Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 48, 1 December 1900 — Page 6

Page PDF (728.13 KB)

This text was transcribed by:  Kathy Kennedy
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, DEKEMABA 1, 1900

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

-           :NO KA –

UI MINEWA

-:A ME NA:-

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na keiki i Hoehaehaia

 

Kakauiano KE ALOHA AINA.

 

E hoolohe hou mai, o na keena o ka moku e hanaia lakou mailoko mai o na laau aala o ke

kuahiwi e Alabiona, a o kona oneki hoi e uhi ia me na moena velevete pahee @@@.  I ka paa ana o keia moku e ohi aku oe i mau luina mai waena mai o ko kaua mau kanaka naauao i ka pena, malama moku, kuene a me na sela.

            E hanaia keia moku me ka maiau loa, a o kona holo a’u i makemake ai e hiki aku no ia i ka haneri mile i ka hora.  Nolaila, me keia kauoha e kuu kauwa hoolohe e lawe ae a hooko aku i ko’u makemake me ka paewaewa ole, a e paa hoi keia moku i ke kapili ia iloko o na la ekolu:

            I ke kuu ana iho o ka leo o ua moi opio nei oia no ka manawa i ku ae ia ua kilokilo nei a me na hele helena hauoli e hekau ana mak@@ ona haawi mai la oia i na @@@@ haahaa ana iho a pane mai la @@@.

            E Duro, kuu moi opio aloha, mai hopohopo no kau mau kauoha i haawi mai la ia’u, no ka mea, aole au e kue aku ana, aka, e hooke @@@ ana no au me ka pololei loa.

            A mai pahaohao hoi no’u e kuu kaku opio ke huli hoi koke ole @@@ au, oiai, ke hoohiki paa nei au aole e komo hou kuu poo iloko o ke kakela alii nei a hiki i ka hooko ia ana o na mea a pau i makemake @@.

            Me keia mau huaolelo pokole @@awi mai la oia i kona aloha no na mea a pau maloko o ke kakela alii me ka puka ana aku no waho, a kamoe aku hoi kona alahele no na pae kuahiwi e ku mai ana ma kahi mamao maluna @ kona @@ @@nahele.

            Iloko o na @@kona pokole mahope o ka haawi ana aku o na makuaaina na o ka haiealii i na leo @@@@ @@@ @@ na o ka wa i puki mai ia ua luahine @@lokilo nei i na kaula kauhi o @@@@ lio, a he poha ana oi@ pulele @@@ ai ua lio la, me he pua le, i @@@ @@@ mai ke kakaka aku o ke @@@@@@ pana pua.  He uina a he poha @@@ nalo aku la oia iloko o ka @@@ @@@ a ka maka.

            Ma keia wahi e hoomau aku kaua e ka mea heluhelu i  ka uhai ana mahope o ka mehou o ke kilokilo e ahai la ka pupuhi no ka uka @ Ukoa.

            I ka hala ana o kekahi mau hora @ ka holo hoomaha ole ana @ @@ Ronio nei maluna o kona lio punahele, ua hoea pono aku ia oia no ka piko o ke kuahiwi a malaila i kaohi mai ai oia i kona lio a lele iho la i lalo.

            Aole oia i hoopau manawa wale malaila, aka, ua lalau iho la oia i ka pahikaua aniani e waiho ana iloko o kona poli a unui ae la, a me ka ikaika i loaa iaia hapai ae la oia i ua pahi la me ka uhau ana aku me ka ikaika iluna o ka honua a puana ae ia.

            E kuu pahikaua punahele e hookuu mai i na miliona kanaka e no ho pio la malalo o kou malu, no ka mea, ua makemake au ia lakou a pau i keia wa ano.

            He naue ikaika ana elike me kekahi olai, a he poha ana hoi elike me ka leo nakolokolo o ka hekili pamalo, oia no ka wa i nahaha ae ai ua pahikaua la iloko o na apana liilii, a puka mai la hoi he mau miliona kino kanaka pahaa, no lakou ke kiekie aole i piha ka ekolu kapuai, a uhi pu iho la i ua kuahiwi nei a ka luanine kilokilo e noho ana.

            A i ko lakou wa i ike mai ai ia Ronio oia no ka wa i hoopaiakuli ia ae ai ka lewa me na leo huro kupinai o ua @@@ukulii nei me ka puana ana ae i k@@ mau olelo:

            E ola, e ola makou haku wahine.

            Ma keia wahi i kukuli iho ai lakou a ninau mai la me ka leo pihoihoi i ka i ana mai.

            E ko makou haku wahine heaha ka manao o ko makou kii ia ana ae nei, he hooili kaua anei ua hiki mai?

            Aole, e o’u mau kanaka hoolohe, aole ka’u he huakai no ka alana ana aku i ko oukou mau ola maluna o ke kahua kaua weliweli o ka hookahe koko, aka, he hana nui okoa aku, a oia hana oia keia;

            Ua makemake ka haku alii o kakou @ kapili ia kekahi moku nani no kona mau kaikoeke e hoi aku ai i ko lakou one hanau.  O ua moku la e hana ana ia mailoko mai o na @@ka @ula @ waiho la maloko o kona loaloaa waiwai e waiho la malalo @ ke @@kela alii, e na keena moe @ ha@aia mailoko mai o na laau aala @ ke kuahiwi o Alabiona, a o kona @@@ki @ @@lii ua me na moena veleveta @@@ loa.  E hana ia keia moku  me na pea @ loaa ai ka manawa hele @ hookahi haneri mile i ka @@@.  A e ke kauoha hope @ paa @@ @@@ iloko @ na la pokole.

            @@@@@@, @hoike mai e hiki ana @@@@ ia oukou ke hooko i keia mau @@@@@@ a pau?  O ke oukou heole ana mai ke uku hoonai koikoi ana no ke loaa ana ia oukou.  E haawi mai i ka oukou pane i keia wa ano.

 

            E wehe ia ana e ka halekuai White House he hoikeike nui o na kii paani, ma keia ahiahi, Poaono, Dec. 1  Ua konoia na mea a pau e hele ae.

 

HAOLE MAI LEPERA

 

UA HOEA MAI I HONOLULU NEI NA KE CHINA.

 

Pihoihoi na Lala o ka Papa Oia no keia Malihini – Ua Manaoia e Kipaku an aka Papa Ola Iaia.

 

            Ma ka Poaina nei, ua lawe ia mai la e ka mokuahi China he haole ma’i lepera mai Kapalakiko mai, nona ka inoa o Geo. Pratt, he makaainaua no Amerika Huipuia, a ua hoike mai oia i kona manao no ka noho paa ana ma Hawaii nei.

            Ua hoike mai oia ua hanau lepera ia mai oia, a ua make kona makuahine ia ma’i hookahi, aka, ua loaa nae iaia he laau nana i hoopakele ae iaia mai kona kulana, popililia, a o kana e makemake nei e hoao ia aku keia laau i na poe i loohia i ka ma’i ma Molokai.  Ua ae oia e noho malaila a pau kona ola, ina e ae ia mai ana oia e lawelawe i kana laau i na poe e noho ana iloko o ka panalaau.

            Aole i maopopo i na alii moku o ka mokuahi China, he kanaka ma’i lepera oia, na muumuu kona manamana lima a pela pu me ka wawae, aka, o ka nanaina ma’i e kau ana ma kona helehelena aole ia he ike moakaka ia.

            O ka hoomaopope ia ana nona i ko Pratt wa no ia i kipa aku ai e ike ia Geo. W. Smith, he lala no ka Papa Ola, ma ka Poalua nei.

            Ma ka hoike a keia haole ua ao ia mai oia o ka Papa Ola o Kapalakiko i kona wa i hoike aku ai he ma’i lepera oia, o Hawaii nei kahi pupono nona.

            Ma ka halawai a ka Papa Ola ia auina la, no ka noonoo ana i ka mea e pili ana no keia haole, a mahope o ka lakou kuka ana me Kauka Carnichael, ua hooholo iho la lakou e nana ia ke kulana ma’i o Pratt.  Ina e hooholo ia ana he ma’i lepera, e koopaa ia eia a hiki i ka hoea hou ana mai o ka China e hoi@oi hou ia aku ai oia no Kap@l@kiko.  Ua hopu ia oia mahope o ka ike ia ana he kanaka ma’i lepera oia, me ka lawe ia aku @o ka pa hoomalu o Kalihi.

            Ma ka Pratt hoike ua hanau ia oia ma Louisiana, a he 40 ka nui o kona mau makahiki.  Ua loaa oia i ka ma’i i kona wa he 6 makahiki, aka, ma ka hoao ana i kekahi laau ma Louisiana ua loaa iaia ke ola.  Oia laau kana i lawe mai nei no ka hoao ana aku maluna o na poe i hoehaeha ia me ka ma’i lepera ma Molokai, a e like me ke ola kupauaha i loaa iaia mai keia mai, pela oia i manao ai e loaa like aku ana ia haawina i na Hawaii i hoopoinoia.

            He nui na manamana i muumuu o kona mau lima a me ka wawae, ma o ka ai ia ana e ka ma’i, aka, ua pau nae i ke ola.

            O ka hoao mua ana mai no keia a ka Papa Ola o Kapalakiko e hoouna malu mai i ka poe ma’i lepera i keia mau paemoku, a ina e nawaliwali ana ka Papa Ola o Hawaii nei he mea maopopo loa e nui hou mai ana na poe ma’i lepera o na aina e, e komo mai ana, a o ka hopena e hoopilikia ia ana ko kakou lahui i loohia me keia ma’i hookaawale ohana.

            O ka makou e ake nei i ka Papa Ola maanei e hooko aku oia i ke kue ikaika ana i ke komo ana mai o keia poe i Hawaii nei, oiai, aia he mau miliona eka aina maloko o Amerika Huipuia e waiho wale la i kupono no ka hoolilo ana aku i panalaau no kona mau makaainana i loohia me keia mau haawina luuluu mamua o ka hoouna ana mai i Hawaii nei.

 

HE PALAPALA NOI.

 

            Eia ke lawe hele ia nei e kekahi mau lede Kuokoa Home Rula iwaena o na lede ka aoao Kuokoa Home Rula a me na Demokalaka, he palapala noi o kakaninoa ia aku, no ke noi ana aku ia Mrs. R. W. Wilikoki e noho mai no i Hawaii nei, aole hoi e hele aku me kana kane e kaana pu i na hanohano e papahi ia mai ana no laua.

            He nui na kumu hookamaemae i hoike ia maloko o ka palapala e kaohi ana i ka wahine a ka elele mai ka ukali pu ana aku me ia, a wahi a na olelo o ua palapala la, oiai, he makuahine oia no ka lahui, he hana kupono ole nona ka haalele ana ia lakou, a pela wale aku.

            Ma ko makou hakilo a hoomaopopo ana aku i na hoike i lawe ia mai ia makou, aole maoli ia o na kumu o ua Kuokoa Home Rula i makemake ai e hoonoho ia Mrs. R. W. Wilikoki, aka, mamuli no ia o kekahi mau kumu okoa i hopohopoia ai e hoea mai ana i ko laua wa a hiki aku ai i ke kahua o ka hana ma Wasinetona.

            O ko makou iho i hanohano a i hoihoi no ka hele ana a ka elele i ke kekoolua, aka, o ka hoonoho ia ana o kana lade @ hali hoa mai ana ne kona mau noonoo ana no hope nei.  O ka Wahine no a ke kakauolelo kekahi e manao ia nei e hoonoho aole e hele pu me kana kane.

 

            E hoihoi hou ia aku ana @ Pratt ka haole ma’i lepera i hoaa mai nei mai Kapalakiko mai.