Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 47, 24 November 1900 — Page 3

Page PDF (784.35 KB)

This text was transcribed by:  Mahealani Chang
This work is dedicated to:  Maiki Aiu Lake

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 24. 1900,   8

 

OLELO HOOMAIKAI

 

I ka lahui mai Hawaii a Keawe a hiki Kauai o Manokalanipo a pulelo loa aku i Niihau-

            Aloha nui oukou

            Mamuli o ka lokomaikai o na Lani ua kau mai he lanakila kamahao maluna o ka aoao Kuokoa Home Rula a puni ka paeaina, nolaila, ua ili mai ka hanohano nui maluna iho o ko oukou mau alakai e pahola aku i ka hoomaikai nui me ka mahalo i ke kupaa o ka lahui mahope o na moho Lunamakaainana, Senatoa me ka Elele o ka aoao Kuokoa Home Rula.

            He mea oiaio no ua nui ka ikaika o na enemi ma ke kipe me ka hoomaka'uka'u ana, aka, ua kupaa aku oukou e ka lahui me ka wiwo ole a hiki i ko lakou auhee ana.

            O keia lanakila kamahao aole ma ko ke kanaka akamai, aka, na ke Akua mai no.

            Nolaila, e Hawaii o Keawe a Hina, Oahu a Kakuhihewa me Kauai Manokalanipo a pulelo loa aku i Niihau e pelu iho na kuli a e hoomaikai aku i ka Makua Mana Loa no kona aloha i ka poe ilihune i hoomaewaewa ia e ka poe haakei.

            A ke kukala aku nei no hoi ko oukou mau alakai e hoolilo iho ka lahui i ka la 2 o Dekemaba ae nei i la haipule a puni ka paeaina.

            O makou iho no me ka haahaa,

            D. KALAUOKALANI

            J. K. KAULIA

            R. W. WILIKOKI.

            Honolulu, Nov. 22, 1900.

 

HOAO E HOOPOINO.

 

            Mawaena o ka hora 8 a me 9 o ka po Poakahi nei, ua hoao iho la kekahi mea i maopopo ole kona ano e hoopoino i ka hale o Manuel Peter, e ku nei mahope aku o ke Kula Kamehameha, me na ola a pau maloko ona me kekahi kiana pauda.

            O Manuel Peter, kana wahine a me ka laua mau keiki eha wale no ko loko o ka hale i ka wa i hoao ia ai e hooko ia keia mau hana puuwai eleele maluna o keia ohana.

            Mamua o ke pahu ana o ke kiana pauda ua honi mua aku la kekahi kaikamahine i ka hohono uahi siga, e komo mai ana iloko o ka hale ma ka puka aniani mai waho mai, a iloko oia wa no i pahu mai ai ua kiana pauda la me ka hoonaueue ana ae i ka hale.

            Ua kahea koke aku na poe o loko i na poe e noho koke ana malaila, a i ko lakou hoea ana mai ua ikeia iho la, aole he ola i poino a aole no hoi i poino ko lakou hale. I ka hele ia ana aku @ nana ma ka puka aniani a ke kaikamhine i honi i ka hohono siga, ua ike ia iho la aole i mamao loa aku mai ua puka la e waiho ana he lua nui iloko o ka lepo kahi hoi a ke kiana pauda i pahu ai. Ua hoea koke aku o Lutanela Makai Leslie malaila, aka aole nae he meheu i loaa o ke kolohe a hiki i keia wa.

 

HE LA HEIHEI NUI.

 

            O ka Poaha o keia pule aku, Nov. 29, oia kekahi la heihei lio nui e malama ia ana ma ke kahua heihei lio mawaho o Kapiolani Paka. E hoomaka ana na lealea heihei i ka hora 10 ponoi o ke kakahiaka, a o ka papa kuhikuhi e malama ia ana ma ia la, oia keia malalo iho.

            Heihei lio kaa papa 3 minute, elua eo ana no ekolu.

            Heihei lio kaa papa 2:40 minute, elua eo iloko o ekolu.

            Heihei lio kaa, noa i na mea apau elua ao ana iloko o ekolu.

            Heihei lio kaa no na lio Hawaii.

            Heihei lio 1 1/2 mile,

            Heihei lio, hookahi mile.

            Heihei lio, eono hapawalu mile.

            Heihei lio, hapa mile.

            Heihei lio, hookahi mile no na lio Hawaii.

            Heihei lio elima hapawalu mile, no na lio Hawaii.

            Heihei lio, ekolu hapawalu mile, no na lio liilii.

            He $1.00 ka uku komo i ke kahua no na poe nunui a he 50 keneta no na opio.

 

            KA WAHINE KIEKIE O KA HONUA NEI.

 

            O Miss Ella Wing o Misuori oia ka wahine kiekie loa ma ka honua nei, ua hoea aku kona kiekie i ka 8 kapuai me 4 iniha, a ua kukulu mai nei oia he hale nona ponoi. Nona ke kiekie o na puka he umi kapuai, ua hana ia na noho, na pakaukau a me na lako e ae e like me ke kupono iaia. Aka, mamua o ka paa ana o keia hale aole he oluolu maikai o kona pauku @no.

            Ua hoomaka kona ulu hikiwawe i ka wa i hoea aku ai kona mau makahiki i ka eiwa, i ka piha ana o ka umi ua hoea aku kona kiekie i ka 6 kapuai me 9 iniha. Ua hoomaka mai kona manao kaumaha i kona wa i hoea ai i ka 7 kapuai. Ua hana ia na mea e oluolu ai kona kino, aka, ua hoomau no nae ka ulu ana o kona kino. Aole he hale, moe, a i ole noho i kupono iaia. I ka piha ana iaia o na kapuai 8 ua ae aku oia e hele me ka puali keaka Barnum a me Bailey.

            Ma keia hele ana a ka puali keaka, ua nui na aahu nani a Ella i ike ma Amerika Huipuia a me Europa, aka, ua hiki ole nae iaia ke lawe mai i kekahi o lakou, no ka mea, he uuku loa lakou i kona kino. Maluna o na kaa a maloko o na hale aole he loaa iaia he noho ana oluolu.

            He elua ona manawa e hoikeike ai o ka la me kona hoa nona ka inoa o Peter, ka ukulii nona ke kiekie he hookahi kapuai me ka hapa.

            Ma keia hele ana me keia puali keaka, ua hoiliili iho la oia i na hu@haha o kona alo hoomanawanui ana i na in@ o ka hoikeike ana i kona kino pilikua i na miliona kanaka o Amerika Huipuia a me Europa, ua lawa kupono iho la ia no ke kukulu ana i keia home ana e @uakaha nei iloko o ka hauoli

            O ke kiekie o kona makuakane he eono kapuai, hookahi iniha; a o kona makuahine hoi he elima kapuai, eiwa iniha.

 

Nuhou Kuloko.

 

            He keaka no ko ka Onuma i keia po.

            Eia ka Mikahala ke hoomaemae ia mai nei i keia mau la.

            Ua manaoia i keia Poaono e hoea mai ai ka moku lawekoa Sheridan me na koa hou no Manila.

            Eia ke nee mua nei na hoohana ana o ke alahao kaa uwila, Rapid Transit, ma ke alanui Waila.

            Ua hookuu loa ia mai o Chas. Downing mai kona hihia hou pahi ia Kanae a me Eleakala e ka Aha Kaapuni.

            E hoomaha ana na kula aupuni ma ka Poalima, Dec. 21, 1900, a hoomaka hou ma ka Poakahi, Ianuari 7, 1901.

            Ua haalele aku la ka moku lawe koa Logana ia Manila ma ka la 2 o Novemaba me 278 koa ma'i, 39 koa lawehala a me 8 koa pupule. Nui no ka pilikia.

            Ua loaa mai nei he mau hoike mailalo mai o Kaneohe, he ikaika ka makani Kona i pa ai malalo o laila ma kela po Poakolu aku nei, a ua pau na kaupoku o kekahi mau hale i ka olepe pu ia.

            Ua hoopuka ia ae he palapala hopu no Mrs. Ng Mon War, no ka pepehi hoomainoino i kekahi wahi kaikamahine pake kauwa i loaa mai iaia ma ke kuai ana.

            Ua hoopuka ae la ka nupepa Hoku o ka Poaha nei, o Senatoa John Brown o Hilo, ka mea e manao ia nei i Peresidena no ka Aha Senate mua o ke Teritori.

            Ma ke kakahiaka Poakolu nei, ua make hikiwawe iho la o Mrs. C. Sterling, he wahine Hawaii oia, a o Maui kona one hanau, nona na makahiki he 38. Ua olelo ia ae he ma'i puuwai kona kumu i make ai.

            Ua hoao ae ka paele halaki kamaa o waho iho o ka hale inu rama Wela ka Hao, e hou i kekahi mau wahine Hawaii elua me kekahi elau pu. Malalo o ke kokua ana a ka makai ua pakele na wahine a hopu ia iho la ka paele me kana mea eha.

            O ke koena o na alakai o ka Aoao Kuokoa Home Rule, i hoohakalia ia ai ko lakou huli hoi ana mailalo mai o Laie, kahi a lakou i hele aku ai e hoohanohano i ka luau i haawi ia e na poe malaila, mamuli o ka poino ana o kekahi mau wahi o ke alahao. Ua hoea mai la lakou i ke kulanakauhale nei ma ka La Pule nei. Ua hoike ia mai na ano kupilikii ko lakou kulana i ka wa e kaii ana ma Kahuku, no ka hooponopono ia o ke alahao, ma o ka nele i ai. Iwaena o na poe i huli hoi mai o ka Moiwahine Liliuokalani kekahi me ke ola kino maikai.

            E alawa ae i ka hoolaha a Mau Sing Wai e puka aku nei.

            I ka la 16 iho nei i haalele aku ai ka moku lawekoa Sheridan ia Kapalakiko no Honolulu nei, a me Manila, pela na @ a ka Zealandia i lawe mai ai.

            He nui ka ino o ka moana ma kela huli hoi ana mai nei a ke Kinau, a no ia kumu ua hiki ole iaia ke ku ma kekahi mau awa @ ma Hawaii a me Maui.

            He mau hora mahope iho ua hoea aku la na makua o ka bebe ma kahi a ka hale e ku ana, a i ka wa i wehe ia aku ai ka puka o ka hale ua loaa aku la ua bebe nei e moe ana me ka poino ole.

            He nui na poe e noho ana ma ka lihi kahawai i haalele pu iho i na home i ka wa a ka wai i hiki mai ai a lawe aku ia lakou, aka, ua laki nae aole he ola i poino.

 

HOOLAHA KUAI A ME HOOPAA A KA MEA MORAKI.

 

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraki i hana ia ma ka la 15 o Mei, 1896 e Mary A. Aki o Honolulu mokupuni o Oahu ia S. C. Allen e hana nei malalo o ka hui o Allen & Robinson o Honolulu i olelo ia i moraki a hoopaa ia ma ke Keena Kope ma Honolulu ma ka buke 160, ma na aoao 380 a ka 383, o ka moraki i olelo ia ua manao ia e hoopaa ia ua moraki la i olelo ia mamuli o na kumu ua hahaki ia ka aelike, oia hoi, ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i kona manawa.

            Ke hoolaha pu ia aku nei @ ka waiwai i hoopaa ia maloko o ua moraki la i olelo ia e hoolilo ia aku ana no ia ma ke kuai k@dala ia ana ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, Novemaba 24, 1900, ma ka hora 12 o ke awakea.

            O ka waiwai i hoakaka ia maloko o ka Moraki i olelo ia oia keia. Kela mau apana pa hale e waiho ana ma Kalihi, Kona, mokupuni o Oahu he apana hoi no ka pa hale i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3546, kuleana 10496 i hooko ia no Nahinu i hoakaka ia na palena penei: E hoomaka ma kekahi wahi o ka aoao komohana o ke alanui Kamehameha IV, 450 kapuai ma ka akau o ka huina alanui Moi a me Kamehameha IV (aoao akau) alaila holo penei:

            N. 34º 30' E. 126 kapuai ma ke Alanui Kamehameha VI, i olelo ia, alaila,

            N. 50º 30' W. 200 kapuai he alanui ololi, alaila,

            S. 36º 05' W. 134 kapuai, alaila,

            S. 52º 20' E. 202 kapuai a hiki i ke Alanui Kamehameha IV, kahi i hoomaka mai ai, nona ka ili aina 56 100 (kanalima kumamaona haneri) o ka eka pii aku a emi @ai p@a, maluna o ka aina.

            S. C. ALLEN

E hana nei malalo o ka inoa hui o Allen & Robinson. Mea paa moraki.

            Kuike ma ke dala gula Amerika. O ka Palapala Kuai malalo o ka lilo o ka mea kuai. No na mea i koe e ninau ia Holmes & Stanley, na loio no ka mea paa moraki.

Hanaia ma Honolulu, Oct. 25, 1900

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na poe e noho ana mai Hawaii a Kauai, he mau laau Kou, Milo, Kamani, a pela aku, ka lakou ka lakou e makemake ana e hana i umeke, a i na poe hoi he mau umeke kahiko a @ha ka lakou, e lawe mai ma ko'u keena hana ma Leleo, Honolulu, a ua hiki ia'u ke hoomaemae aku ia lakou me ka eleu. No ka auhau he Emi Loa, a mai hopohopo

            Owau no me ka oiaio,

            JOHN MALAEY.