Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 50, 15 December 1900 — Page 4

Page PDF (794.43 KB)

This text was transcribed by:  Diamond Tachera
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahoononopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana,

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No ka Makahiki ... $2.00

No ka Eono Mahina ... 1.00

No ke Kope Hookahi ... .05

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kekoko ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.

 

HONOLULU .... DEC. 15, 1900

 

            O ka nupepa KE ALOHA AINA, aia mau no oia maluna o ke kahua kiai no ko ka lahui Pono. A o ka kakou mea nui e nana aku ai o na haua a ka Elele i @ aku la, ina no ka holopono o kana mau hana, a i ole o ka loaa paha o na kuia elike iho la no hoi me keia a kakou i ike iho la, o lakou la Repubalika wale no ia mai anei a Wakinekona, aka, e hoomanao e ka lahui aia no he mau hoaloha malaila, ola no na Demokalaka.

 

            E ka lahui mai haalele i ke kukui awila nana e hoolawa i ka malamalama no ko oukou mau home oia ka nupepa KE ALOHA AINA, e lawe nui i keia makahiki hou e mai ana i ike pono oukou i na hana a na Lunamakaainana a me ae Senatoa a oukou i koho ai maloko o ka Ahaolelo, aiai o ka makou makakila, aole ia he hoike i ka mea wahahee, hoopunipuni, @ wale iho, aka, he hoike mau oia i na mea oiaio wale no. E huai pau aku ana makou i na moolalo o ka ahaolelo a noho mai ana, i ike ai oukou i ka hana a kela a me keia o na kea hanohano oia hale.

 

            @ makou i ke @ loaa o kekahi keonimana i hapai nui ia kona inoa no ke kokua i na hana maikai e pili ana i na laakini a me na mea e ao o ko ke Akua aupuni, aka, i ka wa @ i hiki aku ai e ke noi a kekahi poe i ike @ no hoi he kauaka makua @ hoopono ma na hana oia ano, he neo a he epa ka mea i loaa, me ka i ia mai. Ae a ka hora a mea hiki mai oe i ke keena, i ka wa i hele ia aku ai e kahi mea e hoomaopopo no ia mea, eia hou ka pane i loaa mai. O! Aole au i maopopo i kena mea, o ka i mai no hoi paha o ka pono e, o hoi, a mahope au hoouna aku i ka maua wahi kokua no ia hana maikai. @, ua pau ae la no la hoi ia me ka luhi ole. Hanohano kahi dala hookahi a kekahi kanaka waiwai i haawi mai me ka manao maikai, mamua o ka puu hui i manaoia e haawi e kahi mea me ka manao hookelakela. Ua ike ia no ke ano oia poe -- Ke kuhi nei hoi, ua ano hou ae.

 

KA LEDE A KA ELELE HAWAII.

            Ahai aku la "ka na i ka pupuhi" ia Owana o ka Hale Keokeo ka pahu hopu. "Ke hao la ko iaia pea o Maleka i ke hoa la lilo." Pehea no la e paa ia iho ai ka lkou nei ka-ua aku, o ka aua no paha ka kakou a ka wahahee, oiai o ko iala kuleana no ia o ka wahine mare ma kahi a ke kane e hele ai hele pu no ka wahine, o ko ke kane hanohano no iala ia, (o ka iala mau hana eepa hoohilahila, hilahila pu ke kane.) A noho ole ia iho ka hoi e Owana, eia koke ae no o Hawaii, Maui a me Kauai, oki pau loa aku hoi keia o ka ike ia Wakinekona a hehi i ka paepae puka o ka Hale Keokeo kahi e ike ia mai ai o ko ia nei kulana, pehea e @ ai ia kakou ke kaohi aku. Ua @ kela oiala ka lede kiekie loa iloko o ka Teritori Hawaii i keia la a ka poe Kuokoa Home Rule i papahi aku nei maluna oiala i mea aha ia o ka oukou ana ana aku. I na aole i puka o Wilikoki a lilo i Elele, eia no o Owana me oukou. No ka puka ana o kai ala @ a lilo i Elele, no laila, he hele paha ko i ala i ko laua ala hanohano a oukou e na makaainana Home Rula i koho lokahi iho la i ke kane a Owana. U oki ka awe kapaliii wale ana, mahope iho o ka hanini ana o ka wa@. O ka makou keia.

 

AOLE HE MAKEMAKE O NA REPUBALIKA E HOOHUIKAU.

 

            Mahope o ka noho ana o ka halawai a ma komite apana o ka Repubalika, a noonoo i ka nei a ka aoao Kuokoa Home Rula e komo pa aku na aoao Demokalaka a me Repubalike ma ka noonoo ana i na kanawai kulanakauhale kupono no Honolulu nei, maloko o ka halekoa ma ka po Poakahi nei, ua ike ia he nui na kue ma ka aoao o na Repubalika i keia manao hoohui o na Kuokoa Home Rula, a ua makemake no lakou e hana no lakou ponoi i keia kumuhana kanawai kulanakauhale a waiho aku i ko lakou mau hoa e noho mai ana maloko o ka hale kaukanawai o ka mahina o Feberuari ae nei. He poe kakaikahi no kekahi i kakoo aku i @ noi a ka aoao Kuokoa Home Rula, aka, maho pe nao o na hoopaapaa ana na hooholo ia iho la e waiho ia na mea a pau i ke komite mana hooko o ua aoao la, a o kana mea i ike ai he pono ia oia ke hookoia.

            Ma ka Poalua nei ua halawai iho la ua komite mana hooko nei no ka noonoo ana i keia hana nui i waiho ia aku e lakou e na komite apana ma ka halwai o ka po Poakahi nei. O ka hopena o ia halawai ua lawe ia mai la he olelo hooholo e hoole ana i keia manao maikai o ka aoao Kuokoa Home Rula, a e koho ana hoi lakou i kanakolu mau makaainana o keia kulanakauhale no ka lawelawe ana i keia hana no ka aoao o ka Repubalika.

            Ahuwale no na manao hukihuki a na Repubalika nei, aia wale no ko lakou la makemake a o ka lakou ke hooko ia. E na alakai o ka aoao Kuokoa Home Rula, e nana akahele mai i keia mau hana a ka aoao Repubalika.

 

WEHE IA KA AHAOLELO O AMERIKA HUIPUIA.

 

            @, Dec. 3. O ka wehe ia ana o ka Ahaolelo ma keia la wa lawe mai ia he puulu kanaka nui i ke kapitala. Ma ka la 7 o Iuhe aku nei i hoomaha ai ke kau ahaolelo kanalima kumamaono, a o ke @ o ia kau oia keia i hoomaka iho la i kela la.

            Ua hoomaka na kanaka e piha ma ke alanui Penesalevania a ma ka hora 11 ua hoopiha ia na alanui o ke kapitala me na kaa o lawe ana i na Senatoa, na Lunamakaainana, na luna aupuni a me ka lehulehu. Ua hoea mai o Luna Olelo Henderson i ka Hale i ka hora 11:15 a.m. na hoopuni ia aku oia e kona mau hoa Lunamakaainana no ke kuka ana i ka lakou mau hana e hoonee mua aku ai. Ua hoaa mua mai o Peresidena kuikawa Frye o ka Aha Senate, a ua malama ia na kukakuka ana oia me na Senatoa, a me ka hora 11:30 ua noho iho la lakou no ka hooholomua ana aku i ka lakou mau hana.

 

AOLE E UKUIA ANA NA KOI POHO.

 

            Ua loaa mai la na hoike ma Honolulu nei mai Wasinetona mai, e olelo ana:

            O na koi poho e waiho nei a na makaainana Beritania ma kela haunaele o ka 1895, no ko lakou hoopaahao wale ia ana. Ua hoole loa mai la o Amerika Huipuia i ke kuleana o ka Taritori o Hawaii nei e uku ia mau poho. Wahi a Kuhina Amerika Hay i kakau aku aii ke Kuhina Beritania me Wasietona, o ke koi poho a Cranston kekahi kupa Beritania, no kona kipaku la ana mai na paahoku mai o ke aupuni Hawaii. Ua komo pu aku o Cranston e hoao e hookahuli i ke aupuni Hawaii, a o kona kipaku ia ana na hana aku ke aupuni i kekahi mana koikoi me ke kaulike nae. Ua loaa mai keia mau hoike ia Dole ma kela mokuahi aku nei.

            Nolaila, ma o ka hoole ia ana mai la o ke koi a keia haole ua manao ia e loaa like ana ia naawina nele i na koi e ae a pau e waiho nei imua o ke aupuni ao kela haunele o ka 1895.

 

HE KAHUNA NUI.

 

            Ua hoea mai la i Honolulu nei he kahuna Tahiti, nona ka inoa o Papa Ita. Ua olelo ia ae aia me ia kekahi mana kupanaha kahi i paa ai, a ua hiki iaia ke hele iluna o kekahi imu ahi enaena me ka hoopoino ole ia malalo o ka malama ana hoi a kona mau aumakua.

            He kanaka aoo oia nona na makahiki maluna aku o ke 60, i hanauia meluna o ka mokupuni o Huahine, kekahi o na paemoku o Tahiti. Oiai, oia e noho ana ma Honolulu nai, e hoikeike ana oia i keia mea kupanaha imua o ka lehulehu.

            Ma kekahi wahi waiho wale o ke kulanakauhale nei e hoa ana oia i kekahi puu ahi i hoopihaia me ka pohaku, a i ka wa e enaena ai keia mau pohaku oia ka wa e hele aku ai ua Papa Ita nei me kona mau wawae olohelohe maluna o ua mau pohaku nei me ka wela ole. No ka mea, malalo o kekahi lau-i ana e paa ana maloko o kona lima, a me kekahi mau mele kahoa i kona mau aumakua ua hiki iaia ke hele maluna o na ahi la me ka poino ole, a i na no oia e hina maluna o ua puu ahi la aole kona kino e wela ana. Ua olelo ae oia na hiki iaia ke ku iloko o ke ahi no hapalua hora aole no oia e hoopoinoia.

            Ma ka hoike a Papa Ita, ke kahuna Tahiti, he mea keia i hooilina ia mai iaia mai kona mau kupuna mai, a oia hoi ka penina o ke lakou hanauna i loaa keia haawina kupanaha. Wahi ana, he elua mau kanaka o ae e oia la ma Tahiti i hiki ke lawelawe i keia hana pohihihi he hookahi o laua he 90 makahiki, a o kekahi he 80 makahiki, a ua hiki ole ia @ ke hele mai imua o ke ao holookoa a hoike i keia mea nui i loaa i ka lahui Tahiti. A ina i hiki i ka makani ke puhi aku a pio ke ahi, a pela hoi me ka lepo a me ka wai he mau mea palupalu, no keaha i hiki ole ai i ka mana o ke kanaka Tahiti ke hana aku ia haawi like. He nui a lehulehu na manawa a Papa Ita i hele ai maluna o ke ahi ma kona aupuni, aka, o ka manawa mua loa nae keia ana i hoikeike ma keia mau paamoku i kaulana pu no na hana hoonohonoho aumakua.