana i kapa pu aku ai he makuahine nona.  O ka manao mau no iloko o Nele, ua hele aku oia no kahi a kekahi o kona mau ohana e noho ana ma kekahi mau wahi okoa aku.

     A hala ae la he ekolu mahina o ke kali hoomanawanui ana o Nele no kekahi lono hauoli e pili ana ia Nora, a ma ka la 17 o Iulai, oiai, o Nele e noho ana mawaho o kona wahi pupupuhale i kekahi ahiahi, e hoonana ana hoi i kana keikikane aia hoi, ua hoohikilele ia ae la oia i ka ike ana ae i kekahi aka i ka malu ana iho, a i kona nana ana ae ua ike ae la oia i ka helehelena o ka mea ana e kali hoomanawanui ana e kulou iho ana maluna ona.

     Me ka hoohikilele nui waiho iho la oia i kana keiki ilalo a lele aku la maluna o ka malihini a apo aku la me na waimaka e hoilo ana.

     E kuu makuahine o oe no anei keia?  Ae, o oe no ia ke kuu makuahine.

     Aole nae ik puili mai o Nora, aka, aia no kona mau lima ke puliki la i kona poli.

---o---o---o---

 

     Ma ka halawai ana a ka Papa Ola ma ke Poakahi nei, i waiho hou aku ai o Kauka Wahie i kona manao haalele i ke klana Peresidean no ka Papa Ola, mamuli o kona pilikia loa me kana mau oihana pilikino iho.

     Ua lohe mai makou eia ka Aoao Kuokoa Home Rula ke manao nei e unuhi aku i ka inoa o J. O. Kaaka mailoko aku o ka lakou mau moho senatoa mamuli ka o kona kakoo ana i ka inoa o ke Alii Kawananakoa i eleli i Wasinetona.

     Aohe makahiki i oi ae o na hana pepehikanaka lawelawe ia ma keia mau paemoku e like me keia makahiki. Aka, he hookahi wale no paha kumu oia no ke komo nui ana mai o na lahui e.  O na pomaikai paha keia a ka Repubalika i awa@a mau ae ai.

===============

 

KA INO O KA POALUA NEI

-----

UHI IA KEKAHI MAU WAHI O KE KULANAKAUHALE NEI E KA WAI.

-----

Lilo he Hale e Kekahi Wahine Hawaii Maloko ma ke Kahawai o Waimalu - Na Hoike LIke Ole i Laweia mai i o Makou Nei.

-----

     O ka ino nui i pahola ae ai i ke ahiahi Poalua nei, ua ike ia ia ma na wahi a pau o keia mokupuni, a na hoomaopopoia aohe ino ikaika i pahola ae ma keia kulanakauhale e like me keia iho la i kipa mai ai mahope iho o kela ino nui o ka la 24 o Maraki, 1898, ka wa hoi i uhi pu ia ai o Kamanuwai holookoa e ka wai o ke kahawai o Nuuanu.

     Ma  na hoike like ole i loaa mai ia makou, he nui na hale i halana ia e ka wai no kekahi mau kupuai ka hohonu ma Kamanuwai ae nei no, a he nui na hale kuai e ku nei ma ke alanui Nuuanu a me Muliwai i hoolana ia na mea kuai o loko no lakou ke poho maluna aku o $1000.

     Ma ka hoike a Low, ka lunanui o ka mahiko Honolulu, ua ikaika ka haule ana o ka ua ma Waimalu, me ka iho ana mai o ka wai nai na mauna mai me ka ikaika.

     Ua lilo kekahi mau hale a ua uhi pu ia na loi laiki a me na mala maia e ke wai.  Ua hoike pu mai oia ua lohe mai oia ua lilo pu mai he hale me kekahi wahine Hawaii a me ka ohana Iapana maloko ma ke kahawai o Waimalu a paa ma ka uapo o ke alahao.

     He nui na poino i loohia i ka mahiko malaila.  He elua mau pauma ilalo o kekahi mau lua no laua ka hohonu he kanakolu kapuai, i uhi pu ia e ka wai o ke kahawai o Waimalu.  I keia mau lua, aia ilalo ia manawa o wiliki Jim Smith me elua Iapana hooma u aila a me kokua wiliki Naone a me kekahi mea hooma-u aila okoa ae no ka hoao ana e pani i ka wai o au pauma.

     I keia wa a ka wai i haule mai ai iloko o ka lua ua hoomaka iho la lakou e imi i kahi e pakele ai ko lakou mau ola.  I ko lakou, hoea ana iluna ua ike ia ua nalowale o Naone, aka, ua hiki ole nae ia lakou ke iho hou aku e huli iaia, no ka mea, ua piha koke mai la ka lua i ka wai.

     Ua huli koke ia aku kona home ina paha ua hoi aku oia i kona hale, aka, ua hoolo ia mai.  Nolaila, ua manaoia aia kona kino make ke waiho la iloko o kekahi o keia mau lua.  E pauma ia aku ana ka wai o keia mau lua ma keia la.

     Ma Kaalaea, ua hoopoino ia ka uwapo, a o ka pa pohaku o ka loko i'a malaila, ua hoohiolo ia e ka wai.  O ka la i kipa mai ai o keia ino nui ma kela mokupuni oia no ka la hanau o ke Kama'lii opio Kaiulani, a oia ka makou e ho manao @ nei malia he mau kuluwaimaka keia no na lani no ia pua alii i hala aku la i ka po.  Aloha no.

--o--o--o--

     Ua halawai me kekahi ulia poino a Geo. Keanohihala, ma o ka hooku ana ma kekahi hinai nanahu ma ka uwapo o Poka a ua baki kona wawae hema.  Ua lawe koke ia aku oia no ka haukipila.

===============

 

HE KANAKA I HOONELE IA ME NA MANAO ALOHA.

-----

     Ua olelo ia ae aohe kanaka aloha ole i kana wahine ma keia kulanakauhale elike me Ramond Devanschelle, o ka puali makai kau lio mamua aku nei.  Ma

kela mau la aku nei na ulu ae he mokuahana mawaena ona a me kana wahine, o ka hopena na hoopaa aku oia i kana wahine no ka ona i ka halewai. I ka like ana o ka Hope Ilamuku ua oiaio ole keia kumu hoopii i hookau ia aku maluna o keia wahine, ua hookuu ia mai la oia.  I kona hoi ana mai aole ke kane a me ka luna wahi bebe ma ko laua home, a na paa ka puka i ka laka ia.  Ua hoike aku oia i ka hana lapuwale a kana kane i ka halewai.  Ua hoouna koke ia mai he makai no ka huli ana i ka bebe a me ka hoihoi ana ia lana me kona makuahine iloko o ka hale.  Elike ma ka kauoha i loaa i ka makai mai kona poo mai na huli aku la oia i kahi i noho ai o ke keiki a hoihoi mai la i kona makuahine me ka wawahi pu aku i ka puka o ka hale a hoonoho aku la i ka makuahine opio a me kana keiki.

     Mahope oia manawa ua hoihoi aku la o Ramond i kona pihi makai i ka oihana makai.  Ua hookau ia ka hewa haalele wahine maluna ona, a i ka hoea ana mai o ka la hookolokolo, ua hiki ole i ka wahine ke hoea aku imua o ka aha mamuli o kona nawaliwali, aka, ua ae aku keia kane imua o ka lunakanawai e hoi e malama i kana wahine.

     Ma ka Poalua nei ua kau aku la keia kane ma ke Kinau me kekehi mea i oleloia oia kana ipo e hoolalahu nei no ka Malu Ulu o Lele.  Aole wale oia kana hana aloha ole i kana wahine, aka, ua hoolilo aku la oia i na pono hale a pau i kona hoahanau no $1.00, a ma ia kumu ua waiho mai la oia i kana koi imua o ka aha no keia pono o kona hanau mua i lilo iaia ma ke kuai aha.  Oiai, o na pono o kona hanau mua i lilo iaia ma ka kuai ana.  Oiai, o na pono no keia a ka wahine opio a me ke keiki e oe a e noho nei, ua lilo ia i  mea e hoopiha loa ana i ka Hope Ilamuku me ka inaina no keia kanaka lokoino a ua hoolimalima aku la oia i loio no keia wahine no na hoopakele ana i keia mau pono imua o ke kanawai me kona dala ponoi.

--o--o--o--

     E koho i na moho Demokarata o hanohano ka inoa ou e Hawaii.

 

     He kuai hoopau nui ka Painapa ma e malama nei maluna o na hainaka.

 

     Nui ka ua o ka auina la Poalua nei a hiki i ka po ana, a ua nui na wahi i halana ia e wai.

 

     O ke Grant ka moku, lawakoa e hoea mai ana mai Kapalakiko mai ma kona alahele no Manila, i keia pule aku.

  

     Ua makemake ia i keiki opio lawelawe ma kahi o Painapa @a.  E ela ae e ke keiki i makemake e loaa keia kulnana.

 

     O ka Leelanaw, Wyefield, Conemaugh a me ke Grant, na moku koa Amerika e hoea mai ana i keia pule ae ma ke alahele no Manila.

 

     E malama hou ia ana he hakaka kuikui puupuu mawaena o Corbett a me Jeffries me keia mua iho no ka inoa moho kuikui puupuu o ke no nei.

 

     O na lono hope no Pilipine, aia na pualikoa Amerika ke huli la i ko lakou mau noa i ho@ pioia maluna o ka mokupuni Marinduque e na enemi.

 

     Ua hala aku la o R. W. Wilikoki no Kauakanilehua no ka houluulu hou ana i kona mau kanaka i lohe ia mai ua kapoo aku ma na aoao Demokarata a me Repubalika.