Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 44, 3 November 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA

4                                  KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 3, 1900

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku e KE ALOHA AINA.

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

AUHAU PEPA

No ka Makahiki ....................$2.00

No ka Eono Mahina..................1.00

No ke Kope Hookahi..............  .05

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, kokoke i ka hale hoolulu kaaahi.

HONOLULU.................NOV. 3, 1900

 

E NOONOO PONO

 

            Mai na kolamu mai o ka Buletina puka ahiahi i lawe mai ai makou i keia manao pepa pokole penei:

            "Aole wale no ka hilinai i hookau ia aku maluna o Kiaaina Dole ma ke ano he mea i kohoia e ka Repubalika, oia ka mea e lilo ai o ke koho balota mua maloko o keia teritori i na Repubalika.  Ua ikeia keia mawaena o na poe kalaina a pau a i oi loa aku iwaena o na poe pili kalaiaina.  Aia mahope o ke kiaaina he hui i hoalaia i waiho aku i na manao kuee no ke kokua ana i aoao nana e hoomalu a e hooholomua mau nei ia Hawaii."

 

            O na manao a ka Buletina i hoopuka ia ao la maluna, aole a makou hana nona, aka, ua makemake nae makou i na poe koho balota o na Aoao Kuokoa a me ke Demokarata e noonoo no lakou iho.  Ua hoikeia mai ia makou aia maluna o Kiaaina Dole na hilinai no ka lawe ana ae i ka lanakila o keia kau koho no ka Aoao Repubalika, aia he aha hui oia aoao mahope o Kiaaina Dole e waiho ana i ko lakou mau manao kuee pili kalaiaina i wahi e loaa ai he holopono.

 

            O ka manao o keia, o ka lanakila ana o ka Repubalika o Hawaii ma ke koho balota o Novemaba 6, he ike ana mai no ia o Peresidena Makinile a me ka Ahaolelo Repubalika ma Wasinetona ua apono na kanaka Hawaii i ka hoohui ia ana o Hawaii nei.  O keia maoli no ka manao o ka Buletina.

 

            Ke uwalo aku nei makou i na kanaka o Hawaii nei i kue i ke kumuhana hoohui aina, a i apono aku hoi i keia kumuhana a Kiaaina Dole a me Peresidena Makinile i ka wa a lakou i ike ai aohe a lakou mea e ae e hana ai, ua makaukau anei oukou e hoomomo aku i ko oukou mau balota ma kekahi ano e lanakila ai ka Aoao Repubalika ma keia mau paemoku i mea hoi e hooiaio aku ai i na hana aihue aina o ka la 17 o Ianuari, 1893, a me na hana lapuwale a pau i ukali mai mahope?

 

            Ua hiki anei i na Demokarata ma keia mau paemoku ke haawi aku i ke kuni o ko lakou apono i ke kumuhana imeperiala mua a Peresidena Makinile, a hoole ae i ka apono ana i kana kumuhana ma Pilipine?  Ua hiki anei i na Demokarata ke haawi aku i ke kuni o ko lakou hoapono no ke kumuhana imeperiala a Peresidena Makinile, oia hoapono ana nae he hoahewa ana aku ia Peresidena Grover Kalivalana no kona kue ana aku i ka hoomaka ana mai o keia kumuhana?

 

            Ua hiki anei i na Hawaii ke hoopoina i kela hooleleia ana mai o na pualikoa mai luna mai o ka mokukaua Bosetona maluna o ka lepo aloha o Hawaii iloko o Ianuari, 1893, he hana ia i apono ia e ka aha o Peresidena Harrison?

 

            E haawi aku ana anei na Hawaii i ke kuni o ka hoapono i ka hookahuli ia ana o ka Moiwahine Liliuokalini me ka lima ikaika mai ka nohoalii aku o Hawaii, a me ke kaili ia aku o ka Hae Hawaii mai ka pulelo pu ana me na hae lahui e ae o ka honua nei?

 

            Ua hiki anei i na lala o na ahahui "Aloha Aina" a me "Kalaiaina" e hoopoina i ka lakou palapala hoopii kue i ka hoohui aina, ka lakou palapala noi e hoihoi hou ia ka Moiwahine a me ko lakou hae, ua halawai mai ia me na manao hamau hoowahawaha o Peresidena Makinile a me kona aha?  Ina aole na Hawaii i poina i keia mau mea, pehea lakou e ua ai e koho i kekahi kanaka o ka paa balota a ka Repubalika, oiai ia balota he hoapono ana aku i ka Makinile mea i hana mai ai no Hawaii nei?

 

            Ua hiki anei i na Hawaii ke hoopoina i ka hoopaahaoia ana o ko lakou Moiwahine a me ko lakou Keikialii Kalanianaole a me na poe Hawaii a me na haole aloha aina?  Ua hiki anei ia oukou e na Hawaii ke hoopoina ua aihue ia ko oukou pono koho mai a oukou aku, ua hoole ia mai hoi ko oukou hana ana no ke ola o ko oukou mau ohana koo wale no makou hoopaa ana i kou inoa malalo o ka hoohai aina; ka ehaeha nana i lawe koke aku i ka oukou Hooilina Alii i aloha nui ia ke Kama'lii Kaiulani e ka make mamuli no ia o keia karaima i hana ia i na Hawaii i ka 1893?

 

            I ka hoomanao ana ae i keia mau mea a pau e na Hawaii, na Demokarata a me na Kuokoa, pehea ko oukou manao no keia mau nana hilahila ole a na Repubalika, a maloko o ka nupepa Buletina puka ahiahi ua noi mai la ia ia oukou e koho aku i hiki ai keia mau hana a Kiaaina Dole a me Peresidena Makinile no na mea pili ia Hawaii ke lawe i ke kuni o ko oukou hoapono ana aku.

 

            Ua hiki ia oukou ke koho me ka hilahila ole ma ka aoao nona o Peresidena Grover Kalivalana ka mea i ku hoi nou e Hawaii a me kou hae iloko o ka wa o ke kupilikii.

 

            Hilahila!  Hilahila keia lahui ke puka ole o Kawananakoa ke Keikialii o Hawaii nei.

 

            Ua pono ko ka lahui nanamaka ana i ke Keikialii, ina aole Oia kekahi iloko o keia aluka holo Balota Elele.

 

            Hilahila!  Hilahila, ka lahui ke puka ole ke Keikialii, alaila, he like ia me ke aloha hookamani ana o kakou i ka Moiwahine a me keia mau Keikialii elua.  O lakou wale no na 'Lii e ola pu nei me kakou, a e ike pu nei i na ehaeha o keia mau la o ke ola ana.

 

            Ua ohi aku nei ka po i ka nui o na 'Lii a koe iki keia mau wahi pua helu iwaena o kakou.  E haalele anei kakou i ke Keikialii a koho i ke kanaka okoa, alaila, aole na ka haole wale a kumakaia mai i ko kakou mau alii, aka na kakou pu no kekahi.  Ehia ka hoi mea aloha o na ma ka o kelii i ka nana maikai mai.

 

            E na Kahu na aialo a pau o ke alii, nana i ka hanai alii o oukou, koho iaia, i loaa ka pono o ke alii mai na Demokarata a mai na Repubalika mai.  O na aoao mana ia e hiki ai ke nana ia mai ko ka Moiwahine pono ma ka puu dala a i ole ma ka aku hoomau paha.  He lalau iho o Wilikoki e hele ana no oia no ko laua la pono, i na aina lei alii a laua e koi nei.  Ua ike aku oukou ia mea, oiaia wale no ke ike ana ia mau mea ke hiki aku i o.

 

            He hoopunipuni o Wilikoki e kai wahahee nei i loaa mai nei keia pono koho balota laula i ka lahui iaia, mamuli o kona hiki kino ana aku nei i Amerika.  Ke olelo nei makou aole pala ka oiaio.  Ua hiki aku oia ilaila i ka wa e noonoo ia ana oia pono e haawi mai ia kakou, oiai ua ike ia aole loa kakou he lahui ike ole i ka heluhelu me ke kakau aka, he lahui naauao maoli no, a o ka Amerika uku nui no ia i keia lahui mahope iho o kona ka ili ku ana aku ia kakou ma ka hoohui me ka makemake ole o keia Lahui ia mea, oiai ua maopopo o ka hapanui o ka lahui Hawaii aole lakou i ae i na hana a pau i hana ia aku maluna o lakou, oia ka makou ike.  Ua maopopo no ia oukou e ka lahui oia ke kau hope loa a Amerika e haawi mai ai i kana olelo hooholo hope no keia ninau o Hawaii i waiho loihi ai maloko o keia mau makahiki ehiku mai ko kakou hookahuli ia ana.  O ka makou keia la.

           

            He kipi!  He kipi alii maopopo ka lahui ke koho ole i ka Balota Alii.  He kipi alii na poe aloha aina a pau a me na Hui Kalaiaina ke koho ole i ka Balota Alii.  He hoopunipuni ke aloha i na alii a me ka aina.  Ina o Wilikoki iho ka oukou moho e ka lahui, o ka hana ana aku ia a kakou; pau pulu, aohe lau e kanu ai, papapau kakou he na ko ka hale.  Aole wahi pono e koe iho i ke kanaka Hawaii, oiai, aole he kanaka hilinai ia o ko anei poe kuonoono, oki loa aku ma Amerika.  O ka lohe mai ke ola, o ke kuli no ko kakou make mau ina e ka lahui Hawaii.

           

E HELUHELU I KEIA

 

            Hilahila kakou ke puka ole ke Keikialii.  Kani ka aka a ko anei poe haole, hene iki mai ka aka a ko Amerika poe, me ka olelo iho.  Nana kakou i ke ano o kela lahui kupanaha nui wale, lohe mai kakou he mea aloha a makee nui na 'Lii a me ko lakou aina.  Eia ka aole pela, he hoopunipuni wale no ia mau olelo a kakou i lohe ai maanei.  Nana kakou ua holo balota pu mai nei ko lakou Keikialii no ke kulana Elele i Wakinekona nei ma ko ka lahui aoao no, (Aoao Demokarata).  Aole nae lakou i koho i Kona balota, aka, ua puka mai la o Wilikoki he makaainana, (a i ole o Sam Paka paha ke kanaka a ka aoao Repubalika) hele loa aku la kakou i kahi o ka hilahila.

            He hooia kiekie ana aku ia imua o ke ao holookoa, ua pololei na hana a pau o na wa i hala.  Ua pono ka hookahuli ia aua o ke aupuni, ke kaili ia ana o ka nohoalii, ua pololei a oiaio loa ka makemake o keia lahui a hoohuiia ko lakou aina.

            Aia la!  Me nei hoonaanao mai ana kakou, kaakaa mai ana na maka, oiai, kahi hana e nape malie ana iloko o ko oukou mau puuwai aloha alii, a aloha aina mamua o ka hiki ana mai o ka la koho.