Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 48, 1 December 1900 — Page 2

Page PDF (720.70 KB)

This text was transcribed by:  Merrillyn Pace
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HONOLULU . . . . . DEC. 1, 1900

 

KA LA KUOKOA O HAWAII

 

            O ka Poakolu nei Nov. 28, oia ka la Kuokoa o Hawaii, ka la hoi i hoihoi ia mai ai kona mau pono kuokoa e na aupuni mana nui o Beritania a me Farani i ka 1843.  He la ano nui keia i na makahiki i kaahope aku la i ke au o na noho Moi o Hawaii nei.

 

            Aka, elike no me ka nalo aua o na noho moi mailuna aku o na paemoku aloha o Hawaii nei, pela i nalo aku ai kona hoomanao nui ia ana e ka lahui Hawaii.

 

            Ua kauoha pili aupuni ae o Kiaaina Dole e pania ia na keena aupuni a pau no ka hoomanao ana ana ia la.

 

            Ma na aupuni naauao o ka honua nei, o ka la o ka noho kuokoa ana o kekahi aupuni he la nui  @ ia a ka lahui holookoa e hauoli ai, aole hoi he mau oihana lawelawe ia ana, mamuli oia kumu ua hookuu akau la KE ALOHA AINA i kona mau limahana e hoomaha ia la me ka hoopuka ole ia o ka kakou hiwahiwa puka la.

 

MAKE NO I KA HOALOHA.

 

            Mamua aku o ka malama ia aua o ke koho balota, ma ka la 6 o Novemaba nei, i ka wa o kekahi hoaloha o ka lede a ka Elele R. W. Wilikoki e holo ana no ka Ua Kanilehua o Hilo maluna o ka mokuahi Kinau, a i ko laua wa i halawai ai maluna o ka oneki o ka moku, ua huki aku la ka lede ai kona hoaloha a me ka leo malie pane aku la oia.

 

            “E holo aku oe a hiki i Hilo, a @ kou wa e halawai ai me Mr. ___, he Senatoa no ke Kuokoa Home Rula, e noi aku oe iaia e haalele i kona holo balota ana, a e haawi aku ia kulana ia Alapo, A. B. Loebe@stein, no ka mea, he wahi haole maikai keia a he aloha i la kanaka Hawaii, a na makemake loa au e ike aku e puka mai ana oia.”

 

            O ka mea apiki nae o ka mea no a ma lede nei i haawi aku ai i no hoopunahele ana oia no ka mea naua i hoao iho nei e kulai i kana kane mailuna aku o ke kulana elele ana e paa nei no Wasinetona.

 

            O keia manao a makou e hoopuka aku nei he oiaio loa ia, no ka mea, na ka hoaloha ponoi no o ua lede nei i hoike mai ia makou, a oia ka makou e puana ae nei “make no ka hoal@k@ i ka hoaloha.

 

            Ua loaa mai nei na hoike i anei o ka ino nui i hoea mai ai i keia kulanakauhale i ka la 14 o Novemaba, ua hoea loa aku i na kapakai o Amerika Huipuia i ka la 21. 

           

LOAA KA HOOKOHU  O ELELE WILIKOKI

 

E KAU AKU ANA MA KA MOKUAHI RIO JANEIRO.

 

Eia no ka i Anei Kahi i Apa ia ai – Loaa ka pono ma o Kaulia a me Emaiuka la – Malama ia ke Kai Kukui Nui.

 

Ma na hoike oiaio i loaa mai la ia makou i keia auina la Poalima e loaa aku ana ka hookohu o Wilikoki mamua o kona haalele ana iho maluna o ka mokuahi Rio Janeiro, a e hoea loa aku ana i Wasinetona i ka la 15 o Dekemaba.

 

.O keia mau hoike e kali ia nei ua like no ia me ka makou i hoike mua aku ai, he mau hoapa wale no keia na lakou nei ma ae.  Mamuli o ka hooikaika ana a Emaiuka a me @ i loaa aku ai ua mau hoike pili aupuni nei e kali ia nei e waiho ana no iloko o na hoike aupuni a na luna nana mahele koho like ole i hoouna mai ai, mahope o ka lawe ia ana mai imua o ka aha kiekie e wehe ia ai o ua puolo la i popolu ia a waiho la ma kuono.

 

O keia iho la ka pau pono ana o na hoike pili aupuni a Kiaaina Dole e hookaulua nei i ka haawi ana mai i ke Komisina o ka Elele Wilikoki.  I ka loaa pono ana eia no ka i Honolulu nei kahi i apa ia ai, eia ke kapilipili nui nei no ka hoouna ana mai a na papa nana ka lauwili.

 

Ua loaa iho la i ka elele a ka lahui ka lanakila i kona wa no e aneane ana e haule mai ke kau ana aku maluna o ka mokuahi Rio Janeiro.

 

KA PALAPALA KOMISINA.

 

O keia malalo iho nei na olelo o ka palapala komisina a Dole i haawi mai ai ma ka Poalima nei i ka Elele a ka lahui, R. W. Wilikoki, ka palapala ano nui hoi i kali loihi ia iho nei:

 

Teritori o Hawaii, Keena Mana Hooko.

 

Owau, Sanford B. Dole, Kiaaina o ke Teritori o Hawaii, ma keia ke hooiaio aku nei, ua koho pono ia o ROBERT WILCOX no ke kau i pau ole e ka Ahaolelo Kanalima-k@mawao@o, ma ka la 6 o Novemaba, 1900.

 

Haawi ia malalo o ko’u lima e me ka @ nui o ke Teritori o Hawaii ma ke Kapitala ma Honolulu, ma keia la kanakolu o Novemaba, M. H. 1900.

SANFORD B. DOLE.

Ma o ke Kiaaina,

HENNRY E. COOPER.

Kakauolelo o ke Teritori Hawaii

 

Ua like no me keia na olelo o ka elua o ke Komisina koe wale no he hool@li i ka helu o ke kau Ahaolelo.

 

KAI KUIKUI NUI.

 

Ma ka hora 8 oia po, na mala maia iho la kekuhi kai kukui nui i ike mua ole ia ma Honolulu nei e na Kuokoa Home Rula no lakou ka heluna maluna aku o na tsusani, mai ka halepaikau aku no ke kahua oneanea o Kinataona, a mamua iho o ke alo o na paia olohelohe o ka luakini o Kaumakapili i malama ia ai no hana haiolelo hope e ka Elele Wilikoki, a me kona mau hoa.  Ua heluhelu ia mai ke Komisina o Wilikoki e S. K. Pua imua o ke anaina me ke olohia nui ia.

 

He mau tausani ka nui o na kanaka i hiki ae ma keia halawai makaainana.

 

NO WASINETONA.

 

Ma keia Poaono e kau aku ai ka Elele Wilikoki a me kona ohana maluna o ka mokuahi Rio Janeiro, e ukali ia aua e kana Kakauolelo, David Kalauokalani Jr. No Wasineton.

 

AOLE I MALAMAIA.

 

O ke kai kukui nui i manao ia e malama ia ana ma ka po Poakolu nei, Nov. 28, no ka hanohano o ka olelo a ka lahui i Wasinetona a ia wa pu hoi e lohe hope ia ai kona leo.  U hoopanea ia aku ia no kekahi wa hou aku, no ka mea, aole i loaa mai ka palapala hookohu o Wilikoki a hale ia wa.

Oiai, eia no o Kiaaina Dole ke hoapa mai nei i ka haawi ana mai i kona hookohu no ke kumu aole i pau loa mai ka na hoike pili aupuni o ka la koho balota iho nei i ka loaa iaia.  Malia he oiaio no paha keia mau kali ana, aka, he manaoio no nae ko makou ma o ka elele a lakou kai puka ae nei, he mea maopopo na hoouna kahiko ia aku la na mokuahi kuikawa e kii i keia mau hoike e apa ia mai nei.

 

Ina e haule io ana ka R. W. Wilikoki, aole e kau maluna o ka mokuahi Rio Janeiro, aole he moku e hoea mai ana nana oia e lawe koke aku a hiki i ka la 8 o Dekemaba, ka la a ka mokuahi Kopatika e kipa mai ai i keia awa mai Iapana mai ma ke alahele no Kapalukiko, a e haule loa ana hoi kona hoea ana aku i ka Ahaolelo o Amerika Huipuia e weheia ana ma keia pule aku.

 

He wahi halia wale no kai komo mai iloko o makou nei malia paha e kali nui ana i ua hoike a Keoki Kaaka, ka mea i @ aku ia no Amerika Huipuia malalo o kekuhi huakai @ nui.  aka, na mua aku nei nae e hoike mai i na mea a pau.

 

Ua hoauhee ia na pualikoa ki pi ma Buena Venture e na koa @ Colombia a ua hopupio ia he elua Kenerala a me elua pukuniahi.

 

HE MAKE MAINOINO.

 

Ma ka auina la Poakolu nei, na loaa aku la ke kino make o kekahi haole kamaaina nona ka inoa o William Spooner, e noho ana ma Kalihi e waiho ana maloko o kona hale ua haalele kahiko ka uhane ole i kona kino.

 

Aole he mea i ike i kona make ana, a mamuli o ka puka ana o kona @ ino iwaho i hookomo aku i na manao hoohuoi i na poe a maalo ae ana mawaho, a hele mai la kekahi poe o lakou e nana i ka hale o ka mea make e waiho ana, a ikeia aku la oia e noho @ ana iluna o kekahi noho me kona puo e kulou ana ilalo.

He paiule huluhulu a me na kakini ke paa ana maluna o kona kino, ua pau kona helehelena i ka ai ia, a he ku i ka weliweli kona nanaina me ka hiki ole i kekahi mau laia koronero ke hoomanawanui i ka noho ana ma kahi o ke kino make e waiho ana.

 

Ua hoea ae o kauka aupuni Pratt no ka nana ana i kona kino, a ma kana koho, me he mea la, na make keia haole ma kahi he ewalu a i ole umi la mamua o ka loaa ana aku.  Ua hala ka we pono no ke kaha ia ana o kona kino, nolaila, na maopopo ole kona kumu i make ai, a he hookahi wale no hana pono oia ke kanu koke ia o kona kino.

 

Ma ka hoike a Moses Nakuina ua hoea aku keia haole, me ka hoike aku he eha kona opu, a na haawi mai eia he amole peni kila, a oia kona ike hope ia ana.  Ua haalele iho oia he kaikamahine e ola nei, ka wahine a Wiliam R@ca o ka halekuai waiona o Frank Brown.  Aka, mamuli nae o kekahi manao kue i ulu ae mawaena o ke keiki a me ka makua ua ike ole oia i ka haalele ana mai la o kona makua i keia ola ana.

 

Ua waiho ia kona kino me ke kanu ole ia a hiki i ka Poaha nei akahi no a lawe ia aku e kanu ma ka ilina o Makiki.

 

HOEA O KREUGER I NA AEKAI O FARANI.

 

Marseilles, Nov. 22.  O Paul Kreuger, ka Peresidena o ka Repubalika Aferika Hema, ua hoea mai la i anei ma ka hora 10:45 o keia kakahiaka.

 

Ua hookipa ia aku oia me ke ohohia nui ia e na kanaka o Marseilles mai ka moku aku a hoea i kona hotele i noho ai, a ma na alanui a pau ana i hele mai ai @ @ ia me na kanaka e haawi ana i na leo @ no ka luna aupuni kiekie o na B@@.

 

Ua wehe no nei o Kauka Akina i kona keena lapaau ma ke kihi o na alanui Beritania a me Aala.  E nana ae i kana hoolaha a puka aku nei.