Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 51, 22 December 1900 — Page 5

Page PDF (830.42 KB)

This text was transcribed by:  Mahealani Chang
This work is dedicated to:  Aunty Nana

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 22, 1900    5

 

HOIKE A KA HAPANUI O KE KOMITE

 

Honolulu Dec. 19. 1900.

            Hora 10 a. m. ua haalele iho na Komite o ka aoao Kuokoa Home Rula i ka "Keona Poo." Na Komite:--R. N. Boyd, Lunahoomalu; D. Kalauokalani, Moses L. Kaaikaula a me James. M. Kealoha no ka hui ana me ke Kakauolelo o ke Teritori o Hawaii, Henry E. Cooper, no na mea e pili ana i ke komisina o na Senatoa a me Lunamakaainana o ka mokupuni o Hawaii i kulike me kekahi palapala a J. B. Kaohi o Kohala Akau i kakau ia ma ka la 14 o Dekemaba 1900, e hoike mai ana i ka Peresidena o ka aoao Kuokoa Home Rula aole i loaa kona komisina a me H. M. Kaniho, J. Ewaliko o Hilo, ma ia mau kumu ua hele aku na komite e ninau ia Henry E. Cooper Kakauolelo o ka Panalaau o Hawaii a hui na komite ma ia hora 10:45 a. m.

            Na Mr. Robert N. Boyd, ka Lunahoomalu o ke komite i ninau aku aku ina ua loaa mai, mai ka Makai Nui mai o Hawaii, L. A. Andrews kona hookohu pono ana ia J. B. Kaohi Senatoa o Kohala Akau a me J. Ewaliko a me na h@a e ae ua hoike ia mai na hookohu o na mea i olelo ia ae nei maluna a me ka poe a pau i koho pono ia ma ke koho balota o ka la 6 o Nov. 1900, ua hooia ia mai no hoi o ka la 9 a me ka la 10 o Nov. i hoopuka ia ai e ka Makai Nui L. A. Andrews na hookohu a pau o na Senatoa a me na Lunamakaainana i koho pono ia e ka lehulehu o ka mokupuni o Hawaii, ua ike ka hapanui o na komite i keia mau palapala hookohu.

            Nolaila, ua kauoha aku ke komite ia D Kalauokalani, Peresidena o ka aoao Kuokoa Home Rula e kakau aku ma ka leta ia J B. Kaohi a me J. Ewaliko ina aole i loaa aku ko lakou mau hookohu i ka manawa i hiki aku ai kana leta e hoao lakou ma na ano a pau e hui aku me ka Makai Nui o Hawaii, a e koi aku no ko lakou mau palapala hookohu elike me ka mea i hoike ia mai i ka hapanui o keia mau Komite e Henry E. Cooper, Kakauolelo o ka Panalaau o Hawaii, a ua hauoli no hoi makou i ka hoike pu ana aku ua ike maka ka hapanui o keia komite i ka palapala hookohu o Dr. Russell ma ke ano he Senatoa no ka Apana 1, Mokupuni o Hawaii.

            Kakauinoa ia e ka hapanui o na komite.

            R. N. Boyd,

            D. Kalauokalani,

            Moses L. Kaaikaula,

            James M. Kealoha.

                        J. M. KEALOHA

            Kakauolelo o ke komite.

 

KA POINO O NA AMERIKA MA PILIPINE.

 

            Wasinetona,-Maluna aku o ka 5,000 koa Amerika e waiho ma'i la maloko o na haukipila ma Pililpine.

            He 2,644 koa i make i ke kaua a i ole mai na palapu mai, a me ka ma'i mai ka hoomaka ana mai o ke kaua me na Pilipine. O ka heluna hoi o na poe i hoehaia iloko o ke kaua he 2,159.

            He 3,000 ka nui o na kauka i hoouna ia aku e ke aupuni o Amerika Huipuia, mamuli o ka nui o ua kauoha ia mai. Nolaila, ua manaoio ia aole wale no o ka 5,000 koa e waiho la maloko o ka haukipila ka lakou e lapaau ai, aka, aia he 10,000 alii me na kanaka e lapaau pu ia la ma na wahi like ole o ka paeaina. Ma ka makahiki 1898 a hiki i ka 1899 he 347 koa pupule i hoike ia mai. Ua ola mai kekahi poe o lakou mahope o ka lapaau ia ana, a ua make aku hoi kekahi poe o lakou, a o kekahi poe oia lakou ke hoohala nei i ke koena o ko lakou mau la o ke ola ana maloko o ka halema'i pupule.

            O keia iho malalo ka hoonohonoho ia ana o ka poino o na Amerika. Na koa i make iloko o ke kaua, 582; make mai na palapu mai, 198; ma'i a me na kumu e ae, 1,864. Huina make, 2,644. Na poe i hoeha ia, 2,159. O ka huina a pau mai na make a hoehaia, 4,80@.

            E hoomanao ia keia mau hakaka ana ma Pilipine he liilii loa ia e hiki ole ai ke kapa ia he kaua. Aka, ua nui no nae na poe i make a hoeha ia mai na lele kaua liilii ia ana mai e na Pilipine ma na wahi like ole o Pilipine.

 

HAALELE IA E KONA MAU HOALOHA.

            Ua lawe ia mai no ka halewai ma ke ahiahi La Pule nei he kino make no kekahi Pake me ekolu hoaloha pake i hopu ia ma ke ano hoohuoi. Ma ka hoike i loaa mai no ka make ana o keia pake penei no ia.

            Ma ka Poalima nei, ua pii mai keia pake i make iho la nona ka inoa o Wun Ching mai lalo mai o Manana, me ka ma'i a poho ma Iwilei, a ma ka La Pule nei ua ikaika loa kona ma'i a ua hele aku oia i kekahi kauka pake ma ke alanui Muliwai. A i kona hiki hou ana aku i kona home ua hooi loa ia ae la kona ma'i. I ka ike ana o na pake ekolu e hoho ana maloko oia rumi hookahi e kokoke aku ana oia i kau wahi o ka make ua lawe aku la lakou iaia a waiho iho la iaia ma kae alanui a mahope o ka uhi ana iho he huluhulu moe malu@ o kona kino a me kekahi ipu kukui hele po no ka hoike ana aku i na poe e hele ana ma ke alanui aupuni he kino kanaka kekahi e waiho ana malaila, ua hoi aku la keia mau pake no loko o ko lakou rumi me ka haalele iho i ko lakou hoaloha e make. He mea oiaio, ua make keia pake mahope iho o kona waiho ia ana ma kae alanui, ua hoike ia mai ka lohe i ka halewai e na poe e noho koke ana malaila, a ua hoouna koke ia aku ke kaa makai e lawe mai i ke kino make a me na pake ekolu nana kela mau hana hoomainoino maluna o Wun Ching. A eia lakou a pau maloko o ka halewai.

 

HOLOPONO KA AHAMELE KOKUA.

 

            Ma ka ahamele i haawi ia ae maloko o ka Hale Mele Hou ma ka po Poaono nei, no ka pomaikai o na ma'i lepera ua ikeia ka holopono o na hana i lawelawe ia. O na huina dala i loaa malaila mai na pua i kuai ia, a me kekahi mau mea kuai liilii e ae, a me ka ahamele ua hiki aku ka loaa oia po maluna aku o ke tausani dala, aole i maopopo loa na mea e hana ia ana me ia mau dala, a me he mea la nae, e hoounaia aku ana ia i ke kahua ma'i a na kekahi mau komite i kohoia malaila e noonoo i ka mea kupono e hoolilo ia aku ai ia mau dala. Ke haawi nei KE ALOHA AINA i kona mau hoomaikai palena ole i na poe a pau i komo pu aku e hapai i keia hana nui.

 

EIA HOU NO KEIA MAKE POHIHIHI.

 

            Ma ka auina la La Pule nei, ua loaa aku la ke kino make o kekahi haole koa nona ka inoa o Frank Bennett e waiho ana iloko o kona rumi, ma ke kahua hoolulu o na koa Amerika mawaho o Waikiki.

            Ua loaa pu aku he pu panapana e waiho ana ma kona aoao, a ua manao ia ua lawe oia i kona ola ma ka waha o ka pu panapana. O ka loihi o kona waiho make ana aole he mea i maopopo, aka, ua ino no nae kona kino i ka wa i loaa aku ai. Ma ka hoike a kekahi poe o keia haole i make iho la oia no ka ipo a Miss Clara Schneider, a i kona wa i lohe ai ua make kana ipo aloha, ua hooholo iho la oia e lawe pu i kona ola.

            O ka pu a Bennett i lawe ai i kona ola, he pu no ia na kekahi aliikoa ana i hele aku ai e noi e haawi mai no ka pepehi ana i na iole.

            He luna lawelawe o Bennett no na holoholona Amerika e hoea mai nei i anei, a he kanaka hoi i hilinai ia e kona mau haku.

-

            Ua hoomaha na kula aupuni i keia Poalima, no elua pule.

 

PUU DALA MANAWALEA I NA MA'I

 

            Malalo o ka malama ana a Kakauolelo Kale Wilikoki o ka Papa Ola, i hoouna ia aku ai ka puu dala nui i loaa iho nei ma ka ahamele nui i haawi ia ai maloko o ka Hale Mele Hou malalo o ka hooikaika ana a Mrs. Walter Hoffman no ka pomaikai o na poe e noho mai la iloko o ka ehaeha

            He $993 ka nui o na dala keokeo i hoouna ia aku la no ke kahua ma'i me ka manao ia hoi e haawi ia kela a me keia ma'i he $1.00. E haawi pu ia ana he dala pakahi i na poe ma'i e noho nei ma ka pa hoomalu o Kalihi, a ina e makemake lakou e hoolilo ma ke ano hana ahaaina ua ae ia no lakou e hana pela, a o ke koena iho o na dala, e hoolilo ia aku ana ia i mau mea paani na na opio. O na loaa a pau o keia ahamele ua hiki aku no ia i ka $1,100.

 

HOOLAHA KUAI A M@ HOOPAA A KA MEA MORAKI.

 

            Ke hoolahaia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraki i hana ia e C. W. Kinney o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, mea moraki, ia Edith M. W. Holdsworth o Honolulu, i olelo ia, mea paa moraki, a i hoopaa ia ma ke Keena Kope ma Honolulu ma ka Buke Aupuni 180, ma na aoao 120 a ka 121, he manao ko ka mea paa moraki e paa i ua moraki la no ka @a@ki ia ana o ka aelike, oia hoi, ka uku ole ia ana o ke kumupaa a me ka uku panee i kona manawa i olelo ia.

            Ke hoolaha pu ia aku nei, o na waiwai i paa maloko o ua moraki la i olelo ia, e hoolilo ia aku ana no ia ma ke kuai kudala ia ana ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poakolu, la 9 o Ianu@ri, 1901, ma ka hora 12 awakea. O na waiwai i hooakaka ia maloko o ka moraki i olelo ia, oia keia:-

            Oia no kela apana aina a pau e waiho ia ma Alaeakila, Apana o Hamakua, Mokupuni o Hawaii, Teritori o Hawaii, e hoakaka ia ana, penei:-

            E hoomaka ana ma ke kihi Akau o keia ma ke kahawai o K@umoli, a e holo ana ma ka aoao o ke Kuleana o Manoa, Hema 68º, 765 kapuai a hiki i kekahi Kumulaau Kukui i hoailona ia V@ makai o ke Alanui; alaila, holo iuka ma ke kahawai, Hema 3º Komohana, 820 kapuai a hiki i ko Papapa Kuleana; alaila, holo ma ke kuleana i olelo ia, Akau 72º Komohana, 575 kapuai; Hema 24º Hikina, 575 kapuai; Hema 8@º Hikina, 350 kapuai; alaila, holo hou iuka ma ke kahawai no ka pohaku a me ke Kumu Kukui i hoailona ia X makai o ke Alanui Aupuni, Akau 81 1/2º Komohana 390 kapuai no ka pohaku i hoailona ia hoi X mauka o Kiowai, alaila, holo i @ mawaenakonu o ke kahawai no kahi i hoomaka ai. Nona ka nui o ka ili aina he 36 eka, a o keia ka aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1737 no Papapa, a oia aina hookahi no hoi kai hoolilo ia i ka mea moraki ma ka palapala hoolilo a Pahuume a me Polani, i hanai ma ka la 31 o Aug@te, 1896, a i hoopaa ia ma ke Keena Kope ma ka Buke Aupuni 164, aoao 204.

            Pela me na waiwai a pau maluna o keia mau wahi i hoakaka ia.

            EDITH M. W. HOLDSWORTH,

            Mea Paa Moraki.

            Kuike ma ke Dala Gula Amerika. Na hoolilo palapala kuai ma ka aoao no ia o ka mea kuai.

            No na mea i koe e ninau ia Stanley a me Holmes, na loio o ka mea paa moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Dekemaba, 14, 1900.   dec 17