Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 49, 8 December 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

 

E HOOLOHE KEIA

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koena aie ko lakou i ka nupepa Ke Aloha Aina no keia makahiki e aneane aku nei e pau, e hookaa koke mai i  loko o keia mau la pokole, a o ka poe e hoolohe ole ana makou i ka hoouna ana i ka lakou mau pepa ma keia mua koke iho. No laila, e ka lahui i mea no oukou e ike mau ai i na mea hou o ka aina nei a me ko na aina mamao mai, e hoolele ma mai i ko kapuahi, a o ka mea ulolohi e nele ana no ia.

            Ma ka nuhou ana mai a ke kau ahaolelo kuloko o ke teritori o Hawaii nei maloko e ka mahina o Feberuari ae nei, e hue pau mau aku ana makou i ko makou poe heluhelu i na mea ano nui e lawelaweia ana e na alakai i puka ae nei o na aoao Kuokoa Home Rula, Demokalaka a me Republica, ma loko o ka Hale Ahalolelo o ka pono o na poe e noho pouli ana na lakou hoi i koho mai nei i keia mau alakai.

 

KO KE ALOHA AINA HOLOMUA

 

            Ua lilo i mea na makou e hauoli mau ai ka hoike ana aku eia ka nupepa Ke Aloha Aina ke ku nei maluna o ke kulana holomua, a o na poe i waiho mai i ka nupepa ma kela mau makahiki aku nei eia lakou mau inoa no ka lawe ana i ke kino lahilahi o ka kakou hiwahiwa no keia makahiki ano nui e noe mai nei, ka makahiki a ola ai a i ole e poino hou ai paha kakou ka lahui Hawaii.  No ka mea, ia wa aia ka mana o ua hooponopono kanawai ana ma ka poho lima o na kanaka a ka lahui Hawaii i koho aku nei no ke komo ana aku maloko o ka hale kau kanawai o ke Teritori Hawaii a hana mai i mau kanawai hou no kakou.  A ma o ka ike ana o keia poe heluhelu, aohe wahi e loaa ai na hoike oiaio ia lakou, aka, o ka nupepa Ke Aloha Aina wale no, pela lakou i huli mai ai a lawe hou i ka nupepa.

            Mamuli o keia komo nui ana mai i na inoa hou ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe lawe pepa mua ame na luna e makemake nei e hoomau aku i ka lawe ana i ka pepa e waiho mai lakou i ko lakou mau inoa mamua o ka la hope o keia makahiki, i hiki ai ia makou ke hoolawa i na poe a pau me ka helu mua o keia makahiki aku me ka hoonele ole ia.

 

HE MAKAHIKI ANO NUI

 

            O ka makahiki 1901 e hiki mai ana, he makahiki ano nui loa ia, no ka mea, eia iloko ona e wehe mua loa ia ai ka Ahaolelo o ka Teritori o Hawaii nui, ka wa hoi a na alakai Hawaii i puka ae nei e komo mai ai maloko o ka Hale Kaukanawai a iu ae i na haawe kaumaha e kau nei maluna o ka lahui.

            Iloko o ia manawa pu e ike ia aku ai  na hana a ka Elele a ka lahui, R.W. Wilikoki,  hala aku ia no i Wasinetona, maloko o ka Hale Ahaolelo o Amerika Hu Puia.

            A oiai makou he wahaolelo i kukulu ia no ka pono o ka poe aloha aina, e hoike aku ana makou i na mea oiaio a pau me ka huna ole i na hana hewa a pau.  Nolaila, o ko ka lahui Hawaii lawe nui wale no i ka nupepa Ke Aloha Aina, ka mea e ike ai i na hana a ka elele, na senatoa a me na lunamakaainana e lawelawe ai maloko oia mau hale. 

            A he mea pono no na Hawaii e ike i na hana a ka poe a lakou i kakoo iho nei maloko o na kolamu o Ke Aloha Aina, mamua o ka lohe pepeiao wale ana aku ia hai.

            No laila mai keia wa aku e hoouna mai i ko oukou mau inoa i ke keena nei i hiki ai ia makou ke hoolawa aku i na poe heluhelu me ke helu mua oia makahiki. E hoomanao pu mai no hoi i ke ola o ka pepa i mau ai ko oukou ike ana mai i ke kino o ka kakou hiwahiwa i ohuohu mau me na mea hou like ole e maalo aku ana ma kou oukou mau ipuka.

            O ka nui o na make o ke kulanakauhale o Honolulu nei no ka mahina o Novemaba i hala aku he 89, iloko oia huina he 51 Hawaii, 20 Iapana, 8 Pake, 8 Pukiki 3 Amerika, 1 Beretania, a me4 o  na lahui e. Ma keia i ike ia ai eia no ka ikaika o ka auai ana o ka make ma ka aoao o ka lahui Hawaii.

 

NA HOIKE MAI A R.W.WILIKOKI MAI

 

            Ua manaoia aole e loaa koke ana na hoike pilikino mai a R.W Wilikoki mai a hiki i ka la 29 o keia mahina, ka wa hoi a ka mokuahi Kopitika e hoea mai ai mai Kapalakiko mai, ina oia  e hoea io ana aku ana i Wasinetona ma ka la 15 a i ole 16, aka, ina oia e ulolohi iki ana ana oia ma kona alahele e loaa mai ana oia ma kona mau hoike ma ka Amerika Maru o ka la 5 o Ianuari. Aka, o nalono telegarapa no kona nomo ana iloko o ka hale ahaolelo o Amerika Hupuia ua maopopo e loaa mai ia maluna o ke Kopitika.

            Aole no he mau mea hou ano nui e loaa mai ana ia kakou e pili     ana i na hana a ka Elele Wilikoki a hiki i keia makahiki aku, oiai, e hoomaha koke ana no ka hale ahalolelo no kekahi mau pule mamua iho o ka La Karisimaka a noho hou mahope aku o ka Hapenuia..

 

HE MAU HOOPII

(Mai ka Lahui Hawaii mai)

 

            Ma na lohe akaka i loaa mai ia makou, e waiho aku ana, a i ole ua waiho aku kekahi mau keonimana i kekahi hoopii i ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, e hoole ia ka noho ana o R.W. Wilikoki iloko o ka Ahaolelo mamuli o ke kumu.

            Aohe kanawai i hooholo ia e ka Ahaolelo e hoakaka ana i ka manawa na wahi a me ke ano o ke kohoia ana i ka Elele, ma na kanawai o na Teritori o Amerika Huipuia, ua hoakaka ia malaila, eia no a hoakakaia ma ke kanawai ka manawa , kahi a me na ano e koho ia ai ka Elele alaila na hookoia ia kohe ia ana malalo o na kanawai; a i ka nana aku i na olelo a ko kakou kanawai kumu, ua like loa no me ke kanawai o na Teritori.

            Nolaila, ua hiki ke hoomaopopo ia o ka hoopii a na keonimana A.B Loebenstein a me A.N Kepoikai, aole ia i hana ia me ka manao ino; aka, ua hana ia mamuli o ke kakoo pu ana o na kanawai o ko kakou Teritori nei.

            A oiai hoi, malalo o na kanawai  Amerika Huipuia, ua loaa i keia a me keia makaainana ke hana i na hoopii a pau imua  ka Ahaolelo a i ole, imua paha o ua Aha Kanawai. Nolaila, ke hoopii nei keia mau keonimana malalo o na pono makaainana i loaa ia laua malalo o na kanawai Amerika.

            He mea pono hoi ka lehulehu ke hoomanao aole keia hoopii na ka aoao Repubalika a me Demokala, aka, he hoopii  keia na keia mau keonimana ma ko laua ano makaainana ma ko laua ano makaainana iho.  Ua hai ia mai makou, a ke manaoio nei no hoi makou, aole no i hoapono ka hapanui o na Repubalika a Demokalaka paha i keia hoopii; aka nae, aole ia he mea r keakeaka ana i ka makemake o na makaainana pakahi e waiho i ka a lakou mau hoopii iloko o ka Ahaolelo i na wa a pau.

            E kali aku kakou no ka hope o keia hoopii. Oiai ke kanawai i akaka pono ole ma kekahi mau mea, he mea pono no e loaa (ma maa ?), a i ole, na olelo hooholo e pili ana i na ninau pohihihi i ike ia, i mea i loaa ai  alakai maikai mahope aku.

            O keia mau keonimana he moho senatoa laua no ke @ Repubalika i haule ma keia koho balota ana iho nei, a me he mea la, na ke (keakoko?) oia la, i hapai mai la i keia manao. Ma ka aoao o ke Demokalaka ke ku nei makou e hoole aku aole loa he hookahi kanaka Demokalaka i makemake e kue aku i ka puka ana o Wilikoki, a  ua Repubalika wale no kai makemake e hooko ia manao opu lokoino, no ka mea, o ke Demokalaka a me ke Kuokoa Home Rula he hookahi no o laua aoao he aloha aina.

 

LUNAKANAWAI HOU

(Mai ka Independent Mai)

 

 

            Ua loaa mai la ia makou he  hoike mai Wasinetona mai, e hai mai ana ua hookohu ia aku la o Mr. DeBolt i lunakanawai kaapuni ma kahi e Lunakanawai Silliman i waiho mai. O ka wae ia ana ae la o Mr.DeBolt ua hookomo aku la ia i ua manao apono i loko o na makaainana o ke teritori Hawaii.

 

HOAO E KIPU

 

            Ma ka po Poaono nei, ua hoao iho la kekahi kanaka nona ka inoa o Makia, e ki i kona mau hoa me kekahi pu panapana ma Kakaako ae nei. Ua komo aku keia kanaka iloko o kekahi aha pepa piliwaiwai, a i kona ike ana ua lilo oia he $5.00, ua haalele iho la oia i ka rumi a lakou e pepa ana, a i komo hou ana mai o Makia e paa ana oia he pu panapana i piha me ka poka, a kau mai nei ia maluna o kona mau hoa me ke kauoha ana mai e kau na lima iluna me ka hoihoi aku i kana mau dala. Ua kahea koke ae o Henry Kaauwai i makai, a i ka lohe ana o makai (Atolani?) i keia leo kahea, ua holo akula oia a hopu aku la i ke kanaka e paa ana i ka pu panapana. Ua lawe ia mai o Makia me kaua pu panapana a hoopaa ia aku la no ka hewa hoao e lawe oia, no ka mea, ua loaa ka poka @ paha o hope i ke kiko. aka, aole nae  pahu.